العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > مطالب روزانه:
(۳۳۷) درک ملاصدرا
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
الـسَّلاَمُ عَـلَى مَـهْدِيِّ الْأُمَـمِ
وَ جَـامِـعِ الْـكَـلِمِ
وَٱلسَّلَامُ عَلی عِبادِالله
درک ملاصدرا
ملاصدرا با تمام وجود این کلید راز را درک کرد که (خداوند) به همان اندازه که به او باور داری پاسخت را می دهد.
در حديثى از امام على بن موسى الرضا (عليهما السلام) آمده است:
وَ احْسِنِ الظَّنَّ بِاللَّهِ فَانَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ يَقُولُ: انَا عِنْدَ ظَنِّ عَبْدِى الْمُؤمِنِ بى انْ خَيْراً فَخَيْراً وَ انْ شَرّاً فَشَرّاً.
نسبت به خداوند حُسن ظن داشته باش،
چرا كه خداوند متعال مى‌فرمايد:
من در نزد گمان بنده مؤمن خويشم (و با آن همراهم)
اگر گمان خير داشته باشد به نيكى با او عمل مى‌كنم
و اگر گمان بدى داشته باشد به بدى.
کافی، ج ۲، ص ۷۱، ح۲.
اگر باور داری خداوند همه کارهایت را انجام می دهد، همان خواهد شد.
اگر باور داری خداوند خیلی روزیت را میرساند، همان خواهد شد.
اگر باور داری خداوند زندگیت را به نحو احسن مدیریت می کند، همان خواهد شد.
اگر باور داری خداوند نگهبان و حفاظت کننده، جسم و جان و فرزند و همسر و زندگی و کار و مال و خانواده همه چیزهای توست، همان خواهد شد.
پس بیائیم زیرکی کنیم و هر چه باور عالی و خوب است نسبت به خداوند مهربان داشته باشیم. باور کنید همان خواهد شد.
خداوند به اندازه درک و باورهای تو، به تو جهانش را نشانت می دهد.
باید از هر نظر خیالمان راحت باشد و تمام زندگی را به خداوند بسپاریم و هر لحظه مانند یک پدر و فرزند با هم صحبت کنید. شکرگزارش باش. راحت خواسته ات را با زبان ساده به خدابگو... بعد منتظر نتايج عالی باش.
تو تنها نیستی.... خدا را داری
آیا خوانده اید که: حضرت موسی (علی نبیّنا و آله و علیه السّلام) در مواجهه با قوم نگرانش فرمود:
قَالَ كَلَّا ۖ إِنَّ مَعِيَ رَبِّي سَيَهْدِينِ.
(حضرت موسی به قومش) گفت: «چنین نیست! یقیناً پروردگارم با من است، بزودی مرا هدایت خواهد کرد!
سوره شعرا آیه ۶۲.
تـــوجّـــه:
نباید این عبارات انرژی زا و امیدوار کننده موجب شود انسان از فعالیت های روزمرّه و معقول و منطقی زندگی دست بکشد و بگوید بخوابیم تا با گمان خوب ما به خدا؛ خدا برایمان برساند!
در ادبیات فارسی درباره توکل به خداوند در این باره ضرب المثل خوبی امده است که: با توکل زانوی اشتر ببند.
یکی از قوی‌ترین اعتقادات ما مسلمانان، تکیه و توکل به خداوند در زمان بروز مشکلات و انجام امور زندگی است. توکل به خداوند باعث ایجاد اطمینان خاطر و آرامش انسان در زندگی می‌شود.
توکل به خداوند از جمله مسائلی است که پیامبران و امامان همواره بر آن تاکید داشتند و در بسیاری از آیات قرآن کریم هم به آن اشاره شده‌است.
داستان ضرب المثل با توکل زانوی اشتر ببند
یک روز شتر آقا رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) گم شد. پس از جست‌وجوی فراوان آن را یافتند و نزد حضرت آوردند. ایشان از غلامش پرسیدند: «آیا هنگام بستن شتر، زانوهایش را نبسته بودی؟
غلام پاسخ داد: کسی که به خداوند متعال توکل داشته‌باشد، نیازی نیست زانوی شتر را ببندد.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند: «اِعْقَلْ و تَوکل»؛ یعنی «ابتدا زانوی شتر را ببند، سپس توکل کن.» زیرا پذیرش قضا و قدر الهی بستگی به کوشش و تلاش انسان دارد. نه اینکه تنها توکل کنید ولی هیچ کاری نکنید و همه چیز را از خداوند بخواهید و بدون کسب و کار به خدا تکیه کنید و از خداوند کمک و یاری بخواهید.
