العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > اقسام زنان حائض:
۱ـ صاحب عادت وقتيّه و عدديّه
مسأله 478- زنهای حائض بر شش قسمند:
اول: صاحب عادت وقتیه و عددیه؛ وآن زنی است که دو ماه پشت سر هم «در وقت معیّن1» خون حیض ببیند و شماره روزهای حیض او هم در هر دو ماه یک اندازه باشد، مثل آن که دو ماه پشت سر هم از اول ماه تا هفتم خون ببیند.
دوم: صاحب عادت وقتیه؛ و آن زنی است که دو ماه پشت سرهم «در وقت معیّن2»، خون حیض ببیند، ولی شماره روزهای حیض او در هر دو ماه یک اندازه نباشد مثلا دو ماه پشت سر هم از روز اول ماه خون ببیند ولی ماه اول روز هفتم و ماه دوم روز هشتم از خون پاک شود3.
سوم: صاحب عادت عددیه؛ و آن زنی است که شماره روزهای حیض او در دو ماه پشت سر هم به یک اندازه باشد4 ولی وقت دیدن آن دو خون یکی نباشد مثل آن که ماه اول از پنجم تا دهم و ماه دوم از دوازدهم تا هفدهم خون ببیند5.
چهارم: مضطربه؛ و آن زنی است که چند ماه خون دیده، ولی عادت معیّنی پیدا نکرده یا عادتش به هم خورده6 و عادت تازه ای پیدا نکرده است.
پنجم: مبتدئه: و آن زنی است که دفعه اول خون دیدن او است.
ششم: ناسیه؛ و آن زنی است که عادت خود را فراموش کرده است. و هر کدام اینها احکامی دارند که در مسائل آینده گفته می شود.
1و2- زنجانی: از وقت معیّن...
3- زنجانی: ماه اول روز ششم و ماه دوم روز هفتم از خون پاک شود...
مکارم: دوم: صاحب عادت وقتیه: زنی است که دو ماه پشت سر هم در وقت معیّن خون حیض ببیند، ولی شماره روزهای او به یک اندازه نباشد، مثلا یک ماه، پنج روز و یک ماه، هفت روز ببیند...
4- مکارم: مثلا هفت روز...
5- زنجانی: مثل آن که ماه اول از اول ماه تا آخر روز هفتم و ماه دوم از هفتم تا آخر روز سیزدهم خون ببیند...
مکارم: مثلاً یک بار از اول ماه و بار دیگر از دهم ماه شروع می شود...
وحید: و تحقّق عادت به دیدن خون دریک ماه دومرتبه به یک اندازه محلّ اشکال است مثل آنکه اول ماه پنج روز و بعد از ده روز یا بیشتر پنج روز دیگر خون ببیند...
6- سبحانی: مثلا سه دفعه یا بیشتر بر خلاف عادت سابقه حائض شده...
1- صاحب عادت وقتیه و عددیه
مسأله 479- زنهایی که عادت وقتیه و عددیه دارند سه دسته اند1: اول: زنی که دو ماه پشت سرهم «در وقت معیّن2»، خون حیض ببیند و در وقت معیّن هم پاک شود3، مثلا دو ماه پشت سر هم از روز اول ماه، خون ببیند و روز هفتم پاک شود که عادت حیض این زن از اول ماه تا هفتم است4.
دوم: زنی که از خون پاک نمی شود ولی دو ماه پشت سر هم چند روز معیّن مثلا از اول ماه تا هشتم خونی که می بیند نشانه های حیض را دارد،یعنی غلیظ و سیاه و گرم است وبا فشار و سوزش بیرون می آید. و بقیّه خونهای او نشانه های استحاضه را دارد که عادت او از اول ماه تا هشتم می شود5.
سوم: زنی که دو ماه پشت سر هم در وقت معیّن، خون حیض بیند و بعد از آن که سه روز یا بیشتر خون دید یک روز یا بیشتر پاک شود و دوباره خون ببیند و تمام روزهایی که خون دیده با روزهایی که در وسط پاک بوده از ده روز بیشتر نشود6 و در هر دو ماه همه روزهایی که خون دیده 7 و در وسط پاک بوده روی هم یک اندازه باشد که عادت او به اندازه تمام روزهایی است که خون دیده و در وسط پاک بوده است و لازم نیست روزهایی که در وسط پاک بوده در هر دو ماه به یک اندازه باشد، مثلا اگر در ماه اول از روز اول ماه تا سوم خون ببیند و سه روز پاک شود و دوباره سه روز خون ببیند و در ماه دوم بعد از آن که سه روز خون د ید، سه روز یا کمتر یا بیشتر8 پاک شود و دوباره خون ببیند و روی هم از نه روز بیشتر نشود9، همه حیض است10 و عادت این زن نه روز می شود11.
این مسأله در رساله آیات عظام بهجت و مظاهری نیست.
1- خوئی، تبریزی، سیستانی، وحید: دو دسته اند...
2- زنجانی: از وقت معیّن...
3- جوادی آملی: گروه يکم. خانمی كه دو ماه پشت سرهم «در وقت معين و عدد معيّن»، خون حيض ببيند و در وقت معين و عدد معيّن هم پاک شود...
4- زنجانی: که عادت این زن از روز اول ماه تا هفتم است...
گروه يکم. خانمی كه دو ماه پشت سرهم «در وقت معين و عدد معيّن»، خون حيض ببيند و در وقت معين و عدد معيّن هم پاک شود...
5- زنجانی: دوم: زنی که از خون پاک نمی شود ولی دو ماه پشت سر هم چند روز معیّن از مثلاً از اول ماه تا هفتم خونی می ببیند که نشانه حیض را دارد، یعنی تیره، گرم و با فشار است و بقیّه خون ها ی او نشانه استحاضه را دارد یعنی زرد یا قرمز روشن است که عادت او از اول ماه تا هفتم می شود ...
