العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > ذبح و شکار:
آیت الله العظمی نوری همدانی (مدظله)
سؤال: آيا ذبيحه اهل كتاب اگر با تسميه و رعايت تمام شرايط ديگر انجام پذيرد حلال است يا حرام ؟
پاسخ: يكى از شرائط ذبح شرعى آن است كه ذابح مسلمان باشد.
سؤال: آيا تماس بدن مرطوب اهل كتاب با لاشه ذبيحه موجب نجاست آن مى شود يا نه؟
پاسخ: اهل كتاب ذاتاً پاك مى باشند.
سؤال: ذابحى كه در اسم مسلمان است و رفتارش به هيچ وجه منطبق بإ؛ظظ دستورات اسلام نيست؛ يعنى حتى شهادتين را بلد نيست آيا ذبح او صحيح است؟
پاسخ: نخستين علامت اسلام، گفتن شهادتين است.
سؤال: ذبح كسانى كه به على اللهى معروفند چه حكمى دارد؟
پاسخ: اگر شهادتين را مى گويند و متوجه به لوازم مذهب خود نيستند - كه عوام آنها اين طور مى باشند - در اين صورت ذبح آنها حلال است.
سؤال: آيا ذبيحه ناصبى حلال است؟
پاسخ: حلال نيست.
سؤال: آيا ذبيحه خوارج حلال است؟
پاسخ: حلال نيست.
سؤال: آيا در ذابح بلوغ شرط است؟
پاسخ: بلوغ شرط نيست همينقدر كه مميز باشد كافى است.
سؤال: آيا در ذابح عقل شرط است؟
پاسخ: قدرت درك و تشخيص لازم است.
سؤال: آيا ذبيحه اى كه از روى اجبار ذبح شود حلال است؟
پاسخ: باين معنا كه ذابح را مجبور به ذبح كنند حلال است.
سؤال: آيا شرط است كه ذابح يك نفر باشد و يا ممكن است با يك كارد كه دو دسته دارد دو نفر در آن واحد حيوان را ذبح كنند. در اين صورت تسميه يك نفر كافى است و يا هر دو بايد تسميه بگويند و اگر نصف تسميه را يك نفر و نصف ديگر را شخص ديگر بگويد آيا كافى است؟
پاسخ: يك نفر بودن شرط نيست و در فرض مزبور در فوق حلال است و تسميه يكى از آنها كافى است و اگر دو نفر با هم طورى بگويند كه تسميه صدق كند كافى است.
سؤال: در ذبح شرعى ايا قطع رگ هاى چهارگانه لازم است و يا تنها قطع حلقوم كافى است؟
پاسخ: قطع رگهاى چهارگانه لازم است.
سؤال: آيا لازم است قطع رگ ها پشت سر هم باشد؟ به فرض لازم بودن، اگر با فاصله قطع گردد اكل ذبيحه چه حكمى دارد؟
پاسخ: بايد پشت سر هم باشد بطورى كه يك كار صدق كند و اگر فاصله طورى باشد كه يك دفعه بريدن صدق نكند مشكل است.
سؤال: آيا خروج روح از بدن ذبيحه بايد مستند به قطع رگ ها باشد؟ و اگر گوسفندى در بلندى ذبح شد و قبل از خروج روح از بلندى افتاد و مرد به گونه اى كه خروج روح او مستند به افتادن از بلندى باشد آيا اين ذبيحه حلال است يا خير؟
پاسخ: بايد مستند به ذبح باشد.
سؤال: پس از ذبح شرعى اگر با تفنگ و يا كارد بر قلب و يا مغز حيوان ضربه وارد كنند حكم چنين ذبيحه اى چيست؟
پاسخ: پس از ذبح شرعى اشكال ندارد.
سؤال: اگر سر حيوانى به علتى از زير چانه بريده بريده شود و قبل از خروج روح دوباره از مذبح قطع شود حلال است يا خير؟ در فرض سؤال اگر سر حيوان جدا نشده باشد چه حكمى دارد؟
پاسخ: اگر طورى ات كه به دفعه دوم ديگر سر بريدن صدق نمى كند اشكال دارد هرچند سر حيوان جدا نشده باشد.
سؤال: آيا قطع كردن رگ هاى چهارگانه از پشت سر جايز است يا خير؟ اگر جواب منفى است، آيا موجب حرمت ذبيحه ميگردد يا خير؟
پاسخ:جائز نيست و موجب حرمت ذبيحه است.
سؤال: اگر چند ثانيه پيش از شروع به گفتن تسميه قطع رگ ها را آغاز كرده باشند، آيا ذبيحه حلال است يا خير؟
پاسخ: اشكال دارد.
