العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > مطالب روزانه:
(۴۱۹) روایتی در باره نماز آیات
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِي
السَّلاَمُ عَلَى مَهْدِيِّ الْأمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِم
وَٱلسَّلَامُ عَلی عِبادِالله
روایتی در باره نماز آیات
در روایتی می‌خوانیم که هرگاه پروردگار بخواهد به بندگانش هشدار دهد و آنان را از گناه بترساند، خورشید و ماه خواهد گرفت. با توجه به این‌که خسوف و کسوف دو امر طبیعی هستند، آیا می‌توان آنها را به گناه بندگان ارتباط داد؟! این‌که در ادامه آمده است که با خواندن نماز به خدا پناه ببرید، مراد چیست؟
سؤال:
آقا امام صادق(علیه السلام) فرمود: «هرگاه پروردگار عالم بخواهد بندگانش را بیم دهد و به آنان ترک گناه را یادآوری کند خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی می‌شود، هرگاه چنین شد با ادای نماز آیات به او پناهنده شوید».
آیا خسوف و کسوف با گناهان مرتبط است؟ آیا خواندن چند باره‌ی نماز آیات برای بیشتر دور شدن از آثار بلا موقع واجب شدن نماز آیات، موضوعیت دارد؟
پاسخ:
همان‌گونه که در سؤال گفته شد، در منابع حدیثی از آقا امام باقر یا امام صادق (علیهماالسلام) نقل شده است:
مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْمُفِیدُ فِی الْمُقْنِعَةِ قَالَ رُوِیَ عَنِ الصَّادِقِینَ (علیهما السلام): أَنَّ اللَّهَ إِذَا أَرَادَ تَخْوِیفَ عِبَادِهِ وَ تَجْدِیدَ الزَّجْرِ لِخَلْقِهِ کَسَفَ الشَّمْسَ وَ خَسَفَ الْقَمَرَ فَإِذَا رَأَیْتُمْ ذَلِکَ فَافْزَعُوا إِلَى اللَّهِ تَعَالَى بِالصَّلَاة»
«هرگاه پروردگار عالم بخواهد بندگانش را بیم دهد و به آنان ترک گناه را یادآوری کند خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی می‌شود، هرگاه چنین شد با ادای نماز به او پناهنده شوید».
وسائل الشیعة، ج ۷، ص ۴۸۴، قم، مؤسسه آل البیت (علیهم السلام)، چاپ اول، ۱۴۰۹ ق.
با قطع نظر از سند روایت (این حدیث را اولین بار فقط شیخ مفید آن‌هم به صورت مرسل نقل کرده است. ر. ک: المقنعة، ص ۲۰۸) محتوای روایت، قابل پذیرش است؛ یعنی همه‌ی پدیده‌‌های جهان طبیعت علاوه بر این‌که علل و عوامل طبیعی دارند، معلول عوامل غیرمادی هم هستند، و بین علل مادی و عوامل فرامادی، تنافی و تعارضی وجود ندارد؛ بلکه اینها مکمل یکدیگر بوده و در طول هم هستند؛ یعنی پروردگار متعال و خالق جهان، پدیده‌‌های مادی جهان طبیعت را بر اساس مصالح و مفاسدی که خود می‌داند، از طریق اسباب و مسببات متعدد از جمله اسباب مادی پدید می‌آورد. بنابراین، منافاتی ندارد که کسوف و خسوف در عین حال که علل مادی دارند؛ یعنی در اثر نحوه‌ی قرار گرفتن وضعیت زمین و ماه و خورشید پدید می‌آیند، برای اصل وجود چنین رخدادی به صورت مرتب، علل معنوی نیز وجود داشته باشد و خداوند متعال برای توجه دادن انسانها به ضعف ناتوانی آنان و محکوم بودنشان در برابر قوانین طبیعت و توجه به مدیریت جهانی خداوند، این پدیده‌ها را ایجاد کند تا انسانها دچار غرور نشوند و ارتباط خود را با خالق هستی که منبع و سرچشمه‌ی حیات و زیبایی است بر قرار کنند.
این هشدارها می‌تواند با استفاده از حوادث طبیعی غیر منتظره مانند زلزله و طوفان نیز رخ دهد.
به عبارت دیگر، خداوند مسیر طبیعت را به گونه‌ای تنظیم کرده است که با حوادث قابل پیش‌بینی و نیز رخدادهای غیر منتظره، انسانها به صورت مرتّب به یاد خداُ مرگ و آخرت افتاده و در مسیر زندگی خویش، تحولی ایجاد کنند.
بدین جهت دستور دادند که در موقع گرفتگی خورشید و ماه، زلزله و ... نماز آیات خوانده شود.
اما این مطلب که آیا روایت یاد شده، توصیه‌ای به خواندن چند باره‌ی نماز آیات است، باید گفت: واژه‌ی «صلاة» در این روایت، معنایش عام بوده و شامل هر دعا و نمازی می‌شود و هرچه دعا و تضرع بیشتر باشد، به یقین پاداش و اثرش بیشتر خواهد بود و انسان را به خدا نزدیک‌تر می‌کند و نیازی به تکرار نماز آیات نیست.
به هر حال، معنای روایت آن نیست که اگر نماز بیشتری بخوانیم و هرچه بیشتر دست به دعا برداریم، خواهیم توانست از بروز کسوف و خسوف‌ها در آینده جلوگیری کنیم، بلکه این اتفاقات تنها به عنوان زنگ خطری است که در طول تاریخ باقی خواهد ماند.
پس از ویرایش و زیبا سازی به نقل از:
پایگاه