جوادی آملی: گروه دوم. خانمی كه از خون پاک نمیشود؛ ولی دو ماه پشت سرهم چند روز معيّن ـ مثل يكم ماه تا هشتم ـ خونی كه میبيند نشانه‌های حيض را دارد و خونهای پس از آن، نشانه‌های استحاضه را دارد كه عادت او از يكم ماه تا هشتم است...
[مورد دوم در رساله آیات عظام: خوئی، سیستانی، تبریزی و وحید نیست]
6- سبحانی: عادت او به اندازه تمام روزهایی است که خون دیده و در وسط پاک بوده است و لازم نیست روزهایی که پاک بوده در هر دو ماه یک اندازه باشد[پایان مسأله]
7- گلپایگانی، صافی: با روزهایی که در وسط پاک بوده روی هم یک اندازه باشد، که عادت او همان روزهایی است که به طور متفرق خون دیده و در پاکی در بین، باید احتیاطاً عبادتهای خود را بجا آورد و آنچه را بر حائض حرام است، ترک کند. و اگر در روزهای پاکي ماههای پیش، اتفاقاً خون ببیند، باید در آن روزها احتیاطاً جمع کند میان کارهای مستحاضه و تروک حائض.
سیستانی: و روزهایی که در وسط پاک بوده روی هم یک اندازه باشد، که عادت او به اندازه روزهایی است که خون دیده است، نه به ضمیمه روزهایی که در وسط پاک بوده است، پس لازم است که روزهایی که خون دیده و روزهایی که در وسط پاک بوده در هر دو ماه به یک اندازه باشند، مثلاً اگر در ماه اول و همچنین در ماه دوم از روز اول ماه تا سوم خون ببیند و سه روز پاک شود و دوباره سه روز خون ببیند عادت این زن شش روز متفرق می شود و در سه روز پاکی که در وسط است بنابر احتیاط واجب محرمات حائض را ترک واعمال مستحاضه را انجام دهد. و چنانچه مقدار روزهایی که در ماه دوم خون دیده بیشتر یا کمتر باشد، این زن صاحب عادت وقتیه است نه عددیه.
8- خوئی: کمتر از سه روز یا بیشتر...
9- فاضل، تبریزی: روی هم نه روز بشود...
10- خوئی، وحید: روی هم نه روز شود در این صورت همه نه روز حیض است...
11- زنجانی: سوم: زنی که دو ماه پشت سر هم از وقت معیّن خون حیض ببیند و پاک شود و دوباره خون ببیند و مجموع خون هایی که دیده - بدون محاسبه زمانی که پاک بوده – در دوماه به یک اندازه باشد و شرائط حیض را هم داشته باشد (یعنی مجموع خون ها در هر ماه از ده روز بیشتر نشود و سه روز اول خون در یک دهه واقع شود و مدتی که در وسط پاک بوده کمتر از ده روز باشد) و لازم نیست که روزهایی که در وسط بوده به یک اندازه باشد؛ مثلاً اگر در ماه اول از روز اول ماه تا سوم ماه خون حیض ببیند و پنج روز پاک شود و دوباره چهار روز خون ببیند و در ماه دوم بعد از آن که روز اول و دوم ماه خون دیده کمتر از هشت روز پاک شود و دوباره پنج روز خون ببیند، عادت او هفت روزه است که از اول ماه به طور متصل به حساب می آید. همچنین اگر در یکی از دو ماه از زمان معیّنی (مثلاً از اول ماه) چند روز متصل (مثلاً هفت روز) خون حیض ببیند و در ماه دیگر از همان وقت چند روز خون ببیند و سپس مدتی کمتر از ده روز پاک شود و دوباره خون ببیند و خون هر دو ماه شرائط حیض را داشته و به یک اندازه هم باشد، عادتش به همان مقدار (مثلاً هفت روز) است که به طور متّصل از اول آن زمان معیّن (مثلاً از اول ماه) محاسبه می گردد.
*****
مکارم: مسأله 458 - زنانی که عادت وقتیه و عددیه دارند همین که در ایّام عادت، خون ببینند حائض می شوند و تا پایان ایّام عادت احکام حائض را دارد، خواه نشانه های خون حیض در آن بوده باشد، یا نه.
مکارم: مسأله 459 - هرگاه زنی در تمام ماه پاک نمی شود، ولی در دوماه پشت سر هم چند روز معیّن (مثلاً از اول تا هفتم ماه) خونی را که می بیند نشانه های حیض را دارد، اما بقیّه چنین نیست، او نیز باید همان ایّام را عادت قرار دهد.
مسأله 480- زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر در وقت عادت یا دو سه روز جلوتر یا دو سه روز عقب تر خون ببیند1، به طوری که بگویند حیض را جلو یا عقب انداخته2 اگر چه آن خون، نشانه های حیض را نداشته باشد، باید به احکامی که برای زن حائض گفته شد عمل کند3. و چنانچه بعد بفهمد حیض نبوده مثل این که پیش از سه روز پاک شود باید عبادتهایی را که بجا نیاورده قضا نماید4.
1- مظاهری: زنی که عادت وقتیه و عددیه، یا وقتیه دارد، اگر چند روز جلوتر یا عقب تر از وقت عادت خود خون ببیند...
2- خوئی: زنی که عادت وقتیّه دارد، اگر در وقت عادت، یک یا دو روز جلوتر خون ببیند،....
تبریزی: زنی که عادت وقتیّه دارد، اگر در وقت عادت یا دو روز جلوتر خون ببیند...
