فتاوای آیةالله العظمی مظاهری

كيفيّت نماز جمعه

مسأله 1168- نماز جمعه در زمان حضور و در زمان غيبت امام‏ (عليه السلام) واجب تخييرى است كه به جاى نماز ظهر خوانده مى‏ شود و شرکت در آن مستحبّ مؤکّد است. نماز جمعه مثل نماز صبح دو ركعت است و تمام شرايط عمومى نماز صبح را دارد حتّى حمد و سوره آن بايد بلند خوانده شود ولى در آن دو قنوت مستحب است يكى قبل از ركوع ركعت اوّل و ديگرى بعد از ركوع ركعت دوّم و نيز مستحب است در ركعت اوّل سوره جمعه و در ركعت دوّم سوره منافقين خوانده شود. و ظن و سهو و شك در آن، حكم ظن و سهو و شك در نماز صبح را دارد.

شرايط نماز جمعه

مسأله 1169- نماز جمعه علاوه بر شرايط عمومى نماز شش شرط ديگر هم دارد:

   اوّل: وقت آن، و آن از اوّل ظهر شرعى است تا وقتى كه سايه شاخص دوهفتم شاخص شود (تقريباً يك ساعت و نيم بعد از ظهر) و اگر از اين مقدار گذشت بايد نماز ظهر خوانده شود.

  دوّم: خواندن دو خطبه پيش از نماز و آن دو خطبه بايد مشتمل بر حمد و ثناى خدا و صلوات بر پيامبر و آل پيامبرصلى الله عليه وآله وسلم و دعوت مردم به تقوا و پرهيزكارى و يك سوره كامل و استغفار براى مؤمنين باشد و لازم نيست دو خطبه به عربى خوانده شود بلكه اگر مستمعين اهل زبانهاى مختلف باشند خوب است به همه آن زبانها خوانده شود چنانكه خوب است حمد و ثناى خدا و صلوات بر پيامبر و آل پيامبر به عربى و با ذكر نام آنها باشد و خوب است دعوت به تقوا با لفظ تقوا و استغفار براى مؤمنين با لفظ استغفار باشد و بايد خطبه‏ها را خود امام و ايستاده بخواند و ميان دو خطبه به نشستن مختصرى فاصله شود و بايد خطبه‏ها را بلند بخواند و خوب است به نحوى بلند خوانده شود كه همه حاضرين بشنوند و خوب است خطبه‏ها بعد از ظهر شرعى خوانده شود و اگر هر دو خطبه قبل از ظهر خوانده شود به طورى كه بين دو خطبه و نماز فاصله نشود مانعى ندارد و مستحب است امام جمعه در حال خطبه با طهارت باشد و عمامه بر سر داشته باشد و بر عصا يا سلاحى تكيه كند و خوب است در خطبه‏ها مسائل اجتماعى و سياسى و مصالح مسلمين مطرح شود، و مستحب مؤكّد است كه حاضرين مثل حالِ نماز باشند و خطبه‏ها را گوش دهند و صحبت نكنند حتّى نافله نخوانند و به طرف خطيب بنشينند و به راست و چپ نگاه نكنند و جابه جا نشوند.

  سوّم: به جماعت خوانده شود پس فرادى صحيح نيست. ولى اگر در ركوع ركعت دوّم نماز جمعه به امام برسد مجزى خواهد بود و ركعت دوّم را خودش مى‏خواند بنابراين اگر كسى به ركعت اوّل يا به خطبه‏ها نرسد گرچه بدون عذر باشد نمازش صحيح است.

 چهارم: امام و مأموم حدّاقلّ پنج نفر باشند و حتّى اگر چهار نفر مأموم غيربالغ يا مسافر و يا زن باشند كفايت مى‏كند.

 پنجم: امام جمعه علاوه بر دارا بودن شرايطى كه امام جماعت بايد داشته باشد، بايد يا مجتهد جامع الشرايط و يا منصوب از طرف او باشد و اگر مجتهدى متصدّى شؤون ادارى و سياسى مسلمين است بايد منصوب از طرف او باشد. و بايد قادر به خواندن خطبه در حال قيام باشد و شايسته است امام جمعه مردى با ورع، شجاع، قاطع، سخنگو و داراى فصاحت و بلاغت و با وقار و آشنا به مصالح اسلام باشد.

 ششم: بين دو نماز جمعه حدّاقلّ يك فرسخ شرعى (تقريباً 5/5 كيلومتر) فاصله باشد.

مسأله 1170- مسافر گرچه قصد ده روز نكرده باشد چنانكه مى‏تواند در نماز جمعه شركت كند مى‏تواند امام جمعه نيز باشد.

مسأله 1171- اگر شك كند وقت نماز جمعه باقى است يا نه، نماز جمعه صحيح است و نيز اگر يك ركعت از نماز جمعه در وقت واقع شود نماز جمعه صحيح است.

مسأله 1172- كسى كه در نماز جمعه شركت نمى‏كند مى‏تواند در اوّل وقت و در حين نماز جمعه نماز ظهر را به جماعت يا فرادى بخواند.

مسأله 1173- نماز جمعه بر زنها و پيران سالخورده و مريضها و نابينايان و مسافران و بچه‏ ها و كسانى كه بيش از دو فرسخ از محل اقامه نماز جمعه دور هستند و كسانى كه حضور آنان موجب مشقّت و سختى است مستحب مؤكّد نيست ولى اگر این افراد در نماز جمعه حاضر شدند، نماز جمعه آنان به جاى نماز ظهر محسوب مى‏ شود.

مسأله 1174- خريد و فروش از اوّل ظهر روز جمعه تا پايان نماز جمعه مكروه است و اگر هتك به نماز جمعه و جماعت مسلمين و مصالح اسلام باشد حرام است.

مسأله 1175- هرگاه در بلد انسان نماز جمعه جامع الشرايط برپا مى‏شود در روز جمعه تا پايان نماز جمعه مسافرت نمودن مكروه است.