العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > آیت الله العظمی مظاهری (مدظله):
نيابت
وظيفه نايب معذور در حج
سؤال:معذور بودن نايب در بعضي اعمال، مثل اينکه نماز را بايد نشسته بخواند يا وقوفين را اضطراراً درک نمايد و... در ميزان اجرت او دخيل است؟
پاسخ: نايب بايد به وظيفه خود عمل کند و حجِّ او کفايت از حجّ منوبٌ عنه مي‌کند.
وظيفه نايب حج در مواقع اضطرار
سؤال: کسی که در حج نایب است، اعمال او در موارد اضطرار مثل وقوفین اضطراری عرفات و مشعر یا نشسته خواندن نماز در ضرورت یا رَمی کردن در شب و نظائر آن، با اعمال کسانی که نایب نیستند، تفاوت دارد؟
پاسخ: تفاوت ندارد.
دريافت مبلغ براي خدمه بعنوان نيابت
سؤال: شخصي را به عنوان خدمه با هزينه دولت به مكّه مي‌برند، آيا او مي‌تواند حجّ نيابتي انجام دهد و در قبال آن مبلغي دريافت كند؟
پاسخ: اگر ــ(تا كنون حجّ نرفته و)ــ در برگشت در مضيقه زندگي نباشد و حقوق ــ(درآمد)ــ براي مخارج او كافي باشد او واجب الحج‌ّ است و بايد حجّ خود را انجام دهد ولي اگر چنين نباشد مي‌تواند نيابت قبول كند.
انجام حج جهت عمل به وصيت
سؤال: اينجانب مادري داشتم كه فعلاً در قيد حيات نيستند و تا زنده بودند يك بار قسمتشان شده بود و به حجّ رفته بودند و بعد هم ثبت نام كردند كه مقداري از پول ثبت نام را برادرم داده بودند و مادرم گفته بودند كه اگر تا زنده‌ام خودم رفتم كه هيچ، ولي اگر در قيد حيات نبودم دخترم برود كه اينجانب هستم، حال من هم يك باب مغازه 9 متري واقع در خيابان .... كه اين مغازه را شوهرم در سال 60 خريداري نموده و به نام من زده است ولي اختياردار آن خود شوهرم بوده‌اند و گفتند بعد از فوتم مغازه به جاي مهريه شما باشد و در سال 74 شوهرم فوت كردند و من داراي چند بچّه صغير هستم كه اين مغازه را كرايه مي‌دهم و از آن خود و بچّه‌هايم امرار معاش مي‌كنيم (در ضمن دختر و پسر دم بخت دارم)، مي‌خواستم بدانم من مي‌توانم حجّ مادرم را به جا آورم يا اينكه احتياج به نايب است؟ خود واجب الحج‌ّ هستم يا خير؟ در ضمن سفر اوّلم به حجّ است) خواهشمندم راهنمايي فرماييد.
پاسخ: شما واجب الحج‌ّ نيستيد ولي با رضايت ساير ورثه مي‌توانيد آن حجّ را برويد
دختري مجرد داراي ارث و نيازمند مخارج زندگي
سؤال: با عرض سلام، اينجانب دختري هستم مجرّد كه دو سه سال است مادرم فوت نموده و فيش مكّه او با توافق ساير ورثه به اينجانب واگذار گرديده است، فعلاً بعضي از آقايان روحانيون معتقد هستند بنده به جهت اينكه حدود سه هزار متر مربّع زمين زراعتي از مادرم به ارث برده ام، واجب الحج‌ّ مي‌باشم و نمي‌توانم به جاي مادرم به مكّه مشرّف شوم، شرايط زندگي بنده طوري است كه تنها زندگي مي‌كنم و شرايط موجود در خانه پدري و وجود زن پدر و بچّه‌هاي او اجازه نمي‌دهند در خانه پدري بمانم، پدرم هم مخارج زندگي مرتّبي به من نمي‌دهد به طوري كه از لحاظ زندگي، وسايل زندگي و مخارج زندگي معمولاً در مضيقه هستم، زميني هم از طرف مادرم به ارث رسيده كه فاقد مشتري براي فروش مي‌باشد، وقتي حاضر شده‌ام به نصف قيمت متعارف بفروشم ولي خريدار ندارد، لذا با اين شرايط كه بنده استطاعت گرفتن نايب را براي مادرم ندارم، استدعا مي‌شود بنده را راهنمايي فرماييد آيا مستطيع مي‌باشم و مجبور هستم براي مادرم نايب بگيرم يا خير؟
پاسخ: شما واجب الحج‌ّ نيستيد و مي‌توانيد براي مادرتان مكّه برويد و حجّ او را بجا آوريد.