سیستانی: زنی که عادت وقتیه دارد، چه عادت عددیه نيز داشته باشد یا نه، اگر در وقت عادت یک یا دو روز یا بیش از آن، جلوتر خون ببیند، به طوری که بگویند عادتش جلو افتاده...
فاضل: زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر در وقت عادت، یا دو سه روز جلوتر خون ببیند، به طوری که بگویند حیض را جلو انداخته و نیز اگر دیدن خون از ایّام عادت، تأخیر افتاده...
وحید: زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد اگر در وقت عادت یا جلوتر خون ببیند به قدری که عرفاً بگویند عادتش جلو افتاده ...
صافی: زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد اگر در وقت عادت، دو روز جلوتر خون ببیند...
3- تبریزی: و نیز اگر چند روز جلوتر از وقت عادت یا چند روز با تأخیر از وقت عادت خون ببیند و احتمال جلو افتادن عادت یا تأخیر آن را بدهد، باید به احکام حائض عمل کند...
4- وحید: و همچنین است در صورتی که از اول ایّام عادت تأخیر بیفتد ولی خارج از عادت نباشد؛ و اما خونی که خارج از ایّام عادت ببیند و دارای نشانه های حیض نباشد در صورتی که دو روز یا بیشتر از آخر ایّام عادت متأخّر باشد حیض نیست، و در کمتر از دو روز بنابراحتیاط واجب جمع کند بین تروک حائض و اعمال مستحاضه.
*****
زنجانی: مسأله - در تمام اقسام عادت وقتیه و عددیه اگر زن خون ببیند و شروع آن در وقت عادت یا یکی دو روز جلوتر باشد – اگر چه آن خون زردرنگ باشد- باید از اول خون به مقدار عدد عادتش به احکام حائض عمل نماید و اگر خون ادامه داشت مستحب است تا ده روز استظهار کند (همانطور که در مسأله آینده گفته خواهد شد). و اگر خون از ده روز بگذرد استحاضه است، مگر در صورتی که عادت با نشانه حیض مشخص شده باشد (صورت دوم مسأله سابق) که چنانچه پس از ده روز خونی ببیند که نشانه حیض را داشته باشد و خونی که در وقت عادت یا یکی دو روز جلوتر دیده نشانه های حیض را نداشته باشد، خون نشانه دار، حیض است و خونی که در ایّام عادت دیده حیض نبوده؛ بنابراین تمام عبادتهای واجبی را که در آن زمان ترک کرده، باید قضا کند. و به طور کلی در جایی که عادت با نشانه حیض مشخص شده باشد چنانچه دو خون ببیند که هر یک به تنهایی بتواند حیض باشد و هر دو نتوانند حیض باشند و یکی از آن دو بدون نشانه، ولی در زمان حیض یا یکی دو روز جلوتر باشد، و دیگری در غیر زمان حیض ولی با نشانه حیض باشد، خون با نشانه حیض، حیض است و خون زمان عادت، استحاضه؛ بر خلاف سایر اقسام عادت که خون زمان عادت حیض است. در پاره ای از مسائل آینده که حیض بودن خون زمان عادت بر حیض بودن خون نشانه دار مقدّم شمرده شده، مراد اقسام معمولی عادت است که به وسیله نشانه حیض مشخص نشده است.
مکارم: مسأله 460 - زنانی که «عادت وقتیه و عددیه» دارند اگر یکی دو سه روز جلوتر از زمان عادت یا بعد از آن خون ببیند به طوری که بگویند عادت را جلو یا عقب انداخته، باید به احکام زن حائض عمل کنند خواه آن خون نشانه های حیض را داشته باشد یا نه.
مسائل اختصاصی
زنجانی: مسأله 487- مراد از استظهار در مسأله گذشته و مسائل آینده این است که زن خود را حائض به شمار آورده، به احکام حائض رفتار نموده، عبادات را ترک و از محرّمات حائض اجتناب کند. استظهار درباره زنی که عادتش مستقیم باشد و هیچ از نظر عدد تخلّف نداشته باشد، مشروع نیست؛ در غیر این صورت استظهار تا ده روز مستحب است؛ خواه در زمان استظهار، خون به نشانه حیض باشد یا نباشد، خون از ده روز بگذرد یا نگذرد، از آغاز بداند که از ده روز می گذرد یا نداند. ایّام استظهار همانند ایّام حیض است و قضای نمازهای روزانه ای که زن در آن موقع ترک می کند، واجب نیست.
زنجانی: مسأله 488- زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد اگر خون ببیند و شروع آن بیش از دو روز قبل از عادت باشد، چند صورت دارد:
الف: اگر خون به رنگ سیاه یا قرمز تیره باشد حیض است.
ب: اگر خون به رنگ زرد یا قرمز روشن باشد، استحاضه است.
ج: اگر در آغاز به رنگ زرد یا قرمز روشن بوده، قبل از عادت سیاه یا قرمز تیره شده و با رنگ حیض سه روز در ضمن یک دهه ادامه داشته یا بعد از تغییر رنگ به ایّام عادت متصل شده و سه روز را تکمیل کند (هر چند در ایّام عادت به رنگ حیض نباشد)، در این دو حالت از وقتی که تغییر رنگ داده حیض به شمار می آید و نمازهایی را که ترک کرده قضا ندارد.
د: اگر در آغاز به رنگ زرد یا قرمز روشن بوده، و با همان رنگ به ایّام عادت متصل شده است از اول ایّام عادت حیض به حساب می آید؛ اگر چه آن خون همچنان زرد یا قرمز روشن باشد، ولی اگر سه روز در ضمن یک دهه ادامه نداشته باشد، معلوم می گردد که آن خون حیض نبوده، و باید عبادتهای واجبی را که نخوانده است، قضا کند.
