العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > مسائل نماز:
شروط لباس نمازگزار
مسأله ۸۴۳- شروط لباس نمازگزار: یكم: پاک بودن؛ دوم: مباح بودن؛ سوم: از اجزای مردار نبودن؛ چهارم: از اجزای حیوان حرام‌گوشت نبودن؛ پنجم و ششم: اگر نمازگزار مرد است، از ابریشم خالص و طلاباف نبودن.
شرط يكم: پاک بودن
مسأله ۸۴۴- اگر كسی عمداً با بدن یا لباس نجس نماز را اقامه كند، نماز او باطل است، هرچند بر اثر تقصیر در یاد گرفتنِ حكم شرعی باشد و نداند كه نماز با لباس یا بدن نجس، باطل است.
مسأله ۸۴۵- اگر كسی بر اثر تقصیر در فراگیری حكم شرعی، نداند كه مثلاً عرق مشرک و ملحد نجس است و با جامهٔ آلوده به آن عرق، نماز به‌جا آورد، نماز او باطل است.
مسأله ۸۴۶- اگر كسی میداند چه چیزی نجس است و میداند نماز در جامهٔ نجس باطل است، ولی نمیداند لباس او نجس است و با آن نماز را اقامه كند و بعد از آن بفهمد كه جامه او نجس بوده است، نماز او صحیح است، هرچند احتیاط مستحب، اعاده آن است.
مسأله ۸۴۷- اگر كسی میداند نماز در جامه نجس باطل است و میدانست كه لباس او نجس است و با اهمال و بیاعتنایی، نجس بودن آن را فراموش كند و نماز را در آن، اقامه کند و پس از نماز یادش بیاید كه جامهٔ او نجس بوده است، اعاده نماز در وقت و قضای آن در خارج وقت، لازم است.
مسأله ۸۴۸ كسی كه در وسعت وقت مشغول نماز است و در بین نماز، لباس یا بدن او نجس شود، یا بفهمد كه جامه یا بدن او قبلاً نجس بوده است، یا شک در سابق بودن نجاست داشته باشد و هیچ ذكر و عملی از نماز را با آن وضع انجام نداده است، باید فوراً جامه را پاک یا عوض كند و بدن را نیز تطهیر نماید؛ بدون آنكه حالت نمازگزاری او آسیب ببیند و اگر چنین كاری صورت نماز را از بین میبرد، باید به دستور گفته‌شده عمل نماید، هرچند نماز او باطل میشود تا با جامه و بدن پاک، نماز را اعاده كند.
مسأله ۸۴۹- كسی كه در تنگی وقت مشغول نماز است و در بین نماز، لباس یا بدن او نجس شود، یا بفهمد كه پیش از آن نجس بوده است، یا شک در سابق بودن داشته باشد و هیچ ذكر یا عملی از نماز را با آن وضع انجام نداده است، در صورت امكانِ تطهیر لباس یا بدن یا عوض نمودن لباس، به طوری كه نماز او آسیب نبیند، باید چنین كند و در صورت عدم امكانِ تطهیر یا تعویضِ بدون به هم خوردن نماز و ادراکِ یک ركعت از نماز در وقت، میتواند با همان لباس یا وضع بدن نماز را ادامه دهد، چنان‌كه با نجس بودن لباس و ضرر نداشتن برهنه شدن میتواند بدون لباس، به دستور برهنگان، نماز را ادامه دهد.
مسأله ۸۵۰- كسی كه شک دارد بدن یا لباس یا محل سجده او متنجّس است و به مقدار لازم جستجو كرد و چیزی نیافت و با همان وضع نماز خواند و پس از نماز معلوم شد یكی از امور یادشده متنجّس بوده، نماز او صحیح است و اگر بدون جستجو، نماز را اقامه کرد و بعد از آن فهمید كه هنگام نماز متنجّس بوده، به احتیاط واجب، در وقت، اعاده و پس از وقت، قضا كند.
مسأله ۸۵۱-- كسی كه میدانست بدن یا لباس یا محلّ سجدهٔ او متنجّس است و اکنون شک دارد كه آن را پاک كرده است یا نه و با همان وضع نماز بگزارد و پس از نماز بفهمد كه متنجّس بوده، نماز او باطل است.
