العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > مطهرات:
احکام ظرفها
مسأله ۲۲۵- ظرفی که از پوست سگ یا خوک یا مردار ساخته شده خوردن و آشامیدن از آن ظرف حرام است۱ و نباید آن ظرف را در وضو و غسل و کارهایی که باید با چیز پاک انجام داد، استعمال کنند۲. بلکه احتیاط واجب۳ آن است که چرم سگ و خوک و مردار را اگر چه ظرف هم نباشد استعمال نکنند۴.
۱- خوئی، سیستانی، تبریزی، وحید: در صورتی که رطوبتی موجب نجاستش شده باشد...
بهجت: در صورتی که بداند ظرف موجب نجاست خوردنی می شود؛ ولی اگر علم نداشت بنا بر احتیاط اجتناب کند...
اراکی: آشامیدن از آن ظرف حرام است و همچنین خوردن چیزی از آن در صورتی که دارای رطوبتی باشد که موجب نجس شدن آن چیز شود...
۲- نوری: ولی به کار بردن و استعمال آنها در غیر آنچه مشروط به طهارت است، اشکالی ندارد.
فاضل: بلکه احتیاط واجب آن است که آنها را در غیر آنچه طهارت در او شرط است نیز استعمال نکند؛ و همین طور چرم سگ و خوک و مردار، اگر چه ظرف هم نباشد.
سبحانی: ولی استعمال چرم سگ و خوک و مردار در کارهایی که طهارت درآنها شرط نباشد اشکال ندارد.
جوادی آملی: و به احتياط مستحب، چرم سگ و خوک و مردار را اگرچه ظرف هم نباشد، در كارهايی كه طهارت در آنها شرط نيست، استعمال نكنند.
۳- اراکی: و احتیاط واجب ...
خوئی، تبریزی، سیستانی، وحید: و احتیاط مستحب...
۴- بهجت: در استعمالاتی که مشروط به طهارت نیست هم استعمال نکنند.
*****
مکارم: مسأله ۲۴۶ - استفاده از ظرفها و مشکهایی که از پوست مردار یا حیوان نجس العین مثل سگ و خوک درست شده، برای خوردن یا آشامیدن یا آب وضو و غسل و مانند آن جایز نیست؛ امّا برای کارهایی که طهارت در آن شرط نیست (مانند آبیاری زراعت و آب دادن به حیوانات) مانعی ندارد، هر چند احتیاط مستحبّ آن است که به هیچ وجه از آنها استفاده نشود.
زنجانی: مسأله ۲۳۱- آشامیدن از ظرف یا غیر ظرفی که از پوست سگ یا خوک یا مردار ساخته شده و نیز خوردن چیزی از آن در صورتی که به سبب رطوبتی نجس شده باشد، حرام است و نباید آن را در وضو و غسل و کارهایی که باید با چیز پاک انجام داد، استعمال کنند؛ بلکه احتیاط آن است که چرم سگ و خوک و مردار – اگر چه ظرف هم نباشد – و نیز سایر اعیان نجس را در هیچ یک از استعمالات به کار نبرند.
مظاهری: مسأله ۲۰۸- چرم مردار و سگ و خوک، چه ظرف باشند و چه غیر آن، مانند زین دوچرخه و کمربند و کفش و مانند اینها، گرچه نجس می باشند ولی استعمال آنها اشکال ندارد. و چیزهایی که از بلاد کفر می آورند نظیر همان زین دوچرخه و کفش و کمربند و مانند اینها اگر شک کنیم که چرم است یا نه و درصورتی که بدانیم چرم است شک کنیم که از مردار است یا نه، علاوه بر اینکه استعمال آنها مانعی ندارد پاک نیز می باشند.
مسأله ۲۲۶- خوردن و آشامیدن از ظرف طلا و نقره و استعمال آنها، حرام است۱ ولی استعمال آنها در زینت اتاق حرام نیست و نگاهداشتن نیز حرام نمی باشد۲.