سؤال: اگر همزمان ب قطع رگ ها شكم حيوان نيز دريده شود حكم آن چيست؟
پاسخ: اشكال دارد.
سؤال: تسميه در ذبح شرعى آيا بايد به زبان عربى باشد يا به هر زبانى باشد كافى است؟
پاسخ: به هر زبانى كافى است.
سؤال: مقدار تسميه واجب كدام است؟ آيا گفتن نام الله كافى است؟
پاسخ: بايد بگويد بسم الله يا الحمد لله يا الله اكبر و أمثال اين تعابير.
سؤال: آيا در تسميه قصد تعظيم لازم است؟
پاسخ: بردن نام خداوند با قصد تعظيم توأم است كه در مسأله بعد ذكر مى شود.
سؤال: در تسميه آيا قصد ذبح لازم است؟ و اگر تسميه را به قصد ديگر بگويد و حيوان را ذبح كند آيا كافى است؟
پاسخ: كافى نيست مگر از اينكه از روى فراموشى باشد.
سؤال: اگر تسميه را به قصد ذبح مرغ به زبان آورد و سپس گوسفندى را ذبح كند صحيح است يا خير؟
پاسخ: بايد به قصد آن حيوانى كه مى خواهد آنرا ذبح كند باشد.
سؤال: تسميه با ضبط صوت چه حكمى دارد؟
پاسخ: با رعايت اقتران اشكال ندارد.
سؤال: آيا با يك تسميه مى توان حيوان زيادى را ذبح كرد؟ در اين مسأله طولى بودن و يا عرضى بودن ذبح ها فرق مى كند يا خير؟
پاسخ: اگر در عرض هم باشد يك تسميه كافى است.
سؤال: آيا تسميه و ذبح را دو شخص ميتوانند عهده دار شوند؛ به طورى كه يك تسميه بگويد و ديگرى حيوان را ذبح كند؟
پاسخ: مى توانند.
سؤال: آيا در تسميه، دانستن معناى آن لازم است؟ بر فرض جايز بودن تسميه به غير عربى، اگر تسميه را مثلاً به زبان انگليسى حفظ كرده باشد بدون توجه به معناى آن، آيا صحيح است؟
پاسخ: عربى بودن لازم نيست ولى بايد به معناى آن توجه داشته باشد.
سؤال: اگر تسميه از روى تعجب و يا استهزاء گفته شود براى ذبح كفايت مى كند؟
پاسخ: كفايت نمى كند.
سؤال: اگر شخص جنب و يا زن حائض بسم الله را به قصد خواندن يكى از سوه هاى سجده دار بگويند براى ذبح كافى است يا خير؟ به عبارت ديگر، تسميه حرام آيا در ذبح كافى است يا خير؟
پاسخ: كافى است.
سؤال: در ذبح با دستگاه آيا به هنگام روشن كردن آن تسميه لازم است يا به هنگام قطع رگ هاى حيوان؟
پاسخ: هنگام سر بريدن حيوان.
سؤال: حكم فاصله زمانى ميان تسميه و ذبح چيست؟
پاسخ: بايد عف هگام سربريدن باشد.
سؤال: آيا تسميه اشخاص لال كه قدرت بر اداى درست تسميه ندارند صحيح است؟
پاسخ: از چنين شخصى باندازه قدرت خود كافى است.
سؤال: در شتر و يا گاو در صورتى كه به سبب عذرى موجه ايستاده ذبح شوند نحوه رو به قبله كردنشان چگونه است؟
پاسخ: در فرض مذكور كه ممكن نيست محل ذبح رو بقبله باشد سر حيوان رو بقبله باشد كافى است.
سؤال: انحراف ذبيحه از قبله تا چه مقدار بى اشكال است؟
پاسخ: در صورت امكان بايد عرفاً رو به قبله باشد.
سؤال: در هنگام ذبح، افزون بر ذبيحه آيا ذابح نيز بايد رو به قبله باشد؟
پاسخ: رو بقبله بودن ذابح لازم نيست.
سؤال: ترك استقبال از روى عمد و يا فراموشى و يا نادانى به حكم، چه حكمى داد؟
پاسخ: اگر از روى عمد باشد حيوان حلال نيست.
سؤال: آيا در رو به قبله كردن حيوان روش خاصى وجود دارد؟ اگر جواب منفى است بهترين روش آن كه موافق با احتياط باشد، كدام است؟
پاسخ: محل ذبح رو بقبله باشد.