مسأله ۸۵۲ - كسی كه میدانست بدن یا لباس یا محلّ سجده و چیزی كه پاک بودن آن شرط صحّت نماز است، متنجّس بوده و به طور متعارف، آن‌ها را شست و یقین یا اطمینان كامل حاصل نمود كه پاک شده‌اند و بعد از نماز فهمید پاک نشده‌اند، نماز او صحیح است و اگر فرد آگاه و موثّق آن‌ها را شست و پاک شدن را اعلام نمود و پس از نماز معلوم شد كه پاک نشده، نمازش درست است.
مسأله ۸۵۳- اگر خونی در بدن یا لباس یا محلّ سجدهٔ خود ببیند و یقین كند كه از خون‌های نجس نیست، مثلاً خون پشه است و با همان وضع، نماز را اقامه كند و پس از نماز بفهمد از خون‌هایی است كه نمیتوان با آن نماز را به‌جا آورد، نماز او صحیح است.
مسأله ۸۵۴- هر گاه خونی را در لباس یا بدن یا محلّ سجده ببیند و بداند این خون نجس است، ولی نماز با آن درست است، مثلاً خون زخم، دُمَل یا كمتر از درهم است و با آن نماز را به‌جا آورد و پس از نماز بفهمد خونی بوده که نماز با آن باطل است، نماز او صحیح است.
مسأله ۸۵۵- هرگاه متنجّس بودن چیزی را فراموش كرد و بدن یا لباس یا محلّ سجده او، با رطوبت به آن رسید و در حال فراموشی، نماز را به‌جا آورد و پس از آن یادش آمد، نماز او صحیح است؛ ولی اگر بدن او با رطوبت، به چیزی كه نجس بودن آن را فراموش كرد برسد و بدون آنكه محل برخورد را بشوید و بدون آنكه محل برخورد با نجس، با غسل كردن در آب جاری مثلاً پاک شود و با همان وضع غسل كند یا وضو بگیرد و با همان حال، نماز اقامه كند، غسل و وضو و نمازش باطل است.
مسأله ۸۵۶- كسی كه یک لباس دارد و بدن و لباسش متنجّس شود و به اندازهٔ آب كشیدن یكی از آن‌ها آب دارد، میتواند بدن را پاک كند و لباس را بیرون آورد و به دستور برهنگان نماز به‌جا آورد و اگر برهنه شدن، مایهٔ عسر و حرج است، با همان لباس نماز را اقامه نماید و اگر نجاست لباس بیشتر بود، مثلاً لباس با ادرار و بدن با خون متنجّس شد، میتواند با شستن لباس، به نماز در آن، اكتفا كند.
مسأله ۸۵۷- كسی كه غیر از لباس متنجّس، لباس دیگری ندارد و بر اثر تنگی وقت، شستن آن ممكن نباشد و اطمینان دارد که به لباس پاک دسترسی ندارد، همچنین نتواند برهنه شود و به دستور برهنگان نماز را انجام دهد، باید در همان لباس متنجّس، نماز را اقامه نماید و نیازی به اعاده در وقت یا قضا در خارج آن نیست.
مسأله ۸۵۸-كسی كه دو لباس دارد و میداند یكی از آن‌ها متنجّس است و نداند كدام یک از آن‌ها پاک است و شستن ممكن نباشد، در وسعت وقت باید در هر كدام یک نماز بگزارد و در تنگی وقت، به دستور برهنگان نماز را اقامه نماید، هرچند میتواند به نماز در یكی از آن‌ها در وقت، اكتفا كند و به احتیاط مستحب، آن را در لباس دوم یا لباس دیگری كه پاک است، قضا كند.
شرط دوم: مباح بودن
مسأله ۸۵۹- لباس نمازگزار بنا بر احتیاط واجب باید مباح باشد و فرقی بین ساتر عورت و غیر ساتر و بین اجزای ریز و درشت ـ مانند نخ، دكمه و چیز دیگر ـ نیست.
مسأله ۸۶۰- كسی كه میداند پوشیدن لباس غصبی حرام است ـ هرچند نداند كه نماز را فاسد میكند ـ و عمداً با جامهٔ غصبی نماز بگزارد، به گونه‌ای كه جزئی از نماز، مستلزم تصرّف در آن باشد، نماز او باطل است و در صورتِ جاهل بودن به غصب یا فراموشی آن، نماز صحیح است، هرچند فراموش‌كننده خود غاصب باشد. البته احتیاط مستحب، اعادهٔ غاصبِ فراموش‌كننده است.
