العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > غسل خون های سه گانه:
1. استحاضه
۱. استحاضه
خون استحاضه، خونی غير از حيض، نفاس و زخم و دمل است که از زن خارج میشود و زن را هنگام ديدن خون استحاضه، مستحاضه گويند و احکامی دارد که در مسائل آينده ذكر میشود.
مسأله ۴۰۸- خون استحاضه در بيشتر موارد زرد رنگ و سرد است و بدون فشار و سوزش بيرون میآيد و غليظ هم نيست؛ ولی ممكن است گاهی سياه يا سرخ و گرم و غليظ باشد و با فشار و سوزش بيرون آيد.
اقسام استحاضه
مسأله ۴۰۹- استحاضه سه قسم دارد: قليله؛ متوسطه؛ كثيره: 1. «استحاضهٔ قليله» آن است كه خون، پنبه را آلوده كند و فرو نرود. 2. «استحاضهٔ متوسطه» آن است كه خون در پنبه نفوذ كند و از سمت ديگر نمايان شود؛ ولی بر پارچه‌ای كه زن‌ها با خود برمی‌دارند، جاری نشود. 3. «استحاضهٔ كثيره» آن است كه خون از پنبه بر پارچه روان شود.
احكام استحاضه
مسأله ۴۱۰- در استحاضهٔ قليله بايد زن برای هر نماز يک وضو بگيرد و ظاهر عورت را اگر خون به آن رسيده، آب بكشد و به احتياط واجب پنبه را عوض كند؛ يا آب بكشد.
مسأله ۴۱۱- در استحاضه متوسطه، روزانه يک غسل كافی است و برای هر نماز دستور استحاضهٔ قليله را كه در مسألهٔ پيش ذكر شد، انجام دهد.
مسأله ۴۱۲- در استحاضهٔ كثيره، افزون بر كارهای استحاضهٔ متوسطه كه در مسألهٔ پيش ياد شده، بايد برای هر نماز پارچه را عوض كند؛ يا آب بكشد و يک غسل برای نماز صبح و يک غسل برای نماز ظهر و عصر و يكی برای نماز مغرب و عشاء به‌جا آورد و بين نماز ظهر و عصر، همچنين مغرب و عشاء فاصله نيندازد و اگر فاصله بيندازد، بايد برای نماز عصر و عشاء دوباره غسل كند.
مسأله ۴۱۳- اگر خون استحاضه، پيش از وقت نماز بيايد و قطع شود و زن برای آن خون، وضو و غسل را انجام داده باشد، در صورتی كه هيچ فاصله‌ای نباشد، میتواند با همان وضو و غسل نماز بگزارد، هرچند احتياط، انجام دادن وضو و غسل پس از دخول وقت است.
مسأله ۴۱۴- مستحاضهٔ متوسطه و كثيره كه بايد وضو بگيرد و غسل كند، هر كدام را نخست به‌جا آورد صحيح است؛ ولی بهتر آن است كه اوّل وضو بگيرد.
مسأله ۴۱۵- اگر استحاضهٔ قليلهٔ زن، پس از نماز صبح، متوسطه شود، بايد برای نماز ظهر و عصر غسل كند و اگر پس از نماز ظهر و عصر متوسطه شود، بايد برای نماز مغرب و عشاء غسل كند.
مسأله ۴۱۶- در تمام مواردی كه غسل بر زن مستحاضه واجب میشود، اگر غسل كردنِ مكرّر برای او ضرر دارد، يا مايهٔ مشقت بسيار است، میتواند به جای آن تيمّم كند.
مسأله ۴۱۷- اگر استحاضهٔ قليله يا متوسطهٔ زن پس از نماز صبح كثيره شود، بايد برای نماز ظهر و عصر يک غسل و برای نماز مغرب و عشاء غسل ديگری به‌جا آورد و چنانچه پس از نماز ظهر و عصر كثيره شود، بايد برای نماز مغرب و عشاء يک غسل كند.
مسأله ۴۱۸- مستحاضهٔ كثيره يا متوسطه، اگر پيش از داخل شدن وقت نماز، برای نماز غسل كند، غسل او باطل است، بلكه اگر نزديک اذان صبح برای نماز شب غسل كند و نماز شب بگزارد، به احتياط واجب پس از داخل شدن صبح، دوباره غسل و وضو را به‌جا آورد.