۱- فاضل: حتی استعمال آنها در زینت اتاق حرام می باشد، ولی نگاهداشتن آنها حرام نمی باشد.
نوری: حتی در زینت اتاق؛ و نگاهداشتن آنها حرام است و بر صاحب ظرف واجب است که آن را بشکند و از وضع ظرف بودن خارج کند.
اراکی: اگر چه برای زینت اتاق هم باشد حرام است، بلکه نگاهداشتن آن هرچند استعمال نکند بنابر احتیاط واجب حرام می باشد.
۲- سبحانی: نگاه داشتن نیز –خصوصاً به عنوان ذخیره مالی – حرام نمی باشد.
*****
گلپایگانی، صافی: مسأله ۲۳۲- حرام است خوردن و آشامیدن از ظرف طلا و نقره و استعمال آنها مطلقاً بنابر احتیاط واجب؛ و حرمت نگاهداشتن آنها به قصد ذخیره مالی، نه به عنوان ظرف، معلوم نیست اگر چه احوط است.
خوئی ، تبریزی، مسأله: مسأله ۲۳۴ سیستانی: مسأله ۲۲۷- خوردن و آشامیدن از ظرف طلا و نقره (خوئی، سیستانی: بلکه بنابراحتیاط واجب مطلق استعمال آنها) حرام است، ولی زینت نمودن اتاق و مانند آن و نگاهداشتن آنها مانعی ندارد (خوئی،سیستانی: اگر چه احوط ترک است) و همچنین است ساختن ظرف طلا و نقره و خرید و فروش آنها برای زینت نمودن یا نگاهداشتن.
امام خامنه ای: رساله آموزشی ص ۷۴:
خوردن و آشامیدن در ظرفی که از طلا یا نقره ساخته شده، حرام است، ولی نگهداشتن آن یا استفاده‌های دیگر از آن ـ غیر از خوردن و آشامیدن ـ حرام نیست.
زنجانی: مسأله ۲۳۲- خوردن و آشامیدن از کاسه و سایر ظروف شرب که از طلا یا نقره ساخته شده باشد، حرام است، بلکه احتیاط در اجتناب از هرگونه استعمال این ظروف می باشد، بنابر این زینت نمودن اتاق و مانند آن با کاسه طلا و نقره بنابر احتیاط جایز نیست.
بهجت: مسأله ۲۲۷– خوردن و آشامیدن از ظرف طلا و نقره حرام است ولی نگهداری و یا استعمال آنها در زینت اتاق حرام نمی باشد و در غیر زینت، محلّ احتیاط است.
وحید: مسأله ۲۳۴ - خوردن و آشامیدن از ظرف طلا و نقره حرام است، و بنابراحتیاط واجب مطلق استعمال آنها هرچند زینت نمودن اتاق باشد، جایز نیست ولی نگاه داشتن آنها مانعی ندارد، و ساختن ظرف طلا و نقره و اجرت گرفتن بر آن و خرید و فروش آنها جایز است، مگر برای زینت نمودن که محلّ اشکال است.
مکارم: مسأله ۲۴۷ - خوردن و نوشیدن از ظرف طلا و نقره و استفاده از آنها، حرام است بلکه استفاده از آنها برای تزیین، و یا هر منظور دیگر نیز جایز نیست (بنابراحتیاط واجب).
جوادی آملی: مسأله ۲۳۲- خوردن و آشاميدن از ظرف طلا و نقره، نيز استعمال آنها در شئون زندگی، حرام است و احتياط واجب، ترک تزيين اتاق به آن‌هاست.
مظاهری: مسأله ۲۰۹- خوردن و آشامیدن از ظرف طلا و نقره حرام است ولی استعمال آنها در مثل زینت اتاق حرام نیست و نگاه داشتن آنها نیز حرام نمی باشد.
