العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > مسائل نماز:
نماز احتياط
مسأله ۱۲۶۴- كسی كه نماز احتياط بر او واجب است، پس از سلام نماز، در حالی كه تمام شروط صحت نماز را دارد، بايد فوراً نيت نماز احتياط كند و پس از تكبير، حمد را بخواند و به ركوع رود و دو سجده كند، پس اگر يک ركعت نماز احتياط بر او واجب است، بعد از دو سجده، تشهد بخواند و سلام دهد و اگر دو ركعت نماز احتياط بر او واجب است پس از دو سجده، يک ركعت ديگر مثل ركعت نخست به‌جا آورد و بعد از تشهد سلام دهد.
مسأله ۱۲۶۵- نماز احتياط، سوره و قنوت ندارد و به احتياط واجب سورهٔ حمد و «بسم الله» آن را هم آهسته بگويد.
مسأله ۱۲۶۶- اگر پيش از نماز احتياط بفهمد، نمازی كه به‌جا آورده درست بوده، لازم نيست نماز احتياط بگزارد و اگر در بين نماز احتياط بفهمد، لازم نيست آن را تمام كند.
مسأله ۱۲۶۷- اگر پيش از نماز احتياط بفهمد كه ركعت‌های نمازش كم بوده ـ مثلاً به جای چهار ركعت سه ركعت خوانده ـ چنانچه كاری كه نماز را باطل میكند انجام نداده، بايد آنچه از نماز را به‌جا نياورده به‌جا آورد و برای سلام بيجا دو سجده سهو انجام دهد و چنانچه كاری كه نماز را باطل میكند، انجام داده ـ مثلاً پشت به قبله كرده ـ بايد نماز را دوباره به‌جا آورد.
مسأله ۱۲۶۸- اگر پس از نماز احتياط بفهمد كسری نمازش به مقدار نماز احتياط بوده ـ مثلاً در شک بين سه و چهار، يک ركعت نماز احتياط ايستاده به‌جا آورد و سپس بفهمد نماز را سه ركعت خوانده بود ـ نمازش صحيح است.
مسأله ۱۲۶۹- اگر پس از نماز احتياط بفهمد كسری نماز او كمتر از نماز احتياط بوده ـ مثلاً در شک بين دو و چهار، دو ركعت نماز احتياط ايستاده به‌جا آورد و سپس بفهمد نماز را سه ركعت خوانده بود ـ بايد كسری نماز را به نماز متصل نموده و نماز را هم دوباره به‌جا آورد.
مسأله ۱۲۷۰- اگر پس از به‌جا آوردن نماز احتياط بفهمد كسری نماز او بيشتر از نماز احتياط بوده ـ مثلاً در شک بين سه و چهار يک ركعت نماز احتياط ايستاده به‌جا آورد و بعد بفهمد نماز او دو ركعت بوده ـ چنانچه پس از نماز احتياط، كاری كه نماز را باطل میكند انجام داده ـ مثلاً پشت به قبله كرده ـ بايد دوباره نماز بگزارد و اگر كاری كه نماز را باطل میكند انجام نداده، بايد دو ركعت كسری نمازش را به‌جا آورد و نماز را هم اعاده کند.
مسأله ۱۲۷۱- اگر ميان دو و سه و چهار شک كند و پس از گزاردن دو ركعت نماز احتياط ايستاده، يادش بيايد كه نماز او دو ركعت بوده، لازم نيست دو ركعت نماز احتياط نشسته را به‌جا آورد.
مسأله ۱۲۷۲- اگر ميان سه و چهار شک كند و موقعی كه دو ركعت نماز احتياط نشسته يا يک ركعت ايستاده را گزارده، يادش بيايد كه نماز او سه ركعت بوده، بايد نماز احتياط را تمام كند و نمازش صحيح است.
مسأله ۱۲۷۳- اگر ميان دو و سه و چهار شک كند و پس از سلام در حال گزاردن دو ركعت نماز احتياط ايستاده پيش از ركوع ركعت دوم يادش بيايد كه نماز او سه ركعت بوده، بايد بنشيند و نماز احتياط را يک ركعتی تمام كند و برای سلام زائد سجده سهو كند و بنا بر احتياط مستحب نماز را دوباره به‌جا آورد.
