العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > مقدمه سیدمحمدحسن بنی هاشمی (گردآورنده تعلیقات):
مقدّمه فارسی
بسم الله الرحمن الرحیم
و صلی الله علی سیدنا محمد وآله الطیبین الطاهرین
«العروةالوثقی» از کتاب‌های مشهور و بسیار رایج فقهی شیعه است که مورد توجه مجتهدان و فقیهان قرار گرفته و بر آن شروح و حواشی زیادی نوشته اند و از زمان تألیف تا کنون مرتب چاپ می شود و اهل علم و دانش و دانش پژوهان و فضلای حوزه های علمیه شیعی در سراسر دنیا بویژه در ایران و نجف به آن اقبال فراوان دارند و پاسخگویان احکام دینی آن را بهترین مرجع برای استفاده خود می دانند.
«العروةالوثقی» دارای ۳۲۶۰ مسأله فقهی هست که هرکدام، فروعات فراوانی را در خود آورده است .
روانی نثر و دارا بودن فروع فقهی فراوان، ذکر مسائل مستحدثه و نظم آن بر کسی پوشیده نیست.
محدّث گرانقدر مرحوم شیخ عباس قمی در مقدّمه کتاب نورانی غایة القصوی {ترجمه فارسی العروةالوثقی} در ارزشمندی و اهمیت «العروةالوثقی» می‌نویسد:
« مدتها بود در خاطرم خطور می کرد که چقدر شایسته و لازم بود که برای مکلّفین فراهم شود یک رساله جامعی که مشتمل باشد بر کثرت فروع و مهمّات مسائل... که برخورد کردم به رساله شریفه «العروةالوثقی» ... دیدم الحقّ همان کتاب است که همیشه دیدار آن را متمنی و طالب و زیارت مثل آن را شائق و راغب بودم چه آن رساله ای است سهل التناول و مرغوب در نهایت جودت تألیف و حسن اسلوب جامع جمیع رسائل و حاوی کافه ی مسائل و کافل انواع فروع فقهیه بل ناسخ رساله های عملیه... ».
حقیر بی بضاعت نیز که سالها توفیق جمع آوری احکام و مسائل شرعی داشته و مطالعه و تحقیقاتی در این زمینه دارم؛ شدّت علاقه خود را به این کتاب شریف و نورانی کتمان نمیکنم؛ زیرا مطالعه آن شوق انسان را به احکام و مسائل شرعی تشدید می‌کند؛ لذا پس از گردآوری رساله ی «توضیح المسائل مراجع» در مجموعه تالیفات فقهی که دارم «العروةالوثقی» جایگاه ویژه ای دارد.
برای گردآوری «العروةالوثقی» با تعلیقات مراجع عظامی که به این کتاب شریف تعلیقه دارند چندین سال بررسی دقیق شده و زحمات فراوانی کشیده شده است.
این چاپ از کتاب شریف و نورانی چند امتیاز دارد:
1- از نسخه مصحّح استفاده شده است. در این زمینه، حقیر مورد عنایت فرزند بزرگوار و خلف صالح مرحوم آیةالله العظمی گلپایگانی (آیةالله زاده حاج سیدجواد گلپایگانی) قرار گرفتم؛ ایشان به بنده فرمودند: برای چاپ «العروةالوثقی» از نسخه مصحّحی که در اختیار مرحوم {والد معظم} قرار داشته استفاده کنید و کریمانه آن نسخه را دراختیار حقیر قرار دادند که سالها در اختیار بنده بود.
مرحوم آیةالله العظمی گلپایگانی در حاشیه خود در بحث نکاح و در «فصل فی المحرمات بالمصاهره»، مسأله ۳۹ مرقوم فرموده اند:
في بعض الكتب الغير المصحّحة كتبت بعد «الرضاعيّتين» كلمة: «او مختلفتين» لكن في النسخة الّتي عندي لم‌تكن تلک الكلمة وهي مصحّحة في عصر المصنّف قدّس سرُّه و بمرآه.
و البته آنچه مهم هست کلمه «و بمرآه» می باشد که در آخر تعلیق آن مرحوم قرار دارد و این حکایت از آن دارد که این کتاب شریف پس از تصحیح، به نظر مبارک مؤلف عالیقدر آن مرحوم آیةالله العظمی سیدمحمدکاظم یزدی رسیده است.