هـ: اگر در آغاز به رنگ زرد یا قرمز روشن بوده و بعد که قرمز تیره یا سیاه شده یا ایّام عادت رسیّده، کمتر از سه روز ادامه یافته است، به مقدار سه روز را عادت خود قرار می دهد و بعد از پاک شدن نماز و سایر عبادتهای واجبی را که در آن سه روز بجا نیاورده، قضا می کند ( وبرای تعیین سه روز، خونی را که نشانه حیض دارد یا در ایّام عادت می بیند حیض قرار می دهد و بنابر احتیاط مقدار کسری آن تا سه روز را اگر می تواند از خون بعد تکمیل می کند) و در سائر روزهایی که خون می بیند باید به وظایف مستحاضه عمل نماید. در سایر صورتها که حکم به حیض بودن خون شد به اندازه عدد عادت خود حیض قرار داده، پس از آن تا ده روز از هنگامی که حکم به حیض بودن شد، مستحب است استظهار کند و بعد از آن استحاضه می باشد.
زنجانی: مسأله 489- زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر بعد از گذشتن تمام ایّام عادت شروع به خون دیدن کرد استحاضه است؛ هر چند به نشانه حیض باشد، مگر آن که عادت وی در اثر نشانه دار بودن خون مشخص شده باشد (صورت دوم مسأله [479]) که چنانچه خونی با نشانه پس از ایّام عادت هم ببیند حیض است.
زنجانی: مسأله 490- زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر بعد از آن که مدتی قبل از عادت خونی با نشانه حیض دید و کمتر از ده روز پاک شود و دوباره خون ببیند و مجموع روزهایی که خون دیده - بدون محاسبه ایّامی که در وسط پاک بوده- از ده روز بیشتر باشد؛ مثلاً پنج روز حیض ببیند و پنج روز پاک شود و دوباره بیش از پنج روز خون ببیند؛ از زمانی که خون می بیند به مقدار عدد عادتش حیض قرار می دهد و اگر خون اول کمتر از عادت باشد از خون دوم تکمیل می کند و پس از آن مستحب است تا ده روز استظهار نماید و خون بعد از ده روز استحاضه است.
زنجانی: مسأله 491- زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر در وقت عادت یا یکی دو روز قبل از آن شروع به خون دیدن کرد و مدتی کمتر از ده روز پاک شود و دوباره خون ببیند، از آغاز خون اول به مقدار عدد عادتش حیض بوده، اگر کمتر از عادت بود، آن را از خون دوم تکمیل می کند و چنانچه خون ادامه داشت، مستحب است تا ده روز استظهار کند و پس از آن مستحاضه است.
زنجانی: مسأله 492- زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر در وقت عادت یا یکی دو روز پیش از آن شروع به خون دیدن کند و بیشتر از ده روز متصل خون ببیند، به مقدار عدد عادتش از اولین روزی که خون می بیند حیض قرار می دهد؛ هر چند نشانه حیض را نداشته باشد، و پس از آن مستحب است تا ده روز استظهار کند و پس از ده روز بقیّه خون استحاضه است؛ هر چند نشانه حیض را داشته باشد، مگر آن که عادت وی در اثر نشانه حیض مشخص شده باشد؛ که در این صورت باید خون حیض را در خونهای نشانه دار قرار دهد – همانطور در مسأله [480] گذشت- و زنی که بیش از دو روز قبل از عادت با نشانه حیض خون ببیند، از روز اول خون به مقدار عادتش حیض بوده و تا ده روز مستحب است استظهار کند و پس از آن استحاضه است.
مسأله 481- زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد1:
[۱] اگر چند روز پیش از عادت و همه روزهای عادت و چند روز بعد از عادت خون ببیند2 و روی هم از ده روز بیشتر نشود، همه حیض است. و اگر از ده روز بیشتر شود، فقط خونی را که در روزهای عادت خود دیده، حیض است 3 و خونی که پیش از آن و بعد ازآن دیده استحاضه می باشد4 و باید عبادتهايي را كه در روزهاي پيش از عادت و بعد از عادت بجا نياورده قضا نمايد5.
[۲] و اگر همه روزهای عادت را با چند روز پیش از عادت خون ببیند6 و روی هم از ده روز بیشتر نشود همه حیض است و اگر ده روز شود7، فقط روزهای عادت او حیض است8 و خونی که جلوتر از آن دیده استحاضه می باشد، و چنانچه در آن روزها عبادت نکرده باید قضا نماید.
[۳] و اگر همه روزهای عادت را با چند روز بعد از عادت خون ببیند9 و روی هم از ده روز بیشتر نشود، همه حیض است10 و اگر بیشتر شود 11 فقط روزهای عادت حیض و باقی استحاضه است12.
1- سبحانی: زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد گاهی سه حالت به او دست می دهد:...
2- خوئی، تبریزی، سیستانی: اگر همه روزهای عادت و چند روز (خوئی، تبریزی: با نشانه های حیض) پیش از عادت و بعد از عادت خون ببیند...
صافی: اگر به نشانه های حیض چند روز پیش از عادت و چند روز بعد از عادت، یا همه روزه های عادت، خون ببیند...
وحید: اگر همه روزهای عادت و قبل از عادت – به قدری که عرفاً بگویند عادتش جلو افتاده و یا با نشانه های حیض – و بعد از عادت با نشانه های حیض خون ببیند ...
3- جوادی آملی: اگرچه نشانه‌های حيض را نداشته باشد...
4- جوادی آملی: اگرچه نشانه‌های حيض را داشته باشد...
5- مظاهری: [پایان مسأله]
6- خوئی، تبریزی، صافی: با نشانه های حیض خون ببیند...