مسأله ۱۲۷۴- اگر در ميان نماز احتياط بفهمد كسری نمازش بيشتر يا كمتر از نماز احتياط بوده، چنانچه نتواند نماز احتياط را مطابق كسری نمازش تمام كند، بايد آن را رها كند و كسری نماز را به‌جا آورد و در صورت لزوم، سجده سهو آن را انجام دهد و به احتياط واجب، دوباره نماز بگزارد؛ مثلاً در شک بين سه و چهار، اگر موقعی كه دو ركعت نماز احتياط نشسته را به‌جا میآورد، يادش بيايد كه نماز او دو ركعت بوده، چون نمیتواند دو ركعت نشسته را به جای دو ركعت ايستاده حساب كند، به احتياط واجب بايد نماز احتياط نشسته را رها كند و دو ركعت كسری نمازش را بگزارد و پس از سجده سهو نماز را هم دوباره به‌جا آورد.
مسأله ۱۲۷۵- اگر شک كند نماز احتياطی كه بر او واجب بوده، آن را به‌جا آورده يا نه، چنانچه وقت نماز گذشته باشد، به شک خود اعتنا نكند و اگر وقت دارد و مشغول كار ديگری نشده و از جای نماز برنخاسته و كاری هم ـ مثل روگرداندن از قبله كه نماز را باطل میكند ـ انجام نداده، بايد نماز احتياط را به‌جا آورد؛ اما اگر مشغول كار ديگری شده يا كاری كه نماز را باطل میكند به‌جا آورده، يا ميان نماز و شک او بسيار طول كشيده، به شک اعتنا نكند.
مسأله ۱۲۷۶- اگر در نماز احتياط، ركنی را كم يا افزون كند، يا مثلاً به جای يک ركعت دو ركعت به‌جا آورد، نماز باطل میشود و دوباره بايد اصل نماز را اقامه كند.
مسأله ۱۲۷۷- موقعی كه مشغول نماز احتياط است، اگر در يكی از كارهای آن شک كند، چنانچه محل آن نگذشته، بايد به‌جا آورد و اگر محلش گذشته، بايد به شک خود اعتنا نكند؛ مثلاً اگر شک كند كه حمد را خوانده يا نه، چنانچه به ركوع نرفته، بايد بخواند و اگر به ركوع رفته، به شک خود اعتنا نكند.
مسأله ۱۲۷۸- اگر در شمارهٔ ركعت‌های نماز احتياط شک كند، بايد بر بيشتر بنا بگذارد؛ ولی چنانچه طرف بيشتر شک، نماز را باطل میكند، بر كمتر بنا بگذارد و نمازش صحيح است و به احتياط مستحب، دوباره نماز احتياط را بگزارد و پس از آن اصل نماز را اعاده كند.
مسأله ۱۲۷۹- اگر در نماز احتياط چيزی كه ركن نيست سهواً كم يا اضافه شود، بنا بر احتياط واجب، سجدهٔ سهو دارد.
مسأله ۱۲۸۰-اگر پس از سلام نماز احتياط، شک كند كه يكی از اجزاء يا شروط آن را به‌جا آورده يا نه، به شک خود اعتنا نكند.
مسأله ۱۲۸۱- اگر در نماز احتياط، تشهد يا يک سجده را فراموش كند و محل انجام دادن آن گذشته باشد، به احتياط واجب، پس از سلام، آن را قضا كند.
مسأله ۱۲۸۲- اگر نماز احتياط و قضای يک سجده يا قضای يک تشهد يا دو سجدهٔ سهو بر او واجب شود، بايد نخست نماز احتياط را به‌جا آورد.
مسأله ۱۲۸۳- حكم گمان نمازگزار در ركعت‌های نماز، حكم يقين است؛ مثلاً اگر در نماز چهار ركعتی گمان دارد كه نماز را چهار ركعت به‌جا آورده، نبايد نماز احتياط بگزارد؛ نيز چنانچه در غير ركعت‌ها گمان پيدا كند، میتواند به گمان خود عمل كند.
مسأله ۱۲۸۴- حكم شک و سهو و گمان در نمازهای واجب يومیه و نمازهای واجب ديگر فرقی ندارد؛ برای مثال، اگر در نماز آيات شک كند كه يک ركعت خوانده يا دو ركعت، چون شک او در نماز دو ركعتی است، نمازش باطل میشود و اگر به يكی از دو طرف گمان داشته باشد، براساس گمان خود عمل كند.