مسأله ۲۲۷- ساختن ظرف طلا و نقره و مزدی که برای آن می گیرند۱ حرام نیست۲.
۱- مظاهری: و خرید و فروش آنها...
۲- اراکی، نوری: حرام است.
خوئی، تبریزی، سیستانی، وحید: رجوع کنید به ذیل مسأله 226.
*****
گلپایگانی، صافی: مسأله ۲۳۳- ساختن ظرف طلا و نقره به قصد خوردن و آشامیدن از آن و سایر استعمالات محرمه و اجرت ساختن آن حرام است.
مکارم: مسأله ۲۴۸ - از ساختن ظروف طلا و نقره و مزدی که در مقابل آن می گیرند بنابر احتیاط واجب باید اجتناب کرد، همچنین از خرید و فروش آنها؛ و پولی که در مقابل آن گرفته می شود نیز اشکال دارد.
بهجت: مسأله ۲۲۸- ساختن ظرف طلا و نقره برای استعمال حرام، حرام است و در غیر این صورت حرام نیست و نیز مزدی که برای آن می گیرند، حرام نیست.
سبحانی: مسأله ۱۹۱ – از ساختن ظرف طلا و نقره و مزدی که برای آن می گیرند بنابراحتیاط باید اجتناب کرد .
زنجانی: مسأله ۲۳۳- ساختن کاسه طلا و نقره و مانند آن و مزدی که برای آن می گیرند و نگاهداری آنها حرام نیست، هرچند احتیاط مستحب در ترک این کارها می باشد.
جوادی آملی: مسأله ۲۳۳- ساختن ظرف طلا و نقره كه مصرفی غير از حرام نداشته و به همين قصد ساخته میشود، نيز مزدی كه برای آن گرفته میشود، حرام است.
مسأله ۲۲۸- خرید و فروش ظرف طلا و نقره۱ و پول عوضی هم که۲ فروشنده می گیرد حرام نیست۳.
۱- بهجت: برای غیر استعمالات حرام اشکالی ندارد...
جوادی آملی: خريد و فروش ظرف طلا و نقره كه مصرفی غير از حرام ندارد...
۲- بهجت: پول و عوضی هم که...
فاضل: پولی را که...
۳- اراکی، نوری: حرام است.
خوئی، سیستانی، تبریزی، وحید: رجوع کنید به ذیل مسأله ۲۲۶.
مکارم، مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله ۲۲۷.
*****
گلپایگانی، صافی: مسأله ۲۳۴- خرید و فروش ظرف طلا و نقره به قصد خوردن و آشامیدن و سایر استعمالات محرمه و پول و عوضی هم که فروشنده می گیرد، حرام است.
زنجانی: مسأله ۲۳۴- خرید و فروش کاسه طلا و نقره و پول و عوضی که فروشنده می گیرد حرام نیست، همچنین استعمال غیر ظرف شرب هرچند از طلا و نقره ساخته شده باشد مانعی ندارد، اگر چه احتیاط استحبابی در اجتناب از تمام آنها است.
سبحانی: مسأله ۱۹۲ - از خرید و فروش ظرف طلا و نقره و سودی هم که فروشنده می گیرد بنابراحتیاط باید اجتناب کرد.
مسأله ۲۲۹- گیره استکان که از طلا یا نقره می سازند اگر بعد از برداشتن استکان ظرف به آن گفته شود، استعمال آنچه به تنهایی و چه با استکان، حرام است و اگر ظرف به آن گفته نشود استعمال آن مانعی ندارد۱.
۱- سبحانی: و نیز باید از سرمه دان و عطر دان طلا اجتناب کرد.
*****
خوئی، وحید: مسأله ۲۳۵، سیستانی: مسأله ۲۲۸- گیره استکان که از طلا یا نقره می سازند اگر (خوئی، وحید: بعد از برداشتن استکان) ظرف به آن گفته شود حکم استکان طلا و نقره را دارد، و اگر ظرف به آن گفته نشود استعمال آن مانعی ندارد.