مسأله ۸۶۱- اگر صاحب لباس غصبی، نماز در آن لباس را رضایت دهد، نماز در آن، حلال و صحیح است.
مسأله ۸۶۲- كسی كه غصبی بودن لباس را نمیدانست یا فراموش كرده بود و در بین نماز آگاه شد یا به یادش آمد، اگر چیز حلالی كه ساتر عورت باشد دارد، باید جامه غصبی را درآورد و پیش از بیرون آوردن، هیچ عملی از اعمال واجب نماز را انجام ندهد و با ساتر حلال، نماز را ادامه دهد و اگر ساتر حلال ندارد، یا بیرون آوردن جامه غصبی سبب به هم خوردن وضع نماز میشود و به مقدار یک ركعت وقت باقی میماند، باید نماز را رها كند و جامه را عوض كند و با لباس حلال، نماز را اعاده كند، هرچند بیش از یک ركعت را در وقت، ادراک نكند و در صورتی كه این مقدار وقت هم باقی نمانده باشد، در حال نماز، لباس را بیرون آورده و به دستور برهنگان، نماز را تمام میكند.
مسأله ۸۶۳- هرگاه پوشیدن لباس غصبی در حال نماز حرام نباشد، مانند آنكه حفظ جان یا سلامت یا امر مهمّ مالی متوقف بر پوشیدن آن باشد، چون هیچ جزئی از اجزای نماز مستلزم تصرّف حرام نیست، نماز در این حال، صحیح است.
مسأله ۸۶۴- لباس غصبی كه نماز در آن باطل است، اعم از آن است كه خودِ لباس، مال دیگری باشد یا متعلّق حقّ مستأجر یا مرتهن آن باشد، پس نماز در لباسی كه در اجاره مستأجر یا رهن مرتهن است، بدون رضایت آن‌ها باطل است.
مسأله ۸۶۵- غصبی بودن لباس، گاهی به سرقت آن است و گاهی با باطل بودن معامله؛ مانند آنكه خریدار یا مستأجر، لباسی را با عین پول حرام بخرد یا اجاره كند یا در حین معامله كه آن را به ذمّه میخرد، یا قرض میگیرد، قصد پس ندادن آن یا نپرداختن بهای آن را داشته باشد یا قصد داشته باشد كه بهای آن را از مال حرام بدهد یا اصلاً جز مال حرام، مال دیگری ندارد تا قصد مال حلال كند؛ در همه این موارد تا بهای آن را از مال حلال نپردازد، تصرف در آن حرام است؛ همچنین حرام بودن مال، گاهی به سرقت، رشوه، ربا و مانند آن است و زمانی به نپرداختن حقّ خمس یا زكات و ادا نكردن نذر مالی كه عین آن صدقه قرار داده شده، نه آنكه تصدّق به آن نذر شده باشد.
مسأله ۸۶۶- مال غصبی كه محمول در حال نماز است، نه ساتر عورت و نه لباس دیگر نمازگزار است؛ مانند چیز غصبی كه در جیب یا كیف همراه اوست و هیچ جزئی از اجزای نماز، موجب تصرّف در آن به تحریک، جابه‌جا نمودن و مانند آن نباشد، نماز او صحیح؛ وگرنه باطل است.
مسأله ۸۶۷- نماز در لباسی كه اجرت دوختن یا شستن و اطو كشیدن آن داده نشده، یا با پول حرام داده شده، در صورتی كه عینی از مال دیگران ـ مانند نخ، دكمه، آستر و... ـ كه خیاط آن‌ها را به عهده میگیرد در آن نباشد، اشكال ندارد؛ نیز در لباسی كه با آب غصبی شسته شده و پس از خشک شدن، نماز خوانده شود، اشكال ندارد.
شرط سوم: از اجزاي مردار نبودن
مسأله ۸۶۸- لباس نمازگزار نباید از اجزای حیوان مردار شده‌ای باشد كه اگر رگ آن بریده شود، خون از آن میجهد؛ خواه آن حیوان حلال‌گوشت باشد،مانند گوسفند یا حرام‌گوشت، مانند گربه. به احتیاط مستحب، از اجزای مرداری كه دارای خون جهنده نیست، در نماز اجتناب شود.
مسأله ۸۶۹ - چیزی از اجزای مردار كه در زمان حیات حیوان، روح داشته است؛ مانند گوشت، پوست و... به احتیاط واجب، نباید همراه نمازگزار باشد، هر چند لباس او شمرده نشود.
