العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > سر قفلی:
فتاوای آیات عظام: امام خمینی و نوری همدانی و جوادی آملی
مسأله ۲۸۴۶- كساني كه خانه يا دكان يا غير آنها را از صاحبانش اجاره مي كنند، مدت اجاره كه به سر رسيد حرام است بدون اذن صاحب محل در آنجا اقامت كنند و بايد محل را فوراً با عدم رضايت صاحبش تخليه كنند و اگر نكنند غاصب و ضامن محل، و ضامن مثل مال الاجاره آن هاهستند و براي آنها به هيچ وجه حقي شرعاً نيست، چه مدت اجاره آنها كوتاه باشد يا طولاني و چه بودن آنها در مدت اجاره موجب زيادت ارزش محل شده باشد يا نه و چه بيرون رفتن از محل، موجب نقص در تجارتشان باشد يا نه.
جوادی آملی ۲۳۸۸- كساني كه ملکی مانند خانهُ مغازه و... را از مالک اجاره مي كنند، در پایان مدّت اجاره اگر بخواهند بدون اذن مالک در آن اقامت یا تصرّف كنند حرام است و با عدم رضایت مالک بايد فوراً آن را تخليه كنند و هیچگونه حقّ شرعی در آن ندارند، چه اجاره آنان کوتاه مدّت باشد یا دراز مدت و چه مدّت اجاره آنها موچب زیادت ارزش محلّ شده باشد یا نه و چه تخلیه آنان، مایه نقص در تجارتشان باشد یا نه، اگر تخلیه نكنند غاصب و ضامن مبلغ معادل اجاره آن هستند؛ مگر آنکه در متن عقد اجاره، حقوقی برای مستأجر ثابت شود، در این حال مستأجر برای تخلیه میتواند چیزی که مورد توافق قرار گرفت را مطالبه کند.
مسأله ۲۸۴۷- اگر كسي از مستأجر سابق كه مدت اجاره اش گذشته است، آن محل را اجاره كند، اجاره اش صحيح نيست، مگر به اجازه صاحب محل و توقفش در محل حرام و غصب است و اگر به محل خسارت وارد شود يا تلف شود، موجب ضمان است براي اين شخص و مادامي كه توقف نموده است، بايد مثل الاجاره را به صاحب محل بپردازد.
جوادی آملی ۲۳۸۹- اگر كسی از مستأجری که مدّت اجاره او تمام شده است، مورد اجاره را از او اجاره کند، اجاره اش صحیح نیست و تصرّف او در آن، حرام و غصب است؛ مگر به اجازه مالک، پس اگر مورد اجاره تلف شود یا به آن، خسارتی وارد شود این شخص ضامن است و مادامی که در آن، تصرّف یا توقّف نموده است، باید معادل مبلغ اجاره را به مالک بپردازد.
مسأله ۲۸۴۸- اگر شخص غاصب كه مستأجر سابق است، چيزي به عنوان سرقفلي از شخصي كه محل را به او اجاره داده است بگيرد، حرام است و اگر آنچه را كه گرفته است تلف كند يا به حادثه اي تلف شود ضامن دهنده است.
جوادی آملی ۲۳۹۰- غاصب که مستاجر سابق است،اگر از کسی که محل را به او اجاره داده چیزی به عنوان سرقفلی بگیرد، مرتکب حرامی شده و اگر مال گرفته شده به هر عنوان تلف شود،غاصب ضامن است.
مسأله ۲۸۴۹- اگر محلي را اجاره كند در مدتي و حق داشته باشد كه به غير اجاره دهد در بين مدت و اجاره محل ترقي كند، مي تواند آن محل را اجاره دهد به همان مقدار كه اجاره كرده است و مقداري هم به عنوان سرقفلي از آن شخص بگيرد كه به او اجاره دهد، مثلاً اگر دكاني را اجاره نموده ده سال به ماهي ده تومان و پس از مدتي اجاره محل افزايش پيدا كرد به ماهي صد تومان، در صورتي كه حق اجاره داشته باشد مي تواند آنجا را در مابقي مدت اجاره دهد به ماهي ده تومان و يك هزار تومان مثلاً به رضايت طرفين از آن شخص بگيرد كه محل را به او اجاره دهد.