مسأله ۴۱۹- زن مستحاضه، برای هر نماز واجب يا مستحب، بايد وضو بگيرد؛ نيز اگر بخواهد نمازی را كه خوانده احتياطاً دوباره به‌جا آورد، يا بخواهد نمازی را كه تنها اقامه كرده دوباره با جماعت به‌جا آورد، بايد تمام كارهايی را كه برای استحاضه ذكر شد، انجام دهد؛ ولی برای خواندن نماز احتياط و سجدهٔ فراموش‌شده و تشهد فراموش‌شده و سجدهٔ سهو، اگر آن‌ها را پس از نماز فوراً به‌جا آورد، لازم نيست كارهای استحاضه را انجام دهد.
مسأله ۴۲۰- زن مستحاضه پس از آنكه خونش قطع شد، فقط برای نماز اوّلی كه میخواند، بايد كارهای استحاضه را انجام دهد و برای نمازهای بعدی لازم نيست.
مسأله ۴۲۱- اگر زن نداند استحاضهٔ او چه قسم است، هنگامی كه میخواهد نماز بگزارد، به احتياط واجب مقداری پنبه داخل عورت نهد و كمی صبر كند و بيرون آورد و پس از آنكه فهميد استحاضهٔ او كدام يک از آن سه قسم است، كارهايی را كه برای آن قسم بيان شده انجام دهد؛ ولی اگر بداند تا وقتی كه میخواهد نماز بگزارد استحاضهٔ او تغيير نمیكند، پيش از داخل شدن وقت هم میتواند خود را وارسی نمايد.
مسأله ۴۲۲- زن مستحاضه اگر پيش از آنكه خود را وارسی كند، مشغول نماز شود، چنانچه قصد قربت داشته و به وظيفهٔ خود عمل كرده ـ مثلاً استحاضه‌اش قليله بوده و به وظيفهٔ استحاضهٔ قليله عمل كرده ـ نماز او صحيح است و اگر قصد قربت نداشته يا عمل او مطابق وظيفه‌اش نبوده ـ مانند اينكه استحاضهٔ او متوسطه بوده و به وظيفهٔ قليله رفتار كرده ـ نمازش باطل است.
مسأله ۴۲۳- زن مستحاضه، اگر نتواند خود را وارسی كند، میتواند به آنچه مسلماً وظيفهٔ اوست عمل كند؛ مثلاً اگر نمیداند استحاضهٔ او قليله است يا متوسطه، میتواند كارهای استحاضهٔ قليله را انجام دهد و چنانچه نمیداند متوسطه است يا كثيره، بايد كارهای استحاضهٔ متوسطه را انجام دهد و اگر بداند در گذشته كدام يک از آن سه قسم بوده، بايد به وظيفهٔ همان قسم رفتار كند.
مسأله ۴۲۴- اگر خون استحاضه در باطن باشد و بيرون نيايد، وضو و غسل باطل نمیشود و چنانچه بيرون بيايد، هر چند كم باشد، وضو و غسل را به تفصيلی كه گذشت، باطل میكند و بايد به وظايف مستحاضه كه ذكر شد، عمل كند.
مسأله ۴۲۵- زن مستحاضه اگر پس از نماز خود را وارسی كند و خون نبيند، اگرچه بداند دوباره خون میآيد، با وضويی كه دارد میتواند نماز بگزارد.
مسأله ۴۲۶- زن مستحاضه، اگر بداند از وقتی كه مشغول وضو يا غسل شده، خونی از او بيرون نيامده و تا بعد از نماز هم خون در داخل عورت نيست و بيرون نمیآيد، میتواند گزاردن نماز را تأخير بيندازد.
مسأله ۴۲۷- اگر مستحاضه بداند پيش از گذشتن وقت نماز، به كلّی پاک میشود، يا به اندازهٔ خواندن نماز خون بند میآيد، بايد صبر كند و نماز را در وقتی كه پاک است، طبق وظيفه به‌جا آورد؛ ولی اگر احتمال می¬دهد که خون قطع می¬شود، صبر کردن لازم نیست؛ بلکه نماز را طبق وظيفه انجام می¬دهد.