وحید: اگر همۀ روزهای عادت را با چند روز پیش از عادت به قدری که عرفاً بگویند عادتش جلو افتاده یا با نشانه های حیض خون ببیند...
سبحانی: اگر همۀ روزهای عادت را با چند روز پیش از عادت خون ببیند...
7- جوادی آملی: اگر از ده روز بیشتر شود...
8- سیستانی: هر چند با نشانه های حیض نباشد و روزهای قبل نشانه های حیض را داشته باشد...
9- خوئی، صافی، تبریزی، وحید: با نشانه های حیض خون ببیند...
سبحانی: اگر همه روزهای عادت را فقط با چند روز بعد از عادت خون ببیند...
10- جوادی آملی: اگرچه نشانه‌های حيض را نداشته باشد...
وحید: و اگر زائد بر عادت نشانه های حیض را نداشته باشد بنابراحتیاط واجب در زاید جمع کند بین تروک حائض و اعمال مستحاضه و اگر از ده روز بیشتر شود در روزهای عادت، حیض و مابقی استحاضه است.
11- تبریزی: اگر نشانه های حیض را نداشته باشد و یا از ده روز بیشتر شود...
12- صافی: و اگر خونی که پیش از عادت یا بعد از عادت می بیند نشانه های حیض نداشته باشد و با عادت روی هم رفته بیشتر از ده روز نباشد احتیاط در آن دو خون، جمع بین تروک حائض و اعمال مستحاضه است.
جوادی آملی: اگرچه نشانه‌های حيض را داشته باشد.
زنجانی: رجوع کنید به مسائل اختصاصی 487 تا 492، پس از مسأله 480 متن اصلی.
*****
مکارم: مسأله 461 - زنی که «عادت وقتیه و عددیه» دارد، اگر چند روز پیش از عادت و چند روز بعد از عادت خون ببیند ( به طوری که در میان زنها معمول است که گاهی عادت را جلو یا عقب می اندازند) و در مجموع از ده روز بیشتر نشود همه حیض است، و اگر از ده روز بیشتر شود فقط خونی را که در روزهای عادت دیده حیض است و قبل و بعد از آن استحاضه می باشد؛ همین طور اگر چند روز قبل از ایّام عادت به اضافه تمام ایام عادت را خون ببیند، یا فقط چند روز بعد از عادت به اضافه تمام ایّام عادت را خون ببیند که اگر از ده روز تجاوز نکند، همه اش حیض است و اگر تجاوز کند فقط ایّام عادت حیض محسوب می شود.
مسأله اختصاصی
مظاهری: مسأله 382- زنی که همیشه خون می بیند اگر عادت دارد باید ایّام عادتش را حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد و اگر عادت ندارد باید خونی را که نشانه حیض دارد حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد و اگر همه خونها یکجور باشد باید در هر ماه به اندازه عادت خویشان خود حیض قرار دهد، و اگر خویش ندارد یا ایّام عادتشان یکسان نیست یا دسترسی به آنان ندارد باید درهر ماه ده روز را حیض قرار دهد و از نظر وقت مخیّر است در قرار دادن اول ماه یا وسط ماه یا آخر آن.
مسأله 482- زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد اگر مقداری از روزهای عادت را با چند روز پیش از عادت1 خون ببیند و روی هم از ده روز بیشتر نشود همه حیض است و اگر از ده روز بیشتر شود روزهایی که در عادت خون دیده2 با چند روز پیش از آن که روی هم به مقدار عادت او شود حیض و روزهای اول را استحاضه قرار می دهد3. و اگر مقداری از روزهای عادت را با چند روز بعد از عادت4 خون ببیند و روی هم از ده روز بیشتر نشود، همه حیض است و اگر بیشتر شود، باید روزهایی که در عادت خون دیده5 با چند روز بعد از آن که روی هم به مقدار عادت او شود حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد6[1].
این مسأله در رساله آیات عظام مکارم، سبحانی و مظاهری نیست.
1- خوئی، تبریزی، صافی: با نشانه های حیض...
2- خوئی، تبریزی: چنانچه کمتر از سه روز باشد...
3- خوئی، تبریزی: و چنانچه سه روز یا بیشتر باشد آن خون را حیض قرار دهد وروزهای قبل از زمان عادت را تا به اندازه ای که به مقدار عادت برسد احتیاط کند...
وحید : زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد اگرمقداری از روزهای عادت را با چند روز پیش از عادت که عرفاً بگویند عادتش جلوافتاده یا با نشانه های حیض خون ببیند و روی هم از ده روز بیشتر نشود همه حیض است و اگر ازده روز بیشتر شود روزهایی که در عادت خون دیده با چند روز پیش از آن که عرفاً بگویند عادتش جلو افتاده یا دارای نشانه های حیض باشد و روی هم به مقدار عادت او شود حیض و روزهای قبل ازآن را استحاضه قرار دهد...
4- خوئی، تبریزی: با نشانه های حیض...
5- خوئی، تبریزی: چنانچه کمتر از سه روز باشد...
6- خوئی، تبریزی: و در صورتی که خونی را که در عادت دیده سه روز یا بیشتر باشد در مقدار زیادی تا مقدار عادت احتیاط کند.
وحید: اگر مقداری از روزهای عادت را با چند روز بعد از عادت خون ببیند و روی هم ازده روز بیشتر نشود درصورتی که خون روزهای بعد از عادت نشانه های حیض را داشته باشد همه حیض است و اگر نشانه های حیض را نداشته باشد مجموع روزهای عادت و بعد از عادت را که به اندازه عادت باشد حیض قرار دهد و در زاید برآن تا ده روز – بنابراحتیاط واجب- جمع کند بین تروک حائض و اعمال مستحاضه و اگر بیشتر از ده روز شود به مقدار عادت را حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد.
