العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > آیت الله العظمــی بهجت(قدس سره):
تبعیت از امام جماعت
لزوم متابعت در افعال و اذکار
سؤال1235. آیا متابعت از امام جماعت در افعال و اذکار نماز، لازم است؟
پاسخ: در غیر تکبیرةالاحرام از اقوال، متابعت لازم نیست. (جهت اطلاع بیشتر به مسألهى 1185 تا مسألهى 1188 رساله رجوع شود.)
عدم متابعت در جماعت
سؤال1236. اگر کسى از امام جماعت متابعت نکند، فقط مرتکب حرام شده یا نماز جماعت او نیز باطل است؟
پاسخ: وجوب متابعت، شرعى تعبّدى است، نه شرطى پس با تقدم یا تأخر فاحش عمدا یا از روى عذر، اقتدا باطل نمىشود، بنابر اقوى.
تقدم تکبیرةالاحرام بر امام
سؤال1237. اگر مأموم متوجه شود که زودتر از امام تکبیرةالاحرام گفته است، چه باید بکند؟
پاسخ: نماز او فرادا مىشود و در صورتى که بخواهد به جماعت ملحق شود، با عدول نیّت مىتواند نماز خود را به نافله تبدیل کرده و پس از اتمام آن، به جماعت اقتدا کند.
جهل به لزوم تبعیّت
سؤال1238. مأموم اگر جاهل به لزوم تبعیت از امام جماعت در اعمال نماز ـ مثل رکوع و سجود ـ باشد، آیا حکم عدم تبعیّت عمدى را دارد؟
پاسخ: جاهل مقصّر در حکم عامد است.
رکوع سهوى قبل از امام
سؤال1239. اگر امام مشغول قرائت حمد و سوره باشد و مأموم سهوا به رکوع و پس از آن به سجده برود و بعد متوجّه شود که امام در حال رکوع است، حکم نمازش چیست؟
پاسخ: اگر در عرف متشرّعه به واسطهى فراوانى مخالفت با امام جماعت اقتدا باقى نباشد، محلّ احتیاط است و در غیر این صورت برمىگردد و با امام رکوع مىکند.
شخصى که عمدا از امام تبعیّت نمىکرده
سؤال1240. آیا شخصى که عمدا از امام تبعیت نکرده است، باید نمازهایش را اعاده یا قضا کند؟
پاسخ: موارد آن مختلف است. (به مسایل 1188 تا 1190 رساله رجوع شود.)
گفتن تکبیرةالاحرام هم زمان با امام
سؤال1241. اگر کسى اشتباها هم زمان با امام تکبیرةالاحرام بگوید، چه وظیفهاى دارد؟
پاسخ: اشکال ندارد.
زمان گفتن تکبیرةالاحرام
سؤال1242. آیا بعد از تکبیرةالاحرام امام، در هر کجاى صفوف باشیم، مىتوانیم تکبیر بگوییم یا این که باید منتظر باشیم کسانى که جلوتر از ما هستند، تکبیر بگویند؟
پاسخ: بنابر احتیاط صفهاى بعدى پس از تکبیرةالاحرام صفهاى جلویى، تکبیرة الاحرام بگویند.
هماهنگ بودن صداى مأمومین با امام جماعت
سؤال1243. اگر مأمومین ذکرهاى قنوت یا رکوع و سجده را هماهنگ با امام جماعت بخوانند، به صورتى که صداى جمعخوانى از جماعت شنیده شود، آیا این کار اشکال دارد؟
پاسخ: مکروه است مأموم ذکرهاى نماز را به گونهاى بگوید که امام بشنود.
موارد سقوط قرائت از مأموم
سؤال1244. در چه صورت قرائت مأموم ساقط است و در چه صورت مىتواند قرائت کند؟
پاسخ: اگر مأموم در رکعت اوّل و دوم نماز صبح و مغرب و عشا صداى حمد و سوره امام را بشنود، اگرچه کلمات را تشخیص ندهد، باید بنابر احتیاط حمد و سوره را نخواند و اگر صداى امام را نشنود مستحب است حمد و سوره را بخواند ولى باید آهسته بخواند و چنان چه سهوا بلند بخواند اشکال ندارد. و چنان چه مأموم بعضى از کلمات حمد و سوره امام را بشنود باید بنابر احتیاط همان قدر از حمد و سوره را نخواند. و حمد و سوره خواندن مأموم در رکعت اوّل و دوم نماز ظهر و عصر کراهت دارد و مستحب است به جاى آن ذکر بگوید.
جلو افتادن سهوى از امام در رکوع
سؤال1245. اگر مأموم بعد از رفتن به رکوع متوجّه شود که امام در حال قیام است، وظیفهاش چیست؟
پاسخ: چنان چه طورى باشد که اگر سر بردارد به مقدارى از قرائت امام مىرسد، باید سر بردارد و با امام به رکوع رود و نمازش صحیح است؛ اما اگر طورى باشد که اگر برگردد به چیزى از قرائت امام نمىرسد، باید سر بردارد و با امام نماز را تمام کند و نمازش صحیح است و اگر سر برندارد تا امام برسد، باز هم نمازش صحیح است.
رفتن به رکوع قبل از امام و عدم مراجعت به دلیل جهل به مسأله
سؤال1246. شخصى در نماز جماعت به جاى قنوت به رکوع مىرود و از روى عمد یا جهل به مسأله به عنوان متابعت به قنوت بر نمىگردد. اگر در همان حال منتظر بماند تا امام به رکوع برسد و سپس تا آخر نماز را با امام ادامه دهد؛ نماز او به جماعت صحیح است یا خیر؟
پاسخ: نمازش صحیح است.