مسأله ۴۲۸- اگر پس از وضو و غسل، خون در ظاهر قطع شود و مستحاضه بداند كه اگر نماز را تأخير بيندازد، به مقداری كه وضو و غسل و نماز را به‌جا آورد، به كلّی پاک میشود، بايد نماز را تأخير بيندازد و هنگامی كه به كلّی پاک شد، دوباره وضو و غسل را به‌جا آورد و نماز بگزارد و اگر وقت نماز تنگ شد، لازم نيست وضو و غسل را دوباره به‌جا آورد، بلكه با وضو و غسلی كه دارد میتواند نماز بگزارد.
مسأله ۴۲۹- مستحاضهٔ كثيره و متوسطه اگر به كلّی پاک شد، بايد غسل كند و چنانچه بداند از وقتی كه برای نمازِ پيشين، مشغول غسل شده، ديگر خون نيامده، لازم نيست دوباره غسل كند.
مسأله ۴۳۰- زن مستحاضه اگر بين وظيفه‌ای كه دارد از وضو يا غسل و نماز فاصله بيندازد، بايد دوباره وضو بگيرد؛ یا غسل كند و بیفاصله مشغول نماز شود؛ ولی چنانچه خون در داخل فضای عورت نيايد، غسل لازم نيست.
مسأله ۴۳۱- اگر خون استحاضهٔ زن جاری باشد و قطع نشود، چنانچه برای او ضرر نداشته باشد، بايد پيش از غسل و پس از آن با پنبه و مانند آن از بيرون آمدن خون جلوگيری كند و اگر هميشه جريان ندارد، فقط بايد پس از وضو و غسل از بيرون آمدن خون جلوگيری كند و چنانچه كوتاهی كند و خون بيرون آيد، بايد احتياط کرده و دوباره غسل كند و وضو هم بگيرد و اگر نماز هم گزارده، بايد دوباره به‌جا آورد.
مسأله ۴۳۲- اگر هنگام غسلْ خون قطع نشود، غسل صحيح است؛ ولی چنانچه در بين غسلْ استحاضهٔ متوسطه او كثيره شود، واجب است كه غسل را از سر بگيرد.
مسأله ۴۳۳- به احتياط واجب، مستحاضه در تمام روزی كه روزه است، به اندازهٔ توان، از بيرون آمدن خون جلوگيری كند.
مسأله ۴۳۴- روزهٔ مستحاضه‌ای كه غسل بر او واجب است، در صورتی صحيح است كه غسل‌هايی كه برای نمازهای روزش واجب است، انجام دهد؛نيز به احتياط واجب، غسل نماز مغرب و عشای شبی كه میخواهد فردای آن را روزه بگيرد، به‌جا آورد؛ ولی اگر برای نماز مغرب و عشاء غسل نكند و برای خواندن نماز شب پيش از اذان صبح غسل كند و در روز هم غسل‌هايی را كه برای نمازهای روزش واجب است، به‌جا آورد، روزهٔ او صحيح است.
مسأله ۴۳۵- اگر پس از نماز عصر، مستحاضه شود و تا غروب غسل نكند، روزهٔ او صحيح است.
مسأله ۴۳۶- اگر استحاضهٔ قليلهٔ زن پيش از نماز، متوسطه يا كثيره شود، بايد كارهای متوسطه يا كثيره را كه ذكر شد، انجام دهد و چنانچه استحاضهٔ متوسطه او كثيره شود، بايد كارهای استحاضهٔ كثيره را انجام دهد و چنانچه برای استحاضهٔ متوسطه غسل كرده باشد، فايده ندارد و بايد دوباره برای كثيره غسل كند.
مسأله ۴۳۷- اگر در بين نماز، استحاضهٔ متوسطهٔ زن كثيره شود، بايد نماز را بشكند و برای استحاضهٔ كثيره غسل كند و وضو بگيرد و كارهای ديگر آن را انجام دهد و همان نماز را به‌جا آورد و چنانچه برای هيچ كدام از غسل و وضو وقت ندارد، بايد دو تيمّم كند؛ يكی بدل از غسل و ديگری بدل از وضو؛ و اگر برای يكی از آن‌ها وقت ندارد، بايد به جای آن تيمّم كند و ديگری را به‌جا آورد؛ ولی اگر برای تيمّم هم وقت ندارد، نمیتواند نماز را بشكند و بايد نماز را تمام كند و به احتياط واجب قضا كند؛ همچنين است اگر در ميان نماز، استحاضهٔ قليلهٔ او متوسطه يا كثيره شود.