زنجانی: مسأله ۲۳۵- استعمال گیره استکان که از طلا و نقره ساخته می شود، مانعی ندارد.
مکارم: مسأله ۲۴۹ - آنچه را ظرف نمی گویند، مانند گیره استکان و غلاف شمشیر و امثال اینها اگر از طلا یا نقره باشد اشکال ندارد، ولی بنا بر احتیاط واجب از عطردان و سرمه دان و مثل آنها باید اجتناب کرد.
مسأله ۲۳۰- استعمال ظرفی که روی آن را آب طلا یا آب نقره داده اند اشکال ندارد۱.
۱- بهجت: اشکال دارد، اگر چه به حدّی نباشد که دو ظرف متّصل به حساب بیاید.
وحید: ولی ظرفی که نقره کاری شده از جای نقره کاری شده آن چیزی نخورند و نیاشامند.
مسأله ۲۳۱- اگر ظرفی را با طلا یا نقره مخلوط کنند و ظرف بسازند۱، چنانچه مقدار آن فلز به قدری زیاد باشد که۲ظرف طلا یا نقره به آن ظرف نگویند۳ استعمال آن مانعی ندارد.
۱- زنجانی: اگر فلزی را با طلا و نقره مخلوط کنند و کاسه و مانند آن بسازند...
۲-بهجت: به قدری زیاد باشد که عرفاً...
۳- اراکی: بلکه به نام آن فلز بنامند مثلاً ظرف مسی...
*****
خوئی، تبریزی، وحید: مسأله ۲۳۷، سیستانی: مسأله ۲۳۰- اگر فلزی را با طلا یا نقره مخلوط کنند و ظرف بسازند، چنانچه مقدار آن فلز به‌قدری باشد که ظرف طلا یا نقره به آن ظرف نگویند، استعمال آن مانعی ندارد.
امام خامنه ای: رساله آموزشی ص ۷۴:
ظرف‌هایی که آب طلا یا نقره به آن داده شده، و یا از فلزی ساخته شده که قدری طلا یا نقره مخلوط دارد به طوری که به آن ظرف طلا یا نقره نمی‌گویند، حکم ظروف طلا و نقره را ندارند.مکارم: مسأله ۲۵۱ - هرگاه فلز دیگری را با طلا یا نقره مخلوط کنند و ظرف بسازند، چنانچه به آن ظرف طلا یا نقره نگویند استعمال آن مانعی ندارد، ولی اگر فقط طلا و نقره را با هم مخلوط کنند حرام است.
مسأله ۲۳۲- اگر انسان غذایی را که در ظرف طلا یا نقره است در ظرف دیگر بریزد این استعمال جایز است۱ ولی اگر۲ بخواهد از ظرف دوم غذا بخورد و خالی کردن ظرف۳ برای آن نباشد که غذا خوردن از ظرف طلا یا نقره جایز نیست این استعمال حرام می باشد۴.
۱- سیستانی: چنانچه ظرف دوم - به حسب متعارف - واسطه خوردن از ظرف اول نباشد اشکال ندارد.
نوری: اگر انسان غذایی را که در ظرف طلا یا نقره است به این منظور که غذا خوردن در ظرف طلا و نقره حرام است در ظرف دیگر بریزد این استعمال جایز است...
۲- اراکی: و اگر...
۳- بهجت: ظرف اوّل...
۴- نوری: ولی خوردن غذا از ظرف دوم مانعی ندارد.
اراکی: حرام نمی باشد.
*****
فاضل: مسأله ۲۳۷- اگر انسان غذایی را که در ظرف طلا یا نقره است به قصد خوردن و آشامیدن، در ظرف دیگر خالی کند این استعمال حرام می باشد اما اگر بخواهد غذا را بخورد و چون در ظرف طلا و نقره حرام است غذا را در ظرف دیگر بریزد، اشکال ندارد و در هر صورت غذا خوردن از ظرف دوم که طلا و نقره نیست اشکال ندارد.
