بلوغ

سؤال:تاریخ دقیق تولد فرزندم معلوم نیست، از نظر بلوغ چه وظیفه اىدارد؟

پاسخ:چنانچه شک دارد که سنش به حد بلوغ رسیده یا نه ودو نشانه دیگر را (موى خشن و زبر زیر شکم، و احتلام) ندارد، حکم مکلف راندارد.

سؤال:مى دانم که فرزندم در ماه رمضانمتولد شده است، از چه روزى نماز و روزه بر او واجب مى شود؟

پاسخ:باید َملاحظه کنید که در چه روزى از ماه رمضان متولد شده است، از همانروز، نماز و روزه بر او واجب مى شود، مثلاً چنانچه 9 سال قبل، پیش از اذان صبح روزدهم ماه متولد شده، روز دهم که 9 سالش تمام شده و وارد سال دهم از سنش مى شود، روزهروز دهم به بعد و نمازصبح دهم به بعد بر او واجب است اما اگر قبل از ظهر متولد شدهروزه آن روز واجب نیست ولى نماز ظهر به بعد بر او واجب است و روزه از روز یازدهمواجب مى شود، لذا بر والدین است که تاریخ دقیق تولد فرزندان خود را، یادداشت کنندتا ساعت و روز مکلف شدن آنها معلوم باشد و نسبت به دخترها علاوه بر سن بلوغ، تاریخیائسه شدن آنها نیز که منشأ احکام و تکالیفى است، معلوم باشد.

سؤال:آیا بین دو عنوان بلوغ و رشد تفاوتى وجوددارد؟

پاسخ:خیر، ملازمه اى بین بلوغ و رشد وجود ندارد بلکه ممکن است کسى بالغ باشد ولى رشیدنباشد و یا رشید باشد ولى بالغ نباشد.

سؤال:از آنجا که در عرف قانون حقوقى کشور ما و بسیارى ازکشورهاى جهان سن رشد متعاملین براى ذکور و اناث 18 سال شمسى تمام دانسته شده،همینطور درقوانین جزایى کشور ما و اکثر کشورها اطفال کسانى هستند که بین 6 سال تمامو 18 سال تمام سن دارند و باید طبق قانون در دادگاه اطفال به جرائم آنها رسیدگىشود:

1)آیا حاکم شرع در محاکم قضایى مى تواند در احکام کیفرى این افرادکه از نظر شرعى بالغند ولى زیر سن قانونى 18 سال هستند تخفیفاتى قائلشود؟

2)اگر جواب منفى است، با توجه به اینکه در اکثر کشورهاى جهان براىبزهکاران زیر سن 18 سال رژیم حقوقى و کیفرى خاصى اعمال مى شود که بیشتر مبتنى براقدامات تأمینى و تربیتى است و این امر به عنوان عرف قانونى در سطح بین المللىشناخته شده است; آیا حاکم شرع مى تواند با توجه به عناوین ثانویه (پیشگیرى از وهناسلام و نظام اسلامى و نیز جلوگیرى از بهانه جویى سازمانهاى بین المللى و معاندیناسلام و نظام اسلامى و به منظور عمل اجمالى به تعهدات بین المللى) در بعضى ازمجازاتهاى این دسته تخفیف قائل شود؟

3)آیا در موارد مذکور بین پسر و دختر تفاوتى وجود دارد؟

4)آیا درموارد مذکور بین حدود و قصاص تفاوتى وجود دارد؟

پاسخ:درجواب سؤال فوق باید به نکات ذیل توجه شود:

الف:بلوغ شرعى همان است که در کتبفقهیه مقرر شده (تمام شدن پانزده سال قمرى در پسر و نه سال قمرى در دختر) که همینمطلب در قانون مدنى نیز تصریح شده است.

ب:در تمام مسائل کیفرى افرادى که به سنمذکور رسیده اند مانند دیگران داراى مسؤولیت کیفرى مى باشند و غیر از جنون رافعىبراى مسؤولیت آنان نیست. مگر در موراد استثنایى.

ج:بهانه هاى مذکور در سؤالرافع احکام شرعى نخواهد بود. هرگاه اجراى حکمى مستلزم مفسده اعظم باشد، طبق موازینمى توان اجراى حکم را موقتاً با تشخیص حاکم شرع به تأخیر انداخت.

د:شرایط رشداختصاصى به مسائل مالى دارد (فان آنستم منهم رشداً) و ربطى به مسائل کیفرىندارد.

هـ :در امور فوق الذکر فرقى بین حدود و قصاص و یا پسر ودختر چنانچه واجد سایر شرایط باشند نخواهد بود