سؤال: اگر يقين پيدا كنيم اهل سنت افزون بر شرط استقبال به قبله شرايط ديگر را رعايت نمى كنند ذبيحه آنها چه حكمى دارد؟
پاسخ: مطابق فقه خودشان ذبح كنند براى ما حلال است.
سؤال: آيا حركت دست و پاى ذبيحه و خروج خون، با هم شرط حليت ذبيحه است؟
پاسخ: اينها كه علامت داشتن حيات است لازم است.
سؤال: آيا آلت ذبح حتماً بايد از جنس آهن باشد يا آن كه با هر چيز تيزى مى توان ذبح كرد، اگر چه از پلاستيك و غيره تهيه شود؟
پاسخ: بايد از جنس فلزات كه برندگى دارد باشد.
سؤال: در صوتى كه آهن بودن آلت ذبح را شرط بدانيم آيا استيل آهن است يا خير؟
پاسخ: هر برنده فلزى كه كار آهن را بكند كافى است.
سؤال: آيا استقرار حيات در ذبيحه شرط است؟
پاسخ: در موقع ذبح حيات داشته باشد كافى است.
سؤال: اگر پيش از ذبح، حيوان را با آمپول يا با وارد كردن شوك و يا با وسايل ديگر بى هوش كنند به گونه اى كه استقرار حيات در آن از بين برود، ذبح صحيح است يا خير؟
پاسخ: حيات طبيعى شرط است.
سؤال: آيا قطع سر حيوانى پيش از خروج روح حرام است يا مكروه؟ اگر حرام است، حرمت آن تكليفى است يا وضعى؟
پاسخ: حرمت تكليفى است.
سؤال: اگر پس از ذبح، جوزك، متصل به بدن باشد چه حكمى دارد؟
پاسخ: اگر شرايط رعايت شود متصل به بدن نمى شود بنابراين، شرائط رعايت نشده است.
سؤال: اگر نصف جوزك در طرف سر و نصف ديگر در طرف بدن باشد حكمش چيست؟
پاسخ: كافى نيست.
سؤال: اگر در شكم ماهى صيد شده به وجه شرعى، ماهى مرده اى پيدا شود چه حكمى دارد؟
پاسخ: حلال است.
سؤال: گفته مى شود اخيراً ماهى را با برق در ميدان آب بى هوش و سپس صيد مى كنند، چنين صيدى چه حكمى دارد؟
پاسخ: حلال نيست.
سؤال: اگر فلس برخى از ماهى ها با چشم معمولى ديده نشود وليكن با چشم مسلح ديده شود، حكم صيدشان چيست؟
پاسخ: بايد عرفاً فلس دار باشد.
سؤال: صيد از روى لهو چه حكمى دارد؟ حكم حيوان صيد شده چيست؟
پاسخ: صيد با شرائط خود حلال است.
سؤال: ملاك لهوى بودن صيد چيست؟ آيا صيد ماهى از باب تفريح، لهوى است يا خير؟
پاسخ: لهوى بودن يا نبودن درباره مسافر است.
سؤال: آيا صيد در سفر معصيت جايز است؟
پاسخ: صيد حكم مستقل خود را دارد و جايز است.
سؤال: در صيد ماهى آيا لازم است صياد مسلمان باشد؟
پاسخ: مسلمان بودن صياد لازم نيست ولى بايد بدانيم كه آنرا زنده از آب گرفته اند و بيرون آب جان داده است و يا اينكه در داخل آب پس از اينكه بدام افتاده است مرده است.
سؤال: آيا به تور انداختن ماهى در آب براى حليت كافى است و يا بايد آن را از آب خارج كنند و در خارج آب بميرد؟
پاسخ: بعد از اينكه به تور افتاد در داخل آب هم بميرد كافى است.
سؤال: اگر خوراك حيوانى مشروب و آبجو باشد خوردن گوشت آن چه حكمى دارد؟
پاسخ: احتياط شود.
سؤال: ذبح با دستگاه هاى تمام اتوماتيك صنعتى چه حكمى دارد؟
پاسخ: با رعايت شرائطى كه ذكر شده اشكال ندارد.
سؤال: شرايط حليت در حيوانى كه با اسلحه صيد ميگردد چيست؟
پاسخ: با پنج شرط كه در رساله ذكر شده است حلال است.
سؤال: مجتهدى كه قطع رگ هاى چهارگانه را شرط حليت ذبيحه مى داند آيا مقلد او مى تواند از ذبيحه شخصى كه تنها قطع حلقوم را شرط حليت مى داند بخورد؟
پاسخ: تنها قطع حلقوم را كسى كافى نمى داند.