از تعالیق مرحوم آیةالله العظمی خوئی (قدّس سرّه) بر «العروةالوثقی» نیز استفاده می شود که تعلیقات آن مرحوم قبل از تصحیح بوده است، زیرا آن مرحوم در بعضی از تعلیقات خود به برخی از کلمات متن اصلی ایراد داشته اند؛ مانند آنچه در مسأله 1 در (فصل فی القبله) در نسخه مورد استفاده خود مرقوم فرموده اند:
«هذا من سهو القلم، و الصحیح عکسه» در حالی که در نسخه مصححه مورد استفاده ما اشکال برطرف شده است و لذا ما از درج تعلیق مرحوم آیةالله العظمی خوئی (قدّس سرّه) صرفنظر کردیم زیرا آن اشکال در متن مصحّح برطرف شده است.
2- تعلیقات برخی از مراجع عظام بر «العروةالوثقی» به نظر دفتر و موثقین آن مراجع بزرگوار رسیده و در نهایت مورد تایید مرجع بزرگوار یا دفتر معظم له قرار گرفته است.
3- مهر تأیید برخی از مراجع عظام مزید بر ارزشمندی این کتاب است.
در خاتمه متذکر می شود حقیر، خود را از اینکه این زحمات بدون اشتباه باشد تبرئه نمیکنم و امیدوارم که هرگاه اهل فضل و علم به اشتباهی برخورد نمودند حقیر را عفو فرموده و نظر اصلاحی خود را ارسال فرمایند تا در چاپ های بعدی مورد استفاده قرار گیرد.
ناگفته نماند این مجموعه در حدود سال 1385 شمسی آماده انتشار بوده، لکن به دلایلی این مهم به تعویق افتاده است.
در پایان وظیفه خود می دانم از بزرگوارانی که به حقیر در تهیه این مجموعه کمک کردند صمیمانه تشکر کنم:
1) از بیوت و دفاتر مراجع عظام تقلید که متحمّل زحمات زیادی شده اند تشکر می کنم.
2) از مرحوم زنده یاد دانشمند فرزانه حضرت حجةالإسلام و المسلمین حاج شیخ محمدرضا فاکر خراسانی «طاب ثراه» که در زمان حیات مبارک خود در تشویق و یاری حقیر برای تهیه این مجموعه کوشیدند صمیمانه تشکر می کنم.
3) از حضرت آیةالله حاج شیخ علی اسلامی «دامت برکاته» که پس از مرحوم حجةالإسلام و المسلمین فاکر خراسانی «طاب ثراه» مدیریت دفتر انتشارات اسلامی را با وجود مشغله های فراوان خود متقبّل شدند و به حقیر در انجام این خدمت عنایت ویژه و محبت فرمودند و مشوق حقیر شدند تشکر می کنم و برای ایشان از خداوند سبحان - جل و علا - درخواست توفیق بیش از پیش دارم.
4) از چهار نفر از حجج اسلام در قم که زحمت روخوانی و تصحیح عبارات و اغلاط املائی و بعضاً اصلاح حکمی را متحمل شدند، به ویژه از حضرت حجةالإسلام و المسلمین آقای حاج احسان اصولی کاشانی که با بزرگواری و حوصله و دقّت و قرائت و رفع اشکالات عبارات یا اشکالات احکام همکاری فرمودند صمیمانه تشکر میکنم و برای همگی این بزرگواران از خداوند سبحان طلب توفیق و دوام خدمت به معارف اسلام دارم.
امیدوارم این کار ناچیز مورد رضای خداوند سبحان - جلّ و علا - و اولیای دین به ویژه حضرت بقیة الله الأعظم حجة بن الحسن العسکری - روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء - قرار گیرد و خداوند پاداش این کار را ذخیره قبر و قیامت خود و والدین و اساتید و مربیانم قرار دهد.
و آخردعوانا ان الحمدلله ربّ العالمین
سید محمد حسن بنی هاشمی خمینی
جمادی الثانی 1441 مصادف با بهمن ماه 1398
