العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > ۲ - شكهايى كه نباید به آنها اعتنا کرد::
شک در نماز مستحبی
مسأله 1193- اگر در شماره ركعتهاي نماز مستحبي شكّ كند، چنانچه طرف بيشتر شكّ ، نماز را باطل مي كند بايد بنا را بر كمتر بگذارد مثلاً اگر در نافله صبح شكّ كند كه دو ركعت خوانده يا سه ركعت، بايد بنا بگذارد كه دو ركعت خوانده است و اگر طرف بيشتر شكّ ، نماز باطل نمي كند، مثلاً شكّ كند كه دو ركعت خوانده يا يك ركعت، به هر طرف شكّ عمل كند ، نمازش صحيح است.
*****
مكارم: مسأله 1071 - هرگاه در عدد ركعتهاي نماز مستحبي شكّ كند مخير است بنا را بر كمتر بگذارد يا بيشتر، مگر اينكه طرف بيشتر، نماز را باطل مي كند كه در اين صورت بنا را بر كمتر مي گذارد، مثلاً اگر ميان يك و دو شکّ کند مخيّر است بنا را بر يك يا دو بگذارد، اما اگر در ميان دو و سه شکّ كند حتماً بنا را بر دو مي گذارد.
امام خامنه ای: مسأله ۳۸۵- اگر در شماره ی رکعت های نماز مستحبی شک کند مخیر است که بنا را بر طرف کمتر بگذارد یا بیشتر مگر آنکه طرف بیشتر موجب بطلان نماز شود که در این صورت بنا را بر طرف کمتر می گذارد مانند اینکه در نافله ی صبح شک کند که دو رکعت خوانده یا سه رکعت، باید بنا بگذارد که دو رکعت خوانده است است و اگر شک کند یک رکعت خوانده یا دو رکعت به هر طرف شک عمل کند نمازش صحیح است.
مسأله 1194- كم شدن ركن ، نافله را باطل مي كند بنابر احتياط واجب1، ولي زياد شدن ركن، آن را باطل نمي كند2. پس اگر يكي از كارهاي نافله را فراموش كند و موقعي يادش بيايد كه مشغول ركن بعد از آن شده بايد آن كار را انجام دهد و دوباره آن ركن را بجا آورد مثلاً در بين ركوع يادش بيايد كه سوره را نخوانده بايد برگرددد و سوره را بخواند3 و دوباره به ركوع رود.
این مسأله در رساله آیت الله مظاهری نیست.
1- گلپايگاني، اراكي، خوئي، تبريزي، سيستاني، صافي، زنجاني، سبحانی: كم شدن ركن، نافله را باطل مي كند ...
2- وحید: کم شدن رکن ، نافله را باطل می کند ولی زیاد شدن رکن در آن اشکال ندارد...
3- خوئي، تبريزي، سيستاني، زنجاني، وحید: اگر در بين ركوع يادش بيايد كه سوره حمد را نخوانده بايد برگردد و حمد را بخواند...
امام خامنه ای: موافق مسأله ۳۸۷-
*****
بهجت: مسأله 982- اگر در نماز مستحبي كاري را فراموش كرد، چنانچه محلّ آن باقي است بنابرأظهر بايد آن را بجا آورد و در اين جهت، مثل نماز واجب است.
مكارم: مسأله 1072- كم و زياد شدن ركن در نافله نيز اشكال دارد.
مسأله 1195- اگر در يكي از كارهاي نافله شكّ كند، خواه ركن باشد يا غير ركن1، چنانچه محل آن نگذشته، بايد بجا آورد و اگر محل آن گذشته، به شكّ خود اعتنا نكند.
این مسأله در رساله آیات عظام: سبحانی و مظاهری نیست.
1- بهجت: بنابرأظهر مي تواند به شكّ خود اعتنا نكند، ولي چنانچه محل آن نگذشته، احتياط مستحبّ در اين است كه آن را بجا آورد و اگر محل آن گذشته، به شكّ خود اعتنا نكند.
مكارم: شكّ در افعال نماز مستحبّ با نماز واجب فرق ندارد، مثلاً اگر شكّ در حمد يا ركوع كند...
امام خامنه ای: موافق مسأله ۳۸۶-
مسأله 1196- اگر در نماز مستحبي دو ركعتي، گمانش به سه ركعت يا بيشتر برود1 يا گمانش به دو ركعت يا كمتر برود يا بايد به همان گمان عمل كند، (مگر آن كه موجب بطلان باشد كه در اين صورت گمان، حكم شكّ را دارد2) مثلاً اگر گمانش به يك ركعت مي رود احتياطاً بايد يك ركعت ديگر بخواند.
این مسأله در رساله آیات عظام: امام خامنه ای، بهجت، سبحانی و مظاهری نیست.
1- خوئي، تبريزي، زنجاني: بايد اعتنا نكند و نمازش صحيح است و اگر گمانش به دو ركعت يا كمتر برود، بايد به همان گمان عمل كند مثلاً اگر گمانش به يك ركعت مي رود، بايد يك ركعت ديگر بخواند.
گلپایگانی، سیستانی، صافی: بايد اعتنا نكند و نمازش صحيح است و اگر گمانش به دو ركعت يا كمتر برود،بنابراحتیاط واجب بايد به همان گمان عمل كند، مثلاً اگر گمانش به يك ركعت مي رود، احتیاطا بايد يك ركعت ديگر بخواند.
2- [قسمت داخل پرانتز در رساله آيت الله نوري نيست]
*****
اراكي: مسأله 1188- گمان درركعات نماز مستحبي حكم شكّ را دارد، گر چه احتياط مستحبّ است كه به گمان عمل نمايد مگر آن كه موجب بطلان نماز باشد، پس اگر مثلاً در نماز غفليه ، گمان دارد سه ركعت خوانده بنا مي گذارد كه دو ركعت خوانده است.
مكارم: مسأله 1074 - در نمازهاي مستحبي بنابراحتياط واجب بايد به ظنّ و گمان خود عمل كند ، تا آنجا كه نماز را باطل نمي كند، مثلاً اگر گمانش به دو ركعت مي رود، بنابر آن بگذارد و اگر گمانش به سه ركعت مي رود بايد بنابر همان دو بگذارد.
وحید: مسأله 1204- اگر در نماز مستحبی دو رکعتی گمانش به سه رکعت یا بیشتر برود ، نمازش صحیح است و اگر گمانش به دو رکعت یا بیشتر برود، باید به همان گمان عمل کند، مثلا اگر گمانش به یک رکعت می رود باید یک رکعت دیگر بخواند.
جوادی آملی: مسأله 1245- گمان در ركعت‌های نماز مستحبی، حكم شک را دارد؛ يعنی میتوان بنا را بر اقل يا اكثر نهاد، هرچند احتياط، عمل به گمان است، در صورتی كه سبب بطلان نباشد.
مسأله 1197- اگر در نماز نافله كاري كند كه براي آن1 سجده سهو واجب مي شود2، يا يك سجده يا تشهد را فراموش نمايد، لازم نيست بعد از نماز، سجده سهو يا قضاي سجده و تشهد را بجا آورد.
این مسأله در رساله آیات عظام: امام خامنه ای و سبحانی نیست.
1- خوئي، تبريزي، زنجاني، صافي، سيستاني، وحید، جوادی آملی: در نماز واجب...
2- وحید: یا یک سجده یا تشهد را فراموش نماید و بعد از سلام یادش بیاید ، سجده سهو و قضا بر او واجب نیست.
سیستانی: یا یک سجده را فراموش نماید، لازم نیست بعد از نماز ، سجده سهو یا قضای سجده را بجا آورد.
*****
مکارم: مسأله 1075 - نمازهای مستحب سجده سهو ندارد یعنی اگر کاری کند که در نمازهای واجب، سجده سهو دارد در نمازهای مستحب سجده سهو لازم نیست ، همچنین سجده و تشهد فراموش شده در نمازهای مستحب قضا ندارد .
مسأله 1198- اگر شكّ كند كه نماز مستحبي را خوانده يا نه، چنانچه آن نماز مثل نماز جعفر طيار وقت معيّن نداشته باشد، بنا بگذارد كه نخوانده است و همچنين است اگر مثل نافله يوميه وقت معين داشته باشد و پيش از گذشتن وقت شكّ كند كه آن را بجا آورده يا نه، ولي اگر بعد از گذشت وقت شكّ كند كه خوانده است يا نه، به شكّ خود اعتنا نكند.
این مسأله در رساله آیات عظام: امام خامنه ای، بهجت، سبحانی و مظاهری نیست.
*****
مكارم: مسأله 1076 - هرگاه بعد از گذشتن وقت نماز نافله شكّ كند آن را بجا آورده يا نه؛ اعتنا نكند و اگر وقت باقي است بجا آورد.