مسأله ۸۷۰- مقصود از مردار، چیزی است كه ذبح شرعی نشده باشد؛ خواه خودش مرده باشد یا او را كشته باشند یا به وجه غیر شرعی ذبح شده باشد.
مسأله ۸۷۱- اگر لباس نمازگزار یا همراه او، چیزی از مردار حلال‌گوشت باشد كه روح ندارد، مانند مو، پشم، كرک، پر، استخوان، شاخ، دندان و... نماز او صحیح است.
شرط چهارم: از اجزاي حيوان حرام گوشت نبودن
مسأله ۸۷۲- لباس نمازگزار باید از اجزای حیوان حرام‌گوشت نباشد؛ خواه دارای خون جهنده باشد یا نه و خواه آن جزء دارای روح باشد، مانند گوشت و پوست یا نباشد، مانند پشم، مو، كرک، استخوان و... و خواه در صورت تذكیه‌پذیری ذبح شده باشد یا نه و خواه به صورت لباس نمازگزار باشد یا همراه او؛ خواه زیاد باشد یا اندک مانند یک مو.
مسأله ۸۷۳- اگر آب دهان، آب بینی، عرق، اشک و رطوبت دیگری از حیوان حرام‌گوشت، مانند گربه، بر بدن یا لباس نمازگزار باشد، در حالت تَر بودن، نمیتوان با آن نماز را اقامه كرد و در حالت خشک شدن و برطرف شدن عین آن، نماز صحیح است.
مسأله ۸۷۴- گرچه انسان حرام گوشت است؛ ولی اگر مو، عرق، آب دهان و اشک كسی كه پاک است، بر بدن یا لباس نمازگزار باشد، اشكال ندارد. همچنین موم و عسل در بدن یا لباس نمازگزار باشد، مانع صحّت آن نیستند.
مسأله ۸۷۵- اگر كسی نداند لباس معیّنی از حیوان است یا غیر حیوان، اقامه نماز با آن مانعی ندارد؛ نیز اگر بداند از حیوان است و نداند از حرام گوشت است یا حلال‌گوشت، اشكالی ندارد؛ چه در كشور اسلامی درست شده باشد یا در كشور غیر اسلامی.
مسأله ۸۷۶- اگر كسی نداند فلان جزء لباس؛ مانند تكمه صدفی، از حیوان است یا نه و نداند از حیوان حرام‌گوشت است یا نه، اقامه نماز با آن مانعی ندارد؛ ولی با احراز آنكه مثلاً صدف از حیوان حرام‌گوشت است، نمیتوان در آن نماز را اقامه كرد.
مسأله ۸۷۷- از اجزای حیوان حرام‌گوشت، خز خالص كه با موی حیوان حرام‌گوشت دیگر مخلوط نشده باشد، نیز پوست سنجاب استثنا شده‌اند؛ یعنی نماز در آن‌ها صحیح است، هرچند احتیاط مستحب، در ترک پوست سنجاب است.
مسأله ۸۷۸- اگر كسی نداند كه لباس او از حیوان حرام‌گوشت است یا میدانسته و اكنون فراموش كرده و در آن نماز خوانده است، نماز او صحیح است، هرچند احتیاط مستحب، اعاده نماز در صورت فراموشی است.
شرط پنجم: طلابافت نبودن
مسأله ۸۷۹- پوشیدن لباس طلابافت برای مرد حرام و نماز او در آن باطل است؛ ولی برای خانم در نماز و غیر نماز اشكال ندارد. البته حكم اسراف یا لباس شهرت، جداست.
مسأله ۸۸۰- لباسی كه مخلوط به طلاست، در صورت صدق لباس طلا،حكم لباس خالص طلا را دارد و فرقی بین ساتر عورت و غیر آن نیست.
مسأله ۸۸۱- زینت كردن به طلا در بدن یا لباس، به گونه‌ای كه پوشیدن طلا صدق كند؛ مانند آویختن زنجیر طلا به سینه و به دست كردن انگشتر طلا و بستن ساعت مچی طلا به دست، برای مرد حرام و نماز وی در آن باطل است؛ ولی زینت كردن به طلا برای خانم جایز و نمازش در آن صحیح است.
مسأله ۸۸۲- اگر مردی نداند یا فراموش كند كه لباس یا انگشتر او از طلاست، گناه نكرده و نماز او در آن باطل نیست، هرچند احتیاط مستحب در حال فراموشی، اعاده نماز است.