زیاد کردن رکن به علت تبعیّت و پى بردن به باطل بودن نماز امام
سؤال1247. در نماز جماعت، مأموم به علت تبعیّت، رکنى ـ مثلاً رکوع ـ را زیاد کرده است پس از نماز متوجّه مىشود که نماز امام باطل بوده است، آیا نماز مأموم صحیح است یا باید اعاده کند؟
پاسخ: نمازش صحیح است.
شک در رسیدن به رکوع امام، پس از رکوع
سؤال1248. اگر کسى پس از سر برداشتن از رکوع شک کند که به رکوع امام جماعت رسیده است یا نه، وظیفهاش چیست؟
پاسخ: شکّ او اعتبار ندارد.
نرسیدن به رکوع امام در اثر طولانى بودن قنوت
سؤال1249.اگر شخصى در رکعت دوم نماز جماعت، قنوتش را آن قدر طولانى کند که به رکوع امام نرسد، آیا رسیدن به سجده، کفایت مىکند یا خیر؟
پاسخ: اگر مأموم، زیاد از امام عقب بماند، نمازش بنابر اقوى صحیح است، ولى معصیت کرده است و اگر این مخالفت در نماز زیاد واقع شود، مخصوصا اگر در چند رکن انجام بگیرد ممکن است از نماز جماعت خارج شود، ولى اصل نماز صحیح است.
اگر مأموم زودتر از امام سر از رکوع یا سجده بردارد
سؤال1250. اگر مأموم سهوا زودتر از امام سر از رکوع یا سجود بردارد در حالتهاى زیر چه وظایفى دارد؟
1) به رکوع یا سجده بر مىگردد و این در حالى است که امام سر برداشته است، یعنى به امام نمىرسد.
پاسخ: در رکوع بنابر اظهر نمازش باطل است و این اتفاق اگر در یک سجده واقع شود، نمازش صحیح است، ولى اگر در دو سجده اتفاق بیفتد، نمازش باطل است.
2) مىداند که اگر برگردد به امام نخواهد رسید
پاسخ: نباید به رکوع یا سجده برگردد.
نرسیدن به رکوع امام به خاطر خواندن حمد در رکعت سوم
سؤال1251. اگر کسى در رکعت سوم امام، اقتدا کند، و مشغول خواندن حمد شود و در این حال، امام به رکوع برود و فرد مأموم به علت خواندن حمد، نتواند خود را به رکوع امام برساند، چه وظیفهاى دارد؟ (منظور این که در حال خواندن حمد، امام سر از رکوع بردارد)
پاسخ: احتیاط در این است که قصد فرادا کند و حمد را تمام کرده و بقیه نماز را هم خودش بخواند.
مقدار انتظار در حالت تجافى
سؤال1252. اگر رکعت آخر امام باشد، و ما هنوز رکعتهاى دیگرى داشته باشیم، آیا باید تا آخر تشهد یا سلام در حالت تجافى منتظر بمانیم یا این که بلافاصله پس از دو سجده مىتوانیم بلند شویم و ادامه نمازمان را بخوانیم؟
پاسخ: اگر قصد فرادا کنید مىتوانید بلند شده و نمازتان را ادامه دهید و در غیر این صورت احوط آن است که در وقت تشهّد و تسلیم امام به صورت تجافى بنشینید.
بلند یا آهسته خواندن حمد و سوره توسط مأموم در رکعت سوم نماز مغرب و عشا
سؤال1253. مأمومى که در رکعت سوم نماز مغرب و عشا به امام اقتدا مىکند و تکلیفش خواندن حمد و سوره است، آیا باید بلند بخواند یا آهسته؟
پاسخ: باید آهسته بخواند.
تکلیف مأموم در خواندن حمد و سوره در حالى که نمىداند رکعت چندم است
سؤال1254. اگر مأموم در رکوع یکى از رکعتها اقتدا کند و همراه امام جماعت بعد از دو سجده بلند شود و نداند که اکنون رکعت دوم یا چهارم امام است، تکلیف او از حیث خواندن حمد و سوره چیست؟
پاسخ: باید حمد و سوره را به قصد قربت بخواند و اگر بعدا بفهمد که امام در رکعت اوّل یا دوم بوده، نمازش صحیح است.
پى بردن به نخواندن تسبیحات اربعه در رکوع رکعت سوم
سؤال1255. مأمومى در رکوع رکعت سوم به یاد مىآورد که در حال قیام هیچ ذکر و تسبیحات اربعهاى را نگفته است. وظیفهى این شخص چیست؟ آیا با همین وضع مىتواند به نمازش ادامه دهد؟
پاسخ: ادامه دهد و بعد از نماز احتیاطا سجدهى سهو به جا آورد.
گفتن سلام پیش از امام جماعت
سؤال1256. آیا نمازگزار عمدا مىتواند قبل از امام جماعت، سلام نماز را بگوید؟
پاسخ: بنابر اقوى نمازش صحیح است؛ ولى احتیاط در این است که اگر عذرى ندارد و مىخواهد قبل از امام سلام دهد، قصد انفراد کند. (مسألهى 1186 رساله)
انجام دادن اعمال نماز زودتر از امام
سؤال1257. آیا مأموم مىتواند زودتر از امام سر از سجده بردارد یا سلام دهد؟
پاسخ: اگر مأموم عمدا پیش از امام عمدا هم سلام دهد، بنابر اقوى نمازش صحیح است؛ ولى احتیاط در این است که اگر عذرى ندارد و مىخواهد قبل از امام سلام دهد، قصد انفراد کند و مأموم باید غیر از آن چه در نماز خوانده مىشود مانند رکوع و سجود را با امام یا کمى بعد از امام به جا آورد و نباید پیش از امام انجام دهد.
