العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > تقلید:
تعریف بلوغ، آگاهی از نشانه‌های بلوغ برای تقلید
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم
الـــــسَّلاَمُ عَـــــلَى
مَهْدِيِّ الْأُمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِم
وَٱلسَّلَامُ عَلی عِبادِاللهِ الصَالِحین
تعریف بلوغ
آگاهی از نشانه‌های بلوغ برای تقلید
بلوغ عبارت است از پایان دوران کودکى، و رسیدن وى به سنّى که اهلیت توجّه تکلیف، پیدا کرده و ملزم به رعایت قوانین شرعى مى‌گردد.
بلوغ به عنوان یکى از شرایط تکلیف، در فقه جایگاه ویژه‌اى دارد؛ بدین جهت، سنّ بلوغ، سن تکلیف نامیده شده است. در شرع مقدّس براى بلوغ نشانه‌هایى تعیین شده که وجود هریک از آنها دلیل بر بالغ شدن فرد است.{و وقتی که شخص بالغ میشود، اگر مجتهد یا محتاط نباشد واجب است تقلید کند}.
برخى از این نشانه‌ها مشترک میان دختر و پسر و برخى خاصّ و ویژه دختر است (مانند خون حیض دیدن و... ).
سؤال:
نشانه بالغ شدن چیست؟
پاسخ:
نشانه بالغ شدن عبارتند از:
{۱} روييدن موی درشت زير شكم بالای عورت (شرمگاه)،
آیةالله وحید خراسانی: در پسر. آیةالله مظاهری: روييدن موى درشت در بدن.
{۲} بيرون آمدن منی (احتلام؛ در خواب یا بیداری)،
{۳} تمام شدن ۱۵ سال قمري در پسر و تمام شدن ۹ سال قمري در دختر.
دقّت شود:
آیات عظام: سيستانی و جوادی آملی: نشانه بلوغ در دختر، {فقط} تمام شدن نه سال قمری است.
{۴} آیةالله وحید خراسانی: و خون حیض دیدن در مورد دخترى كه معلوم نیست نُه سال او تمام شده یا نه.
نـکـتـه:
هر يك از اين نشانه ها به تنهايی، علامت بلوغ و رسيدن به حدّ تلكيف شرعی است.
سـؤالهائی از آیةالله العظمی امام خامنه ای:
سؤال ۱۸۸۷: آيا معيار در سن بلوغ پسران و دختران سال شمسى است يا قمرى؟
پاسخ: معيار، سال قمرى است.
سؤال ۱۸۸۹: آيا پسرى که قبل از پانزده سالگى محتلم شده، حکم به بلوغ او مىشود؟
پاسخ: با احتلام، حکم به بلوغ او مىشود زيرا احتلام شرعاً از نشانه هاى بلوغ است.
سؤال ۱۸۹۰: اگر به مقدار ده درصد احتمال بدهيم که دو علامت ديگر بلوغ (غير از سن تکليف) زودتر ظاهر شده اند، حکم چيست؟
پاسخ: مجرّد احتمال اينکه آن دو نشانه زودتر ظاهر شده اند، براى حکم به بلوغ کافى نيست.
سؤال ۱۸۹۱: آيا جماع از نشانه هاى بلوغ محسوب مىشود و با انجام آن، تکاليف شرعى واجب مىگردند؟ و اگر فردى از آن آگاهى نداشته باشد و چندين سال بگذرد، آيا غسل جنابت بر او واجب مىشود؟ و آيا اگر اعمال مشروط به طهارت مانند نماز و روزه را قبل از غسل جنابت انجام بدهد، آن اعمال باطل هستند و قضاى آنها واجب است؟
پاسخ: مجرّد جماع بدون انزال و خروج منى از نشانه هاى بلوغ نيست، ولى باعث جنابت مىشود و واجب است هنگام رسيدن به سن بلوغ غسل کند و تا زمانى که يکى از نشانه هاى بلوغ در فردى تحقق پيدا نکرده، شرعاً حکم به بلوغ او نمىشود و مکلف به احکام شرعى نيست و کسى که در کودکى بر اثر جماع جنب شده و سپس بعد از رسيدن به سن بلوغ، بدون انجام غسل جنابت نماز خوانده و روزه گرفته، واجب است نمازهاى خود را اعاده کند، ولى در صورتى که جهل به جنابت داشته، قضاى روزه هايش واجب نيست.
سؤال ۱۸۹۴: آيا ديدن خونى که داراى صفات حيض است، توسط دختر قبل از اتمام نه سالگى، علامت بلوغ اوست؟
پاسخ: اين خون علامت شرعى بلوغ دختر نيست و حکم حيض را ندارد هرچند صفات آن را داشته باشد.