خوئی، گلپایگانی، تبریزی، وحید، صافی: مسأله ۲۳۸، مظاهری: مسأله ۲۱۴- اگر انسان غذایی را که در ظرف طلا یا نقره است به قصد این که چون غذا خوردن در ظرف طلا و نقره حرام می باشد، در ظرف دیگر بریزد. اشکال ندارد* و اگر به این قصد نباشد، ریختن غذا از ظرف طلا یا نقره در ظرف دیگر حرام است، ولی در هر دو صورت خوردن غذا از ظرف دوم مانعی ندارد..
. خوئی: خوردن غذا از ظرف دوم در صورتی که عرفاً نگویند از ظرف طلا و نقره غذا می خورد مانعی ندارد.
*تبریزی: چنانچه استعمال ظرف طلا و نقره صدق نکند اشکال ندارد...
.تبریزی: خوردن غذا از ظرف دوم، در صورتی که عرفاً نگویند از ظرف طلا و نقره غذا می خورد مانعی ندارد.
. وحید: خوردن غذا از ظرف دوم در صورتی که عرف آن را انتفاع از ظرف طلا ونقره نداند مانعی ندارد.
زنجانی: مسأله ۲۳۸- اگر انسان غذایی را که در کاسۀ طلا یا نقره است به قصد این که چون غذا خوردن در کاسۀ طلا و نقره حرام می باشد، در کاسه دیگر بریزد، خوردن غذا از ظرف دوم در صورتی که عرفاً نگویند ظرف طلا و نقره را استعمال می کند مانعی ندارد.
سیستانی: مسأله ۲۳۱ـ اگر انسان غذایی را که در ظرف طلا یا نقره است در ظرف دیگری بریزد، چنانچه ظرف دوّم ـ به حسب متعارف ـ واسطه خوردن از ظرف اوّل نباشد، اشکال ندارد.
مکارم: مسأله ۲۵۲ ـ هرگاه غذايى را که در ظرف طلا يا نقره است به منظور پرهيز از حرام در ظرف ديگرى بريزند اين استعمال جايز است، ولى اگر به اين منظور نباشد حرام است، امّا به هر حال خوردن آن غذا از ظرف دوم که طلا و نقره نيست، اشکال ندارد.
جوادی آملی: مسأله ۲۳۸ـ اگر انسان غذا يا آبی را كه در ظرف طلا يا نقره است، برای پرهيز از حرام در ظرف ديگر بريزد، اين استعمال جايز است؛ ولی اگر بخواهد از ظرف دوم غذا بخورد يا آب بنوشد و خالی كردن از ظرف مذكور، استعمال آن شمرده شود، اين استعمال حرام است.
مسأله ۲۳۳- استعمال بادگیر قلیان و غلاف شمشیر و کارد و قاب قرآن۱ اگر از طلا یا نقره باشد اشکال ندارد۲ و همچنین عطردان و سرمه دان۳ و مثل اینها۴.
۱- بهجت: و عطردان و سرمه دان اگر از طلا و نقره باشد، خالی از اشکال نیست بلکه أظهر در عطر دان و سرمه دان، منع است.
۲- جوادی آملی: {و} عطردان، سرمه‌دان و مانند اين‌ها نيز اگر از طلا يا نقره باشد، دارای همين حکم‌اند.
۳- تبریزی: و قلمدان طلا و نقره.
۴- اراکی: از استعمال عطردان و سرمه دان اگر از طلا یا نقره ساخته شده باشد بنابر احتیاط واجب باید اجتناب کرد.
گلپایگانی: احتیاط واجب آن است که عطردان و سرمه دان طلا و نقره را استعمال نکنند.
صافی: احتیاط آن است که عطردان و سرمه دان طلا و نقره را استعمال نکنند.
