العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > تقلید:
حکم قطع کردن درخت میوه (مرجع تقلید آیةالله تبریزی)
سوال آیا هرس و قطع کردن درخت انجیر کفاره دارد و گناه است؟
مرجع تقلید: حضرت آیت الله العظمی تبریزی (قدّس سرّه)
مرجع تقلید: حضرت آیت الله العظمی تبریزی (قدّس سرّه)
جواب: سلام علیکم؛ از بهترین و مقدس ترین کارهای خیر در اسلام، درختکاری است. چنانچه از رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) در ضمن حدیثی آمده است که درختکاری را در کنار تعلیم دانش، ساختن مسجد، به ارث گذاشتن قرآن یا کتاب علمی سودمند دیگر قرار داده است.[1]
اهمیت درختکاری به قدری است که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) درباره آن فرمود: «اگر نهالی در دست یکی از شماست و در آستانه برپایی قیامت به اندازه کاشتن آن فرصت دارد، آن را بکارد».[2]
و امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «از چیزهایی که مومن پس از مرگش از آن ها بهره مند می شود نهالی است که آن را کاشته است».[3]
فضایل و پاداش در این روایات فقط برای امور فردی نیست؛ تا خود شخص بهره ببرد بلکه ترغیب و تشویق به امور اجتماعی است؛ تا دیگران از حاصل این کارها سود ببرند؛ در حالی که خود شخص نیز سود می برد.
همانطور که تاکید اسلام بر درختکاری و حفظ محیط زیست از این روایات مشخص شد، در مقابل نهی اسلام برای از بین بردن درختان و تخریب محیط زیست کاملا روشن می شود.
به حدی که حتی پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) از آلوده کردن (تخلی و ادرار) زیر درختان نهی فرمودند، چه رسد به قطع درختان.
و تا جایی که امام صادق (علیه السلام) در این باره می فرماید: «درخت های ثمر دهنده را قطع نکنید که (اگر چنین کنید) خدا سخت بر شما عذاب فرو می ریزد».[4]
و رهبر معظم انقلاب هم در روز درختکاری صراحتا اعتراض خود را نسبت به قطع درختان ابراز نمودند و افزودند:
«منتها من گلايه‌اى كه بايد بكنم از مجموع مسئولينِ مسئله‌ى درخت و درختكارى و جنگل و اين چيزها، اين است كه ما اينجا دانه دانه درخت مي كاريم، اما صدها صدها و هزارها هزارها درخت در جاهائى كه نبايد قطع شود، بى‌جهت قطع مي شود؛ اين خيلى اشكال بزرگى است كه وجود دارد.
علاوه بر اينكه آبادى‌ها و سبزى‌هاى اطراف شهرهاى بزرگ به غلط و به غصب در اختيار افرادى قرار گرفت كه مي خواستند از زمين سوء استفاده كنند و هنوز هم دارند مي كنند، و سبزى تبديل شد به سيمان و آهن و اينها -كه اين يك مصيبتى براى شهرهاست- مجموعه‌ى جنگلى كشور هم مورد تهديد جدى قرار داشت و قرار دارد؛ كه بايد جداً از آن جلوگيرى شود.
اين، هم وظيفه‌ى دولت است، هم وظيفه‌ى مجلس است، هم وظيفه‌ى شهردارى هاست، هم وظيفه‌ى قوه‌ى قضائيه است؛ هر كدام به نحوى بايد جلوى پيشرفت اين حركت غلطى را كه امروز متأسفانه در كشور ما وجود دارد، بگيرند».[5]
با این بیانات تقریبا حکم شرعی قطع درختان روشن می شود، ولی برای آگاهی بیشتر به دو استفتاء زیر توجه بفرمایید:
حکم شرعی قطع درختان
سوال:
قطع کردن درختان در شهرهای بزرگ برای ساختن برج و ویلا چه حکمی دارد؟
آیت الله خامنه ای: اگر منع قانونی وجود داشته باشد، قطع درختان جایز نیست.[6]
سوال:
آیا درختی که دارای جان و حیات است، سوزاