العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > ۲ - شكهايى كه نباید به آنها اعتنا کرد::
شک بعد از سلام
مسأله 1179- اگر بعد از سلام نماز شكّ كند كه نمازش صحيح بوده يا نه1، مثلاً شكّ كند ركوع كرده يا نه2، یا بعد از سلام نماز چهار ركعتي شكّ كند كه چهار ركعت خوانده يا پنج ركعت، به شكّ خود اعتنا نكند3 ولي اگر هر دو طرف شكّ او باطل باشد، مثلاً بعد از سلام نماز چهار ركعتي شكّ كند كه سه ركعت خوانده يا پنج ركعت، نمازش باطل است.
1- مكارم، مظاهری: خواه شكّ مربوط به عدد ركعتهاي نماز باشد، يا شرايط نماز مانند قبله و طهارت و يا اجزاء نماز مانند ركوع و سجود، به شكّ خود اعتنا نمي كند.
2- زنجانی: یا بعد از سلام نماز سه رکعتی شک کند که دو رکعت خوانده یا سه رکعت،..
۳- زنجاني: ولي اگر يقين داشته باشد كه نمازش كامل نيست و شكّ وي از شكهايي باشد كه در وقت نماز، آن را باطل مي كند، مثلاً بعد از سلام نماز چهار ركعتي شكّ كند كه سه ركعت خوانده يا پنج ركعت، نمازش باطل است، ولي اگر مثلاً بعد از سلام نماز چهار ركعتي قبل از آنكه از حالت نمازگزار بيرون رود شكّ كند كه دو ركعت خوانده يا سه ركعت، نمازش باطل نيست، بلكه را بنابر سه گذاشته و پس از خواندن يك ركعت ديگر سلام مي دهد و يك ركعت نماز احتیاط ايستاده مي خواند و به جهت سلام بيجا دو سجده سهو بجا مي آورد.
وحید: ومشهور فرموده اند: «اگر هر دو طرف شکّ او باطل باشد مثلا بعد از سلام نماز چهاررکعتی شکّ کند که سه رکعت خوانده یا پنج رکعت، نمازش باطل است » ولی این حکم محل اشکال است و احتیاط واجب آن است که یک رکعت دیگر بخواند و بعداز سلام نماز دو سجده سهو بجا آورد و نماز را هم اعاده نماید.
*****
امام خامنه ای مسأله ۳۷۵: اگر بعد از سلام نماز شک کند نمازش صحیح بوده یا نه، مانند این که شک کند رکوع انجام داده یا نه، یا بعد از سلام نماز چهار رکعتی شک کند که چهار رکعت خوانده یا پنج رکعت به شک خود اعتنا نکند و بنا بگذارد که نمازش را صحیح انجام داده است؛ یعنی در مورد اول، بنا بگذارد رکوع را انجام داده و در مورد دوم بنا بگذارد چهار رکعت خوانده است.
امام خامنه ای مسأله ۳۷۶: اگر پس از سلام نماز در رکعات نماز شک کند ولی هر دو طرف شک موجب بطلان نماز باشد مانند این که پس از سلام نماز چهار رکعتی شک کند که سه رکعت خوانده یا پنج رکعت نماز باطل است.
جوادی آملی: مسأله 1226- هرگونه شكی درباره صحت و بطلان نماز، پس از سلام نماز، بی‌اعتبار است؛ برای مثال، شک كند ركوع كرده يا نه و آيا صحيح انجام داده يا نه، يا بعد از سلام نماز چهار ركعتی شک كند كه چهار ركعت خوانده يا پنج ركعت، به شک خود اعتنا نكند؛ ولی اگر هر دو طرف شک او باطل باشد ـ مانند آنکه پس از سلام نماز چهار ركعتی شک كند كه نماز او سه ركعت بوده يا پنج ركعت ـ نمازش باطل است.
مسائل اختصاصي
بهجت: مسأله 969- اگر در نماز، بين دو و چهار شكّ كرد و بنابر چهار گذاشت و بعد از سلام، شكّ او شكّ بين سه و چهار تبديل شد، يا آنكه بين دو و سه و چهار شكّ كرد و بنابر چهارگذاشت و بعد از سلام ، شكّ او به شكّ سه و چهار تبديل شد، احوط اين است كه به وظيفه شكّ دوم عمل كند، و اگر بين دو و چهار شكّ كرد و بنا را بر چهار گذاشت، و بعد از سلام، شكّ او به شكّ بين دو و سه تبديل شد، علاوه بر انجام وظيفه مربوط به شكّ بين دو و سه، دو سجده سهو نيز براي سلام بيجا، بجا مي آورد.
بهجت: مسأله 970- اگر بعد از نماز شكّ كند كه نمازي كه خوانده، به قصد ظهر خوانده يا عصر، اگر مسافر نيست ، يك نماز چهار ركعتي و اگر مسافر است، يك نماز دو ركعتي به قصد مافي الذمّه بخواند، كافي است، و اگر شكّ كرد نمازي كه خوانده، واجب بوده يا مستحبّ، بايد نماز واجب را بخواند.
