احکام >
آیت الله العظمــی بهجت(قدس سره):
کثیرالشک
تعریف کثیر الشکّ
سؤال837. کسى که در سه چیز مختلف در سه نماز پشت سر هم شک مىکند؛ آیا کثیر الشکّ است؟
پاسخ: تحقق کثرت عرفیّه بنابر اظهر به این است که در سه فرد مثل هم و پشت سر هم سه شک همانند همدیگر بنماید، مثلاً در سه نماز ظهر در رکوع رکعت اوّل هر سهى آنها شک کند.
مراد از کثیر الشکّ بودن
سؤال838. آیا مراد از کثیر الشکّ بودن، فقط نماز فرادا (واجب) است یا بقیه نمازها مثل نماز مستحبى، جماعت و.... را نیز شامل مىشود؟
پاسخ: اظهر رعایت خصوصیات شک کثیر در انتفاى حکم شک است مثل رکوع رکعت اوّلى از فریضهى صبح.
کثیر الشکّ شدن
سؤال839. آیا کثیر الشکّ، در شک سوم نباید به شک خود اعتنا کند یا در شک چهارم؟
پاسخ: صدق عرفى ملاک است که بنابر اظهر با شک سوّم محقّق مىشود.
شک در نماز فرادا
سؤال840. کسى که در نماز جماعت شکى برایش پیش نمىآید ولى در فرادا شک مىکند، اگر معمولاً نماز ظهر و عصر و مغرب و عشا را به جماعت بخواند؛ براى محاسبه کثیر الشّک شدن باید چه کار کند؟
پاسخ: باید سه شک متماثل در سه نماز صبح برایش پیش بیاید و اگر احیانا در نمازهاى غیر صبح شک کرد، حکم کثیر الشّک ندارد.
شک در کثیر الشّک شدن یا وسواسى شدن
سؤال841. شخصى که نمىداند کثیر الشکّ است یا وسواسى، گفته شده که در هر دو صورت وظیفهاش این است که اعتنا نکند. آیا در هر حالتى عدم اعتنا، مختل کننده نماز نیست و هیچ تفاوتى وجود ندارد؟
پاسخ: تفاوتى ندارد.
عمل به ظن (گمان)
سؤال842. کسى که در تمام اعمال خود کثیر الشّک شده؛ آیا مىتواند به ظن عمل کند؟
پاسخ: بله مىتواند.
وظیفه کسى که در همه اعمال خود شک کند
سؤال843. وظیفهى کسى که در همه اعمال عبادى و غیر عبادى خود شکهاى مختلفى مىکند؛ چیست؟
پاسخ: اگر واجد شروط کثیر الشّک است، به شکهاى خود اعتنا نکند.
متوجه شدن کثیرالشکّ
سؤال844. کثیرالشکّ اگر در حالى که شکّ دارد نیّت نماز ظهر کرده یا عصر، مقدارى از نماز را خواند و پس از آن متوجه شد؛ چه وظیفهاى دارد؟
پاسخ: اگر به نیّت ما فى الذمّه و یا وظیفهى فعلیّه بوده، مانعى ندارد.
شک در رکعت 1 و 2 براى کثیر الشّک در نماز چهار رکعتى
سؤال845. آیا شک بین 1 و 2 براى کثیر الشّک، موجب بطلان نماز مىشود؟
پاسخ: خیر، بنا را بر دو مىگذارد.
عمل نکردن به مسایل کثیر الشّک
سؤال846. شخصى در نمازهاى خود شک مىکند و با این که مىتواند مسایل شک را یاد بگیرد؛ اما این کار را نمىکند؛ و نماز را بر هم مىزند و از سر مىگیرد؛ آیا نمازهاى او صحیح است؟
پاسخ: باطل کردن نماز حرام است و باید به وظایف شک عمل کند (مسألهى 984 رساله)؛ هر چند نمازى که بعد از ابطال مىخواند، صحیح است.
کثیرالشکى که هنگام شک، نماز خود را اعاده مىکند
سؤال847. کسى که کثیر الشّک است و در هر بار شک کردن نماز را مىشکند و نماز را دوباره مىخواند و این حالت براى او عادت شده؛ آیا مىتواند آیه یا کلمهاى را که شک دارد به قصد قربت مطلق دوباره بخواند تا به تکرار نماز گرفتار نشود؟
پاسخ: مىتواند.
شک زیاد در تسبیحات
سؤال848. کسى که همیشه در تسبیحات اربعه شکّ مىکند که دو بار گفته است یا سه بار، چه کند؟
پاسخ: اعتنا نکند.
خارج شدن از کثیر الشّک
سؤال849. در خارج شدن از کثیر الشّک در نماز فرمودهاند: «اگر در سه نماز شک نکند، از حالت کثیرالشکى خارج شده»؛ آیا نمازها باید یومیّه باشد؟
پاسخ: باید در خصوصیات مثل همان سه شکى باشد که کثرت را آورده است.
کثیر الشّک در نمازهاى دو رکعتى و سه رکعتى
سؤال850. آیا کثیر الشّک در نمازهاى دو رکعتى و سه رکعتى، نباید به شک خود اعتنا کند؟ در شک بین 1 و 2 در نمازهاى چهار رکعتى چه طور؟
پاسخ: فرقى نمىکند.
عمل نکردن به وظیفه کثیر الشّک
سؤال851. فردى هستم کثیر الشّک، که اگر به وظیفه کثیر الشّک عمل کنم شیطان مرا وسوسه کرده و احتمال را بر کمتر داده و از این که عمل را کمتر انجام دادهام ناراحتم، و اگر به وظیفه کثیر الشّک عمل نکنم باز وسوسه مىشوم که چرا به احکام عمل نمىکنى؟ آیا مىتوانم شک را عادى حساب کنم و بنابر احکام شک عمل کنم؟
پاسخ: اگر کثیر الشّک شدید به این که در سه عمل متماثل متوالى شک مشابه کردید نمىتوانید بنابر اظهر حکم کثیر الشّک را اجرا نکنید؛ مگر در امور مطلوبهى مطلقه مثل اذکار و قرائت قرآن.
حواسپرتى مأموم
سؤال852. اگر مأموم آن چنان دچار حواسپرتى باشد که مثلاً در حال «سمع اللّه» نمىداند که همراه جماعت رکوع کرده یا نه؛ چگونه باید عمل کند؟
پاسخ: به جماعت ادامه دهد