مستطيعي که از هواپيما هراس دارد
سؤال: مادر ما در سال 1363 واجب الحج‌ّ بودند و جهت مشرّف شدن به مكّه مكرّمه ثبت نام نمودند، البته هميشه از پرواز با هواپيما ترس داشته‌اند و هرگز سوار هواپيما نشده‌اند حالا كه بعد از 15 سال نوبت ايشان شده است هر موقع صحبت از حركت ايشان مي‌شود دلهره شديد پيدا كرده و مي‌گويند اصلاً نمي‌توانم و چنانچه مرا بي‌هوش كنند و آنجا به هوش آورند مي‌روم، كه فكر مي‌كنم مقدور نباشد، حالا از آن آقا انتظار داريم رأي شرعي را در اين مورد اعلام فرماييد و آيا مي‌توانيم به نيابت از مادرمان اين فريضه الهي را بجا آوريم؟ ضمناً ايشان داراي چهار پسر و دو دختر مي‌باشند.
پاسخ: اگر رفتن به حجّ ــ(براي او)ــ مقدور (او) نباشد، مي‌شود كسي به نيابت او برود
نيابت زن و شوهر از براي يکديگر
سؤال: آيا زن و مرد می توانند در حج نایب یکدیگر شوند؟
پاسخ: اشکال ندارد.
کفايت حجة الاسلام براي نايب
سؤال: اگر کسی به نیابت دیگری به حج رفت، آیا آن حج برای خودش هم محسوب می شود و کفایت از حجّه الاسلام می کند یا خیر؟
پاسخ: کفایت نمی کند.
شرط قبول نيابت
سؤال: آیا نایب حج حتماً باید قبلاً خودش حج به جا آورده باشد یا خیر؟
پاسخ: لازم نیست.
نايب گرفتن براي مستطيع بدون اطلاع خودش
سؤال: آیا می توان بدون اطلاع و اجازه مستطیع، برای او در حج نایب گرفت؟ مثلاً اگر زن و فرزندان کسی که مستطیع است و به حج نمی رود می توانند در زمان حیات او کسی را به نیابت او به حج بفرستند؟
پاسخ: جایز نیست.
نايب و عمل بر اساس مرجع خود يا منوّب عنه
سؤال: نایب باید به فتوای مرجعِ خود عمل کند یا مرجعِ منوبٌ عنه؟
پاسخ: به فتوای مرجع خود باید عمل کند و اگر بتواند احتیاط کند، خوب است احتیاط کند
نايب براي قسمتي از اعمال حج
سؤال: اگر نایب در یکی از اعمال دچار مشکل شود، می تواند برای همان قسمت از حج یا عمره نایب دیگری اختیار کند؟
پاسخ: می تواند.
نايب گرفتن در ايام حيات يا پس از مرگ
سؤال: اگر کسی حج بر او واجب شود ولی دیگر توان رفتن به حج را نداشته باشد. در زمان حیات خود باید نایب به حج بفرستد یا وصیت کند که بعد از مرگش نایب بگیرند و اگر هیچ کدام را انجام نداد، ورثه وظیفه دارند از مال او نایب به حج بفرستند یا در صورت تمایل این کار را بکنند؟
پاسخ: باید در زمان حیات نایب بگیرد و اگر ورثه نگرفت باید بعد از مرگ او، از مال او، حج او را به جا آورند
اطمينان منوّب عنه از آگاهي نايب از احکام حج
سؤال: آیا منوبٌ عنه باید اطمینان پیدا کند که نایب احکام حج را می داند و صحیح انجام می دهد یا خیر؟
پاسخ: باید موثّق باشد و همین مقدار کفایت می کند.
نيابت براي انجام حج عمره
سؤال: آیا کسی می تواند عمره مفرده را به نیابت از کسی که زنده است و عذری برای انجام حج ندارد انجام دهد؟
پاسخ: می تواند.
نيابت عمره براي افراد نامحدود
سؤال: آیا کسی می تواند یک عمره مفرده را به نیابت از افراد نامحدودی انجام دهد؟
پاسخ: می تواند.
اجازه منوّب عنه براي نيابت
سؤال: آیا نیابت در عمره مفرده و صحت عمره مشروط به اجازه منوبٌ عنه است؟
پاسخ: مشروط نیست.
کفاره در اعمال حج براي نايب يا منوّب عنه
سؤال: اگر کسی بدون اجازه یا با اجازه دیگری به نیابت او عمره مفرده انجام داد و در انجام عمره کفّاره ای واجب شد یا طواف نساء دچار اختلال شد، در این صورت کفّاره و حرمت همسر، مربوط به نایب است یا منوبٌ عنه؟
پاسخ: مربوط به نایب است.
نيابت از چند نفر در حج تمتع
سؤال: آیا در حج تمتّع می شود کسی حج را به نیابت از چند نفر انجام دهد؟
پاسخ: نمی تواند.
کيفيت نايب گرفتن
سؤال: برای نیابت حج یا عمره مفرده عقد یا صیغه خاصی باید جاری شود یا توافق ظاهری طرفین کافی است؟
پاسخ: توافق ظاهری کفایت می کند.