زنجانی: رجوع کنید به مسائل اختصاصی 487 تا 492، پس از مسأله 480 متن اصلی.
ــــــــــــــ
{این مسأله در رساله مرحوم آیةالله اراکی به دلیل غفلت! از چاپ ساقط شده است لذا نگارنده نظر ایشان را از آیةالله زاده اراکی –دامت برکاته- سوال کردم، فرمودند: قسمتهای که ساقط شده است، موافق با امام است}.
مسأله 483- زنی که عادت دارد1 اگر بعد از آن که سه روز یا بیشتر خون دید پاک شود و دوباره خون ببیند و فاصله بین دو خون کمتر از ده روز باشد و همه روزهایی که خون دیده با روزهایی که در وسط پاک بوده از ده روز بیشتر باشد. مثل آنکه پنج روز خون ببیند و پنج روز پاک شود و دوباره پنج روز خون ببیند2، چند صورت دارد:
۱- آن که تمام خونی که دفعه اول دیده، «یا مقداری از آن3» در روزهای عادت باشد و خون دوم كه بعد از پاك شدن مي بيند در روزهاي عادت نباشد، كه بايد همه خون اول را حيض و خون دوم را استحاضه قرار دهد4.
۲- آن که خون اول در روزهای عادت نباشد و تمام خون دوم یا مقداری از آن5 در روزهای عادت باشد که باید همه خون دوم را حیض و خون اول را استحاضه قرار دهد.
۳- آن که مقداری از خون اول و دوم در روزهای عادت باشد و خون اولی که در روزهای عادت بوده از سه روز کمتر نباشد6 و با پاکی وسط و مقداری از خون دوم که آن هم درروزهای عادت بوده از ده روز بیشتر نباشد7 ، که در این صورت همه آنها حیض است و مقداری از خون اول که پیش از روزهای عادت بوده و مقداری از خون دوم که بعد از روزهای عادت بوده استحاضه است، مثلاً اگر عادتش از سوم ماه تا دهم بوده، در صورتی که یک ماه از اول تا ششم خون ببیند و دو روز پاك شود و بعد تا پانزدهم خون ببیند، از سوم تا دهم حیض است و از اول تا سوم و همچنین از دهم تا پانزدهم استحاضه می باشد8.
۴- آن که مقداری از خون اول و دوم در روزهای عادت باشد ولی خون اولی که در روزهای عادت بوده، از سه روز کمتر باشد9 ، که باید در تمام دو خون و پاکی وسط کارهایی را که بر حائض حرام است و سابقاً گفته شد ترک کند10 و کارهای استحاضه را بجا آورد ، یعنی به دستوری که برای زن مسحاضه گفته شد عبادتهای خود را انجام دهد11.
این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.
1- گلپایگانی، صافی: زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد...
2- مظاهری: باید هر کدام از دو خون را که تمام یا بعض آن در ایّام عادت بوده، حیض و خون دیگر را استحاضه قرار دهد و اگر مقداری از خون اول و مقداری از خون دوم در ایّام عادت باشد باید خون اول را حیض قرار دهد.
3- [عبارت «یا مقداری از آن» در رساله آیات عظام خوئی، تبریزی و وحید نیست]
4- خوئی: و همچنین است اگر مقداری از خون اول را در عادت و مقداری از آن را قبل از عادت به یک یا دو روز ببیند یا این که دارای نشانه های حیض باشد، چه قبل از عادت باشد چه بعد از آن...
تبریزی: و همچنین است اگر مقداری از خون اول را در عادت و مقداری از آن را قبل از عادت یا بعد از عادت ببیند، و فرقی نمی کند خون با نشانه های حیض باشد یا بدون نشانه های آن...
وحید: و همچنین است اگر مقداری از خون اول را در عادت و مقداری از آن را قبل از عادت – در صورتی که به مقداری باشد که عرفاً بگویند عادتش جلو افتاده – ببیند و یا اینکه دارای نشانه های حیض باشد، چه قبل از عادت باشد چه بعد از آن...
سیستانی: مگر اینکه خون دوم نشانه های حیض را داشته باشد، که در این صورت قسمتی از آن که با احتساب خون اوّل و پاکی بعد از آن مجموعاً از ده روز تجاوز نمی کند حیض است و مابقی استحاضه است؛ مثلاً اگر سه روز خون ببیند و سه روز پاک شود و سپس پنج روز خون ببیند و نشانه های حیض را داشته باشد، سه روز اوّل و چهار روز از خون دوم حیض است و در پاکی وسط باید بنابر احتیاط واجب واجبات غیر حائض را انجام و محرّمات حائض را ترک کند...
5- خوئی، تبریزی،وحید: بطوری که در صورت اول گفته شد...
