العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > (۷) در باره نماز:
(۳۲) در باره رکوع بخش دوم
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم
الـسَّلاَمُ عَـلَى مَـهْدِيِّ الْأُمَـمِ
وَ جَـامِـعِ الْـكَـلِم
السَّلَامُ عَـلَى بابَ اللَّه
در باره رکوع بخش دوم
آیا رکوع به لحاظ معنا دارای حقیقت شرعی است؛ بدین معنا که در شرع مقدس مفهوم و معنایى جدید - غیر از معنای لغوی آن - پیدا کرده است، یا داراى حقیقت شرعى نیست، بلکه در شرع نیز در همان معناى لغوى به کار رفته و تنها قیودى در آن لحاظ شده است؟ مسٔله اختلافی است.
الحدائق الناضرة، ج۸، ص۲۳۶.
جواهر الکلام، ج۱۰، ص۷۴.
مستند العروه خوپی (الصلاة)، ج۴، ص۶-۷.
حکم تکلیفی
رکوع از اجزای واجب نماز - اعم از فریضه و نافله - است که در هر رکعت یک بار انجام مى‌گیرد، جز نماز آیات که در هر رکعت از آن پنج رکوع واجب است.
جواهر الکلام، ج۱۰، ص۶۹.
العروة الوثقی، ج۲، ص۵۳۷.
رکنیت رکوع
رکوع- علاوه بر وجوب - از ارکان نماز است؛ بدین معنا که ترک یا زیاد کردن آن حتى از روى سهو موجب بطلان نماز مى‌شود. البته در ترک سهوی، چنانچه قبل از دخول در رکن بعدى (سجود) متذکر شود، واجب است برگردد و آن را به جا آورد. در این صورت نمازش صحیح است؛ اما اگر پس از دخول در رکن بعدى متذکر گردد، به قول مشهور نمازش باطل است؛ خواه در دو رکعت نخست باشد یا دو رکعت پایانى نمازهای چهار رکعتی.
غایة المرام، ج۱، ص۱۴۲.
جواهر الکلام، ج۱۰، ص۶۹.
جواهر الکلام، ج۱۲، ص۲۴۳.
تفصیل القدما
برخى قدما میان دو رکعت نخست و دو رکعت آخر تفصیل داده و گفته‌اند: اگر در دو رکعت آخر، پس از هر دو سجده متذکر شود، بر مى‌گردد و رکوع را به جا مى‌آورد و سجده را دوباره انجام مى‌دهد و در این صورت نمازش صحیح است.
المبسوط، ج۱، ص۱۰۹.
جریان حکم یاد شده در رکعت دوم نیز از برخى قدما نقل شده است.
مختلف الشیعة، ج۲، ص۳۶۳.
بلکه از برخى دیگر از آنان تعمیم حکم یاد شده به همه رکعتها نقل شده است.
المبسوط، ج۱، ص۱۱۹.
زیاد کردن رکوع از روى سهو
زیاد کردن رکوع از روى سهو بنابر قول مشهور- که ترک سهوى آن را موجب بطلان نماز مى‌دانند- حکم ترک سهوى رکوع را دارد، مگر در نماز جماعت که چنانچه مأموم پیش از امام سر از رکوع بردارد، بنابر قول مشهور واجب است دوباره به رکوع رود و از امام متابعت کند.
مستمسک العروة، ج۷، ص۲۶۹-۲۷۱.