مسأله ۸۸۳- پوشیدن لباس یا فلزی كه طلا بودن آن مشكوک است، جایز است و نماز در آن، باطل نیست.
مسأله ۸۸۴- در حرام بودن پوشیدن لباس طلا، فرقی بین لباس رو و لباس زیر و بین آستر و ابره نیست.
مسأله ۸۸۵- حمل طلا، اعم از مسكوک و غیر آن، در نماز و غیر نماز، جایز است، چنان‌كه نماز با آن، صحیح است.
شرط ششم: ابريشم خالص نبودن
مسأله ۸۸۶- پوشیدن لباس ابریشم خالص برای مرد در غیر نماز حرام و در نمـاز ـ گذشته از حـرام بودنش ـ موجب بطلان آن است و به احتیاط واجب، چیزهایی كه با آن‌ها به تنهایی نتوان نماز را اقامه كرد؛ مانند عرقچین و كمربند و جوراب، باید از حریر محض نباشد.
مسأله ۸۸۷- پوشیدن لباس ابریشم خالص برای خانم جایز و نماز با آن، صحیح است.
مسأله ۸۸۸- لباسی كه معلوم نیست از ابریشم خالص باشد؛ یا از چیز دیگری باشد كه پوشیدن آن جایز است، پوشیدنش در غیر نماز حرام نیست و در حال نماز، بیاشكال است.
مسأله ۸۸۹- پوشیدن لباس غصبی برای زن و مرد و ابریشمی خالص و طلابافت برای خصوص مرد، در حال ناچاری، منعی ندارد و شخص ناچار، اگر تا پایان وقت، لباس دیگر فراهم نمیكند، میتواند در لباس‌های یادشده نماز را اقامه كند.
مسأله ۸۹۰- اگر زن و مرد نمازگزار، غیر از لباس غصبی، لباس تهیه شده از مردار و حیوان حرام‌گوشت و لباس نجس، لباس دیگری نداشته باشند، باید به دستور برهنگان، نماز را اقامه کنند و مرد نمازگزار، اگر غیر از لباس طلابافت و ابریشم خالص، لباس دیگری نداشته باشد و به پوشیدن آن‌ها ناچار نباشد، باید آن‌ها را از بدن بیرون آورد و به دستور برهنگان، نماز را اقامه نماید.
مسأله ۸۹۱- فراهم كردن ساتر عورت، برای نماز واجب است، هرچند به صورت خریدن یا اجاره‌کردن یا عاریه خواستن یا قبول كردن بخشش باشد. البته بهای خریداری یا اجاره‌کردن، نباید برای نمازگزار عرفاً توانفرسا و غیر قابل تحمل باشد و در حالت عاریه خواستن یا بخشش را قبول كردن، ذلت و خواری احساس نشود؛ وگرنه در همه حالت‌های یادشده، به دستور برهنگان، نماز را به‌پا میدارد.
مسأله ۸۹۲- بنا بر احتیاط واجب، باید از پوشیدن لباسی كه مایهٔ شهرت و خودنماییِ وهن‌آور است، خودداری نمود. در این جهت، فرقی بین پارچه، رنگ، دوخت و... نیست. البته نماز خواندن با آن اشكال ندارد. اگر لباس معیّنی از شهرت خارج شد، به گونه‌ای كه موجب هتک نیست، پوشیدن آن مانعی ندارد.
مسأله ۸۹۳- بنابر احتیاط واجب، مرد لباس زنانه را جامه رسمی خود قرار ندهد و زن نیز لباس مردانه را جامه رسمی خود قرار ندهد، هرچند میتوان نماز را در آن اقامه كرد. هرگاه لباس معیّنی از اختصاص به یک صنف خارج شده و به صورت مشترک در آمد، پوشیدن آن برای هر دو صنف، جایز است.
مسأله ۸۹۴- كسی كه باید در بستر بر پشت یا پهلو قرار بگیرد و در همان حال نماز را به‌پا بدارد، اگر جامه او دارای شروط صحت نماز باشد، لازم نیست لحاف، پتو و مانند آن، شرایط لباس نمازگزار را داشته باشند و اگر برهنه است، به احتیاط واجب برای مرد ابریشم خالص و برای زن و مرد چیز نجس، مردار، اجزای حیوان حرام‌گوشت را پوشش قرار ندهد.