6- خوئی، تبریزی: در این صورت آن مقدار با پاکی وسط و مقداری از خون دوم که آن هم در روزهای عادت بوده و مجموع از ده روز بیشتر نیست همه آنها حیض است و مقداری از خون اول که پیش از روزهای عادت بوده و مقداری از خون دوم که بعد از روزهای عادت بوده استحاضه است؛ مثلاً اگر عادتش از سوم ماه تا دهم بوده، در صورتی که یک ماه از اول تا ششم خون ببیند و دو روز پاک شود و بعد تا پانزدهم خون ببیند، از سوم تا دهم حیض است و روز اول و دوم و همچنین از یازدهم تا پانزدهم استحاضه می باشد[پایان صورت 3]
7- گلپایگانی، صافی: که در این صورت، اگر یک روز یا دو روز خون زودتر دیده باشد، احتیاط آن است که در این دو روز آنچه را که بر حائض حرام است ترک کند و کارهای مستحاضه را بجا آورد و همچنین به مقدار آن از ایّام عادت را در آخر ده روز احتیاط بنماید و مقداری از خون اول را که در عادت بوده با مقداری از خون دوم را که در عادت بوده حیض قرار دهد و در پاکی در بین احتیاط کند به ترک آنچه بر حائض حرام است و عبادتهای خود را بجا آورد؛ مثلاً – اگر عادتش از سوم ماه تا دهم بوده- در صورتی که یک ماه از اول تا ششم خون ببیند و یک روز پاک شود و بعد تا چهاردهم خون ببیند، در روز اول و دوم ماه و نهم و دهم،- باید چنانکه گفته شد- احتیاط نماید و روز سوم تا ششم و هشتم را حیض قرار دهد و در هفتم که پاکی در بین است نیز -به نحوی که گفته شد- احتیاط کند به ترک آنچه بر حائض حرام است و بجا آوردن عبادتها.[پایان صورت 3]
سیستانی: در این صورت هر دو خون حیض است (و احتیاط واجب آن است که در پاکی وسط ، کارهایی که بر غیر حائض واجب است انجام دهد و محرمات بر حائض را ترک کند) و مقداری از خون دوم که بعد از روزهای عادت بوده استحاضه است؛ و اما مقداری از خون اول که قبل از روزهای عادت بوده چنانچه عرفاً بگویند که عادتش جلو افتاده محکوم به حیض است، مگر آن که حیض قرار دادن آن باعث آن شود که بعضی از خون دوم که نیز در روزهای عادت بوده یا تمام آن از ده روز حیض خارج شود، که در این صورت محکوم به استحاضه است؛ مثلاً اگر عادت زن از سوم ماه تا دهم بوده، در صورتی که یک ماه از اول تا ششم خون ببیند و دو روز پاک شود و بعد تا پانزدهم خون ببیند، خونهایی که از اول تا دهم دیده حیض است و خونهایی که از یازدهم تا پانزدهم دیده استحاضه می باشد.[پایان صورت3]
8- وحید: ازسوم تا دهم حیض است، و روز اول و دوم و همچنین از یازدهم تا پانزدهم استحاضه است...
9- اراکی: که باید از ابتداء خون اول به تعداد روزهای عادت حیض قرار دهد و بقیّه را استحاضه.
خوئی، تبریزی: در این صورت بعید نیست مقداری را که در عادت خون دیده با تمام کردن کسری آن از ما قبل تا سه روز شود، باید حیض قرار دهد، پس اگر بشود مقداری را که از خون دوم در بین عادت دیده حیض قراردهد (به این معنی که مجموع این مقدار با مقداری که از اول حیض قرار داده با پاکی ما بین آنها از ده روز تجاوز نکند) تمام آنها حیض است و إلا خون اول را حیض و باقی را استحاضه قرار دهد.
سیستانی: در این صورت باید سه روز آخر خون اوّل را حیض قرار دهد و همچنین از خون دوم را که مجموعاً با سه روز اوّل و پاکی وسط ده روز باشند، و مازاد بر آن استحاضه است. و اگر پاکی او هفت روز باشد خون دوم همه استحاضه است و در بعضی موارد باید تمام خون اول را حیض قرار دهد و این به دو شرط است:
اول: آنکه به مقداری بر عادت مقدّم باشد که بگویند عادتش جلو افتاده.
دوم: آنکه اگر آن را حیض قرار بدهد لازم نیاید که مقداری از خون دوم که در عادت واقع شده از ده روز حیض خارج شود؛ مثلاً اگر عادت زن از سوم ماه تا دهم بوده و اکنون از اول ماه تا آخر روز چهارم خون دیده و دو روز پاک بوده و بعد دوباره تا پانزدهم خون دیده تمام خون اول حیض است و همچنین خون دوم تا آخر روز دهم.
وحید: که باید در تمام دو خون جمع کند بین تروک حائض و اعمال مستحاضه ، و در پاکی وسط جمع کند بین تروک حائض و افعال طاهره.
10- فاضل: مگر عبادتهای واجبه را که باید به دستوری که برای زن مستحاضه گفته شد انجام دهد.
11- گلپایگانی، صافی: ولی هر یک از خون اولی و دومی که در روزهای عادت بوده از سه روز کمتر باشد که باید در تمام دو خون کارهایی را که بر حائض حرام است، ترک کند و کارهای مستحاضه را بجا آورد و در پاکی در بین کارهایی را که بر حائض حرام است ترک کند و عبادتهای خود را انجام دهد.
زنجانی: رجوع کنید به مسائل اختصاصی 487 تا 492، پس از مسأله 480 متن اصلی.
*****
مکارم: مسأله 462 - زنی که عادت دارد هر گاه سه روز یا بیشتر خون ببیند و پاک شود و دوباره خون ببیند و فاصله بین دو خون کمتر از ده روز باشد و تمام روزهایی را که خون دیده، یا در وسط پاک بوده روی هم رفته بیش از ده روز نباشد، همه آن حیض است (امّا ایّامی که در وسط پاک بوده، پاک محسوب می شود) و اگر زیادتر از ده روز باشد آن خونی که در عادت بوده حیض و دیگری که نبوده، استحاضه است و اگر هیچ کدام در عادت نبوده آن خونی که دارای صفات حیض است حیض و دیگری استحاضه است و اگر هر دو صفات حیض دارد تا ده روز حیض محسوب می شود [و] بعد از آن استحاضه است.
ــــــــــــــ
{پنج سطر اول این مسأله، در رساله مرحوم آیةالله اراکی به دلیل غفلت! از چاپ ساقط شده است لذا نگارنده نظر ایشان را از آیةالله زاده اراکی –دامت برکاته- سوال کردم، فرمودند: قسمتهای که ساقط شده است، موافق با امام است}.