مسأله ۴۳۸- اگر در بين نماز، خونْ بند بيايد و مستحاضه نداند كه در باطن هم قطع شده يا نه، چنانچه پس از نماز بفهمد قطع شده بوده، بايد وضو، غسل و نماز را دوباره به‌جا آورد.
مسأله ۴۳۹- اگر استحاضهٔ كثيرهٔ زن متوسطه شود، بايد برای نماز اول، عمل كثيره و برای نمازهای بعدی عمل متوسطه را به‌جا آورد. برای مثال، چنانچه پيش از نماز ظهر استحاضهٔ كثيره متوسطه شود، بايد برای نماز ظهر غسل كند و برای نماز عصر و مغرب و عشاء فقط وضو بگيرد و اگر برای نماز ظهر غسل نكند و فقط به مقدار نماز عصر وقت داشته باشد، بايد برای نماز عصر غسل كند و چنانچه برای نماز عصر هم غسل نكند، بايد برای نماز مغرب غسل كند و اگر برای آن هم غسل نكند و فقط به مقدار نماز عشاء وقت داشته باشد، بايد برای عشاء غسل كند.
مسأله ۴۴۰- اگر پيش از هر نماز خون مستحاضهٔ كثيره قطع شود و دوباره بيايد، برای هر نماز بايد يک غسل انجام دهد، ولی اگر پس از غسل و پيش از نماز قطع شود، چنانچه وقت تنگ باشد كه نتواند غسل كند و نماز را در وقت به‌جا آورد، با همان غسل میتواند نماز را به‌جا آورد؛ همچنين است حكم وضو.
مسأله ۴۴۱- اگر استحاضهٔ كثيره قليله شود، بايد برای نماز اول، كارهای كثيره و برای نمازهای بعدی كارهای قليله را انجام دهد و چنانچه استحاضهٔ متوسطه قليله شود، بايد برای نماز اول، كارهای متوسطه و برای نمازهای بعدی كارهای قليله را به‌جا آورد.
مسأله ۴۴۲- اگر مستحاضه يكی از كارهايی را كه بر او واجب است، حتی عوض كردن پنبه، ترک كند، نمازش باطل است.
مسأله ۴۴۳- مستحاضهٔ قليله اگر بخواهد غير از نماز كاری انجام دهد كه شرط آن وضو داشتن است ـ مانند رساندن بدن به خطّ قرآن ـ بايد وضو بگيرد و وضويی كه برای نماز گرفته، به احتياط واجب كافی نيست.
مسأله ۴۴۴- رفتن در مسجد حرام و مسجد النبی و توقف در مساجد ديگر و خواندن آيه‌ای كه سجدهٔ واجب دارد، برای زن مستحاضه اشكال ندارد؛ ولی نزديكی شوهر با او به احتياط واجب در صورتی حلال میشود كه غسل كند، اگرچه كارهای ديگری را كه برای نماز واجب است ـ مثل وضو و عوض كردن پنبه و دستمال ـ انجام نداده باشد.
مسأله ۴۴۵- اگر زن در استحاضهٔ كثيره يا متوسطه بخواهد پيش از وقت نماز، جايی از بدن خود را به خط قرآن برساند، بايد غسل كند و وضو هم بگيرد.
مسأله ۴۴۶- نماز آيات بر مستحاضه واجب است و بايد برای نماز آيات هم كارهايی را كه برای نماز يوميّه ياد شد، انجام دهد.
مسأله ۴۴۷- هر گاه در وقت نماز يوميّه، نماز آيات بر مستحاضه واجب شود، اگرچه بخواهد هر دو را پشت سرهم به‌جا آورد، بايد برای نماز آيات هم تمام كارهايی را كه برای نماز يوميّه او واجب است، انجام دهد و به احتياط واجب هر دو را با يک غسل و وضو به‌جا نياورد.
مسأله ۴۴۸- اگر زن مستحاضه بخواهد نماز قضا بگزارد، بايد برای هر نماز كارهايی را كه برای نماز ادا بر او واجب است، انجام دهد.
مسأله ۴۴۹- اگر زن بداند خونی كه از او خارج میشود، خون زخم نيست و شرعاً حكم حيض و نفاس را ندارد، به احتياط واجب به دستور استحاضه عمل كند، بلكه اگر شک داشته باشد كه خون استحاضه است يا خون‌های ديگر، چنانچه نشانهٔ آن‌ها را نداشته باشد، به احتياط واجب بايد كارهای استحاضه را انجام دهد.