سؤال: شرايط حليت جنين در شكم حيوان مذبوح كدام است؟
پاسخ: در صورتى كه در حين ذبح، مادر حيات داشته است و پس از ذبح، مادر، بدون تأخير شكم مادر را پاره كرده و بيرون بياورند و مشاهده شد كه مرده است در اين صورت اگر خلقت او تمام شده است حلال است و ذبح مادر ذبح آن نيز محسوب مى شود ولى اگر در بيرون آوردن آن تأخير صوت گرفت و بيرون آوردند ديدند مرده است حرام است و اگ با تأخير در بيرون آوردن نمرده بود و زنده بود خلقت او نيز كامل شده است آنرا اگر مستقلاً ذبح كنند حلال است.
سؤال: اگر يك يا چند شرط از شرايط ذبح سهواً ترك گردد خوردن چنين ذبيحه اى حلال است يا خير؟ آيا در اين جهت فرقى در شرايط وجود دارد يا خير؟
پاسخ: اگر بردن نام خدا يا رو بقبله سر بريدن سهواً ترك شود حلال است ولى در غير اينها ميان سهو و عمد فرقى نيست.
سؤال: اگر برخى از شرايط ذبح به جهت ندانستن حكم ترك گردد ذبيحه چه حكمى دارد؟
پاسخ: حرام است.
سؤال: در موارد شك در ذبح شرعى وظيفه چيست؟ آيا اصل عدم تذكيه جريان دارد يا اصل حليت و طهارت؟
پاسخ: اصل عدم تذكيه جريان دارد.
سؤال: آيا ذبح شرعى لازم است حتماً به ذابح مستند باشد يا خير؟
پاسخ: بلى لازم است.
سؤال: در ذبح با دستگاه هاى جدى كه يك نفر كلليد دستگاه را مى زند و مى رود اگر به سبب قطع برق دستگاه به كار نيفتد و پس از مدتى با جريان پيدا كردن برق دستگاه روشن شود و به طور اتوماتيك حيوانات آماده را ذبح كند، آيا اين گونه ذبح صحيح است؟
پاسخ: بايد ذبح مستند به ذابح باشد و گفتن نام خدا با ذبح مقارن باشد.
سؤال: شخصى در هنگام غروب به طرف شكار تيراندازى مى كند و تير به نحوى به شكار اصابت مى كند كه زخمى مى شود و همان لحظات شروع به دنبال كردن شكار مى كند (همانطور كه آگاه هستيد دنبال كردن شكار زخمى با استفاده از رد خونى است كه از خود به جاى مى گذارد) بعد از مدتى شب فرا مى رسد و شكارچى مجبور مى شود شكار را رها كرده و شب را در آن منطقه بخوابد، هنگام صبح باز جستجو را ادامه مى دهد و بعد از مدتى به جسد مرده شكار بر مى خورد كه با خون زيادى كه از او آمده مرده است. بفرماييد آيا گوشت اين شكار حلال است يا خير؟ و اگر حلال است آيا فرد مزبور هنگامى كه شب فرا رسيده به خانه رفته بود و صبح از خانه به شكارگاه آمده و شكار را مرده ديد آيا باز گوشت شكار حلال مى باشد يا خير؟
پاسخ: در فرض مزبور اگر شرايط ديگر از قبيل گفتن بسم الله در موقع تيراندازى و مسلمان بودن شكارچى محقق باشد حلال است.
سؤال: مصرف مرغهاى منجمد كه از فرانسه وارد كرده اند و ذبح شرعى نشده اند چه حكمى دارد؟
پاسخ: اگر ذبح شرعى نشده است حرام است.
سؤال: از شكم ماهي كه از بازار خريدارى شده، ماهى ديگرى درآمده، آيا آن ماهى كه از شكم ديگرى آمده نيز حلال است؟
پاسخ: حلال است.
سؤال: آيا وجود فلسهاى ذرّه بينى يا ميكروسكوپى باعث حليت ماهى مى شود؟
پاسخ: بايد از نظر اهل عرف داشتن فلس (پولك) صدق كند.
سؤال: حيوانات حرام گوشت غير از سگ و خوك اگر سر آنها را ببرند پوست آنها پاك است يا خير؟ و ميشود خريد و فروش كرد يا خير؟
پاسخ: حيوانات درنده و گوشتخوار را اگر ذبح شرعى كنند پاك مى باشد هر چند خوردن گوشت آنها حرام است و خريد و فروش پوست آنها اشكال ندارد ولى مثل فيل و خرس و بوزينه اگر ذبح شرعى بشوند احتياط واجب اجتناب از آنها است.