مسأله 484- زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر در وقت عادت خون نبیند و در غیر آن وقت به شماره روزهای حیضش1 خون ببیند2، باید همان را حیض قرار دهد، چه پیش از وقت عادت دیده باشد چه بعد از آن3.
این مسأله در رساله آیات عظام بهجت، و مظاهری نیست.
1- خوئی، گلپایگانی، تبریزی، مکارم، صافی: با نشانه های حیض...
2- فاضل: اگر بعد از وقت عادت باشد، به محض این که خون دید باید همان را حیض قرار دهد و اگر پیش از وقت عادت ديده به نحوی که عرفاً نگویند حیض را جلو انداخته و در آن نشانه های حیض باشد آن را حیض قرار دهد و اگر نشانه های حیض نبود و نمی دانست تا سه روز ادامه پیدا می کند تا سه روز تمام کارهایی را که بر حائض حرام است ترک کند مگر عبادات واجبه را که باید طبق احکام استحاضه انجام دهد و اگر سه روز ادامه پیدا کرد محکوم به حیض است.
وحید: در صورتی که نشانه های حیض در آن باشد باید همان را حیض قرار دهد.
زنجانی: رجوع کنید به مسائل اختصاصی 487 تا 492، پس از مسأله 480 متن اصلی.
3- مکارم: به شرط اینکه نشانه های حیض را داشته باشد.
مسأله 485- زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر در وقت عادت خود خون ببیند1 ولی شماره روزهای آن کمتر یا بیشتر از روزهای عادت او باشد2و بعد از پاک شدن، دوباره به شماره روزهای عادتی که داشته3 خون ببیند4، باید5 در هر دو خون کارهایی را که بر حائض حرام است ترک کند6 و کارهای استحاضه را بجا آورد7.
این مسأله در رساله آیات عظام بهجت، و مظاهری نیست.
1- وحید: و از سه روز کمتر نباشد...
2- مکارم: [و] قبل از وقت عادت، یا بعد از آن به شماره روزهای عادت خون ببیند، فقط خونی را که در وقت عادت دیده حیض قرار مي دهد. [پایان مسأله]
3- خوئی، تبریزی، وحید: با نشانه های حیض...
4- خوئی، تبریزی، وحید: چنانچه مجموع این دو خون با پاکی مابین آنها از ده روز بیشتر نشود همه را حیض قرار دهد و در صورتی که بیشتر شود خونی را که در عادت دیده حیض و خون دیگر استحاضه است (خوئی، تبریزی: و چنانچه خون اول بیشتر از عادت بوده و مقدار زیادی نشانه های حیض را داشته همه آن خون حیض است).
5- فاضل: بنابر احتیاط ...
6- فاضل: مگر عبادات واجبه را که باید طبق احکام استحاضه بجا آورد.
7- اراکی: باید خونی که در وقت عادت خود دیده است حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد.
گلپایگانی، صافی: باید آنچه را در وقت دیده، حيض قرار دهد و اگر شماره روزهایش کمتر باشد اگر ممکن است کسری عدد را از آنچه بعد از عادت دیده تمام نماید و در ما بقی عمل مستحاضه نماید اگر از ده روز تجاوز کند و اگر تجاوز نکند تمام روزهایی را که خون دیده، حیض قرار دهد و در پاکی در بین احتیاط کند به ترک آنچه بر حائض حرام است و انجام عبادتهای خود.
زنجانی: رجوع کنید به مسائل اختصاصی 487 تا 492، پس از مسأله 480 متن اصلی.
*****
سیستانی: مسأله 475- زنی که عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر در وقت عادت خود سه روز یا بیشتر خون ببیند و شماره روزهای آن کمتر یا بیشتر از روزهای عادت او باشد و پس از پاک شدن دوباره به شماره روزهای عادت خویش خون ببیند در این جا چند صورت دارد:
(1) آنکه مجموع آن دو خون با پاکی میان آنها از ده روز بیشتر نشود در این صورت مجموع دو خون یک حیض حساب می شود.
(2) آنکه پاکی میان آن دو خون ده روز یا بیشتر باشد در این صورت هر کدام از آنها حیض مستقل قرار داده می شوند.
(3) آنکه پاکی میان آن دو خون کمتر از ده روز و مجموع دو خون با پاکی در میان بیشتر از ده روز باشد در این صورت باید خون اول را حیض و خون دوم را استحاضه قرار دهد.
مسأله 486- زنی که عادت وقتیه و عدديه دارد، اگر بیشتر از ده روز خون ببیند، خونی که در روزهای عادت دیده اگر چه نشانه های حیض را نداشته باشد، حیض است و خونی که بعد از روزهای عادت دیده اگر چه نشانه های حیض را داشته باشد استحاضه است1. مثلاً زنی که عادت حیض او از اول ماه تا هفتم است، اگر از اول تا دوازدهم خون ببیند، هفت روز اول آن حیض و پنج روز بعد استحاضه می باشد.
این مسأله در رساله آیةالله جوادی آملی نیست.
1- مظاهری: [پایان مسأله].
زنجانی: رجوع کنید به مسائل اختصاصی 487 تا 492، پس از مسأله 480 متن اصلی.
*****
مکارم: مسأله 465- زنانی که «عادت وقتیه و عدديه» دارند، اگر بیشتر از ده روز خون ببیند، آنچه را در روزهای عادت دیده اند حیض است (خواه نشانه های حیض را نداشته باشد یا نه) و آنچه بعد از روزهای عادت دیده اند استحاضه است (خواه نشانه های حیض داشته باشد یا نه).
