شرحی مفید

امام حسن بن علي بن ابي‌طالب علیه‌السلام معروف به مجتبي علیه‌السلام دومين امام شيعيان است. وي در پانزدهم ماه مبارك رمضان سال دوم و به روايتي صحيح‌تر سال سوم هجري قمري در حيات جدش پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله در مدينه منوره ديده به جهان گشود.^[۱]

پدرش امام علی ابن ابي‌طالب علیه‌السلام جانشين و داماد پيامبر صلی الله علیه و آله و نخستين امام شيعه و چهارمين خليفه اسلامي و مادرش حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها دختر رسول گرامي اسلام صلی الله علیه و آله و برترين زنان جهان آفرينش مي‌باشد.

امام حسن‌مجتبي علیه‌السلام در فضا و خانواده‌اي ديده به جهان گشود كه مهبط وحی و محل نزول فرشتگان الهي بود؛ همان خانواده‌اي كه به گواهي قرآن مجيد تمامي اعضاي آن پاك و پاكيزه بوده و هيچ‌گونه پليدي و پلشتي در آن‌ها راه ندارد^[۲] و بدين جهت مورد تحسين و تمجيد مكرر خداوند متعال در قرآن كريم قرار گرفته‌اند.

امام حسن‌مجتبي علیه‌السلام نخستين فرزند حضرت علي علیه‌السلام و فاطمه زهرا سلام الله علیها بود، بدين جهت تولد وي موجب شادماني آن دو و پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و تمامي محبان اهل بيت علیهم‌السلام گرديد.

پيامبر صلی الله علیه و آله در گوش راستش اذان و در گوش چپش اقامه خواند و بنا به درخواست پدر و مادرش از جانب خداي متعال، نام "حسن" را برايش برگزيد.^[۳]

لقب‌هاي امام حسن مجتبي علیه‌السلام عبارتند از: سبط اكبر، سبط اول، طيب، قائم، حجت، تقي، زكي، مجتبي، وزير، اثير، امير، امين، زاهد و برّ. وليكن معروفترين آن‌ها لقب شريف "مجتبي" است و شيعيان وي را "كريم اهل بيت" مي‌نامند كنيه وي ابومحمد بوده است.^[۴]

امام حسن‌مجتبي علیه‌السلام مور علاقه شديد پيامبر اسلام صلی الله علیه و آله بود،^[۵] بدين جهت از آغاز طفوليت در دامن مهرانگيز جدش رسول خدا صلی الله علیه و آله پدرش اميرمؤمنان علي علیه‌السلام و مادرش فاطمه زهرا سلام الله علیها رشد و كمال يافت و به عنوان يك انسان كامل و يك امام عادل و شايسته براي جهانيان به ارمغان آورده شد.

پيامبر اسلام صلی الله علیه و آله در حديثي، درباره مقام و فضيلت نور ديده‌اش حسن مجتبي علیه‌السلام فرمود: اما حسن به درستي كه وي پسر و فرزند من و از من است. او نور چشمم، روشنايي قلبم و ميوه دلم مي‌باشد. وي سرور جوانان اهل بهشت و حجت خدا بر امت است. فرمان او، فرمان من است و گفتار او، گفتار من است. هر كه از او پيروي كند از من پيروي كرده است و هر كه از دستور او سرپيچي كند، از من سرپيچي كرده و از من نيست.

من هرگاه به او نظر مي‌كنم به ياد جريانات پس از خود مي‌افتم كه وي را تضعيف مي‌كنند؛ حال او به همان گونه ادامه مي‌يابد، تا اين كه از روي ستم و دشمني، وي را با زهر به شهادت مي‌رسانند. در آن هنگام، فرشتگان آسمان در مرگش گريه مي‌كنند. همچنين هر چيزي در روي زمين از جمله پرندگان آسمان، ماهي‌هاي درياها و اقيانوس‌ها در فقدان او سوگوارند.^[۶]

1- الارشاد (شيخ مفيد)، ص 346؛ رمضان در تاريخ (لطف الله صافي گلپايگاني)، ص 107؛ منتهي الآمال (شیخ عباس قمی)، ج 1، ص 219؛ كشف الغمه (علي بن عيسي اربلي)، ج 2، ص 80؛ تاريخ الطبري، ج 2، ص 213؛ البدايه والنهايه (ابن كثير)، ج 8، ص 37.

2- آيه تطهير، سوره احزاب(33)، آيه 33.

3- بحارالانوار (علامه مجلسی)، ج 43، ص 238؛ كشف الغمه، ج 2، ص 82.

4- منتهي الآمال، ج 1، ص 219؛ رمضان در تاريخ، ص 111؛ كشف الغمه، ج 2، ص 86.

5- منتهي الآمال، ج 1، ص 220؛ كشف الغمه، ج 2، ص 87؛ البدايه والنهايه، ج 8، ص 37.

6- بحارالانوار، ج 44، ص 148

منبع: پایگاه دانشنامه اسلامی