جوادی آملی ۲۳۹۱- اگر محلی را در مدتی اجاره کند و حق داشته باشد که در آن مدت، آن را به دیگری اجاره دهد و در بین مدت، اجاره محل ترقی کند،می تواند آن محل را به همان مبلغ که اجاره کرده است به دیگری اجاره دهد و مبلغی هم به عنوان سرقفلی از وی بگیرد که به او اجاره دهد،مثلا اگر مکان تجاری یا صنعتی را ده سال اجاره کرده به ماهی یک میلیون تومان و پس از مدتی اجاره آن افزایش یافته به ماهی ده میلیون تومان، اگر حق اجاره داشته باشد می تواند آنجا را در مدت مانده به ماهی یک میلیون تومان اجاره دهد و یک میلیون تومان مثلا به رضایت طرفین از آن شخص بگیرد که محل را به او اجاره دهد.
مسأله ۲۸۵۰- اگر محلي را اجاره كند از صاحبش و شرط كند بر او كه مدت بيست سال مثلاً قيمت اجاره را بالا نبرد و شرط كند كه اگر محل مذكور را به غير تحويل داد، صاحب محل با شخص ثالث نيز همين نحو عمل كند و اگر ثالث به ديگري تحويل داد، نيز همين نحو عمل كند و اجاره را بالا نبرد، جايز است از براي مستأجر كه محل را به ديگري تحويل دهد و مقداري سرقفلي از او بگيرد كه محل را به او تحويل دهد و سرقفلي به اين نحو حلال است و دومي به سومي و سومي به چهارمي نيز مي تواند به حسب قرار تحويل دهد و از او به اين عنوان سرقفلي بگيرد.
جوادی آملی ۲۳۹۲- اگر محلی را از مالک اجاره کند و شرط کند که مثلا مدت بیست سال قیمت اجاره را افزایش ندهد،نیز شرط کند که اگر محل یاد شده را به غیر تحویل داد، مالک با شخص سوم نیز همین گونه رفتار کند و اگر شخص سوم به دیگری تحویل داده،نیز به همین صورت عمل کند و اجاره را بالا نبرد در این فرض برای مستاجر جایز است که مورد اجاره را به دیگری واگذار کند و مبلغی به عنوان سرقفلی از او بگیرد که محل را به او تحویل دهد و سرقفلی به این صورت حلال است و هر یک از دومی وسومی نیز می توانند به فرد بعدی برابر قرارداد تحویل دهند واز او به این عنوان سرقفلی بگیرند.
مسأله ۲۸۵۱- اگر مستأجر بر موجر شرط كند در ضمن عقد اجاره كه مال الاجاره را تا مدتي، زياد نكند و حق اخراج او را ازمحل نداشته باشد و حق داشته باشد به مقداري كه اجاره نموده در سال هاي بعد از او اجاره نمايد و بر موجر لازم باشد كه اجاره به او بدهد، مي تواند مبلغي از او بگيرد يا از غيراو، براي اسقاط حق خود يا براي تخليه محل و اين گونه سرقفلي حلال است.
جوادی آملی ۲۳۹۳- اگر مستاجر در ضمن عقد اجاره شرط کند که موجر مبلغ اجاره را تا مدتی افزایش ندهد و حق نداشته باشد که او را از مورد اجاره بیرون کند؛ولی حق داشته باشد در سال های بعد نیز،به همین مبلغ از او اجاره کند و موجر هم ملزم باشد که به او اجاره بدهد می تواند مبلغی از او یا از غیر او،برای اسقاط حق خود یا برای تخلیه محل بگیرد واین گونه سرقفلی حلال است.
مسأله ۲۸۵۲- مالك مي تواند هر مقداري بخواهد به عنوان سرقفلي از شخص بگيرد كه محل را به او اجاره دهد و اگرمستأجر حق اجاره به غير داشته باشد مي تواند از او مقداري بگيرد كه اجاره به او بدهد و اين نحَو سرقفلي مانع ندارد.
جوادی آملی ۲۳۹۴- مالک می تواند هر مبلغی را به عنوان سرقفلی از شخص بگیرد که محل را به او اجاره دهد و اگر مستاجر حق اجاره به غیر داشته باشد نیز، می تواند از او مقداری بگیرد که به او اجاره دهد و این گونه سرقفلی مانع ندارد.