خوئی، سیستانی، وحید: احتیاط مستحب آن است که عطردان و سرمه دان (خوئی، وحید: و تریاکدان) طلا و نقره را استعمال نکند.
زنجانی: احتیاط مستحب آن است که عطردان و سرمه دان طلا و نقره و مانند آن را استعمال نکند.
مکارم، سبحانی: رجوع کنید به ذیل مسأله ۲۲۹.
*****
مظاهری: مسأله ۲۱۵- استعمال قاب قرآن، عطردان، سرمه دان و مثل اینها، اگر از طلا یا نقره باشد، جایز است..
مسأله ۲۳۴- استعمال ظرف طلا یا نقره در حال ناچاری اشکال ندارد1 و برای وضو و غسل هم در حال تقیّه می شود ظرف طلا و نقره را استعمال کرد، بلکه گاهی واجب است.
۱- سبحانی: [پایان مسأله]
گلپایگانی، فاضل، صافی: مگر برای وضو و غسل، که در حال ناچاری هم نمی شود از ظرف طلا و نقره استفاده کرد.
بهجت: برای غیر وضو و غسل اشکال ندارد.[پایان مسأله]
*****
خوئی، تبریزی، وحید: مسأله ۲۴۰، سیستانی: ۲۳۳- خوردن و آشامیدن از ظرف طلا يا نقره در حال ناچاری به مقدار دفع ضرورت اشکال ندارد، ولی زیاده بر این مقدار جایز نیست.
مظاهری: مسأله ۲۱۶- خوردن و آشامیدن ازظرف طلا و نقره در حال ناچاری اشکال ندارد.
جوادی آملی: مسأله ۲۴۰- استعمال ظرف طلا يا نقره در حال ناچاری به مقدار ضرورت اشكال ندارد و برای وضو و غسل در حال اضطرار هم مانند تقيّه، میتوان ظرف طلا و نقره را استعمال كرد، بلكه گاهی واجب است.
مکارم: مسأله ۲۵۳ - استفاده از ظرف طلا یا نقره در حال ناچاری جایز است و برای وضو و غسل نیز در حال تقیه مانعی ندارد.
زنجانی: مسأله ۲۴۰- استعمال کاسه طلا و نقره مانند خوردن و آشامیدن از آنها در حال ناچاری به مقدار ضرورت اشکال ندارد؛ ولی بیشتر از این مقدار جایز نیست.
مسأله ۲۳۵- استعمال ظرفی۱که معلوم نیست از طلا یا نقره است یا از چیز دیگر اشکال ندارد۲.
۱- زنجانی: استعمال کاسه ای ...
*****
مکارم: مسأله ۲۵۴ - هرگاه شک کند ظرفى از طلا يا نقره است يا جنس ديگر، استفاده از آن اشکال ندارد، تفحّص و جستجو نيز لازم نيست
مسائل اختصاصی
نوری: مسأله ۲۳۶- همانطور که استعمال ظرف طلا و نقره و ساختن و خریدن و فروختن و نگاهداشتن و هرگونه استفاده از آن و اجرت برای ساختن و اصلاح آن حرام است، ساختن اشیائی از قبیل تخت و زین اسب و لوح و امثال آن از طلا و نقره، هر چند که ظرف نیست، نیز حرام است و راکد نگه داشتن این قبیل منابع ثروت جایز نیست و اسراف است. و آنچه که در روایات، حکم به جواز آن شده است، ساختن و استعمال اشیائی است که حقیر یا تابع چیز دیگری مانند حلقه شمشیر و قاب قرآن است.
مکارم: مسأله ۲۵۵- آنچه را طلای سفید می گویند نیز در حکم طلای سرخ و زرد است، ولی پلاتین که فلز دیگری است اشکال ندارد.
سبحانی: مسأله ۲۳۲- استعمال طلای سفید حکم طلای سرخ و زرد را دارد ولی استعمال پلاتین –که اهل فن می گویند فلز دیگری است – اشکال ندارد