توکل یک واژه عربی بوده که به معنای اعتماد و تکیه کردن است.
توکل بر خدا به معنای اعتماد داشتن و سپردن کارها به خداوند است.
اما بزرگان دینی بر این باورند که توکل هم شرایط ویژه‌ای دارد که ضرب المثل با توکل زانوی اشتر ببند به این موضوع اشاره دارد.
این ضرب المثل از این مفهوم سخن گفته که توکلِ تنها، صحیح نیست و نباید برای کسب و نتیجه و موفقیت در کاری تنها بر خدا توکل کنیم و هیچ قدمی بر نداریم و تلاشی نکنیم؛ بلکه باید همراه با توکل و اعتماد به خدا، تمام تلاش خود را برای انجام آن کار به کار گیریم و به امید رحمت و بخشش خدا برای به دست آوردن بهترین نتیجه باشیم.
مفهوم دیگر این ضرب المثل این بوده که بدون توکل هم نباید کاری انجام داد؛ به این معنا که نباید آنقدر به خود مغرور شویم که گمان کنیم بدون توکل بر خدا و تنها با تلاش و کوشش خود می‌توانیم همیشه در تمام مسائل زندگی موفق شویم.
شعر کامل ضرب المثل با توکل زانوی اشتر ببند
سروده‌ی شاعر بزرگ ایرانی «مولوی».
گفت آری گر توکل رهبرست
این سبب هم سنت پیغمبرست
گفت پیغامبر به آواز بلند
با توکل زانوی اشتر ببند
رمز الکاسب حبیب‌الله شنو
از توکل در سبب کاهل مشو
وَ لِلَّهِ غَيْبُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَإِلَيْهِ يُرْجَعُ الْأَمْرُ كُلُّهُ فَاعْبُدْهُ وَتَوَكَّلْ عَلَيْهِ ۚ وَمَا رَبُّكَ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ.
و (آگاهی از) غیب (و اسرار نهان) آسمانها و زمین، تنها از آن خداست؛ و همه کارها به سوی او بازمی‌گردد! پس او را پرستش کن! و بر او توکّل نما! و پروردگارت از کارهایی که می‌کنید، هرگز غافل نیست!
سوره هود آیه ۱۲۳.
حدیثی از آقا امام صادق (علیه السلام)
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ وَ عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ جَمِيعاً عَنْ يَحْيَى بْنِ اَلْمُبَارَكِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَبَلَةَ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ وَهْبٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ أُعْطِيَ ثَلاَثاً لَمْ يُمْنَعْ ثَلاَثاً مَنْ أُعْطِيَ اَلدُّعَاءَ أُعْطِيَ اَلْإِجَابَةَ وَ مَنْ أُعْطِيَ اَلشُّكْرَ أُعْطِيَ اَلزِّيَادَةَ وَ مَنْ أُعْطِيَ اَلتَّوَكُّلَ أُعْطِيَ اَلْكِفَايَةَ ثُمَّ قَالَ أَ تَلَوْتَ كِتَابَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «وَ مَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اَللّٰهِ فَهُوَ حَسْبُهُ » وَ قَالَ «لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ » وَ قَالَ «اُدْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ ».
هر كه را سه چيز دادند از سه چيز دريغ نكردند:
به هر كه دعا دادند برايش اجابت نهادند؛
به هر كه شكرگزارى دادند به او فزونى نعمت دادند؛
به هر كه توكل داده شد، كفايت كار او عطا شد.
سپس فرمود: آيا خواندى قرآن را كه:
(۱) وَ مَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اَللّٰهِ فَهُوَ حَسْبُهُ؛ و هر كه توكل مى‌كند بر خدا او را بس است.
(۲) لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ؛ اگر شكر كنيد، براى شما بيفزايم.
(۳) اُدْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ؛ مرا بخوانيد تا براى شما اجابت كنم.
متن عربی اصول کافی، ج۲، ص۶۵.
ترجمه اصول كافى توسط مرحوم آیةالله كمره اى؛ ج ۴ ص ۲۰۳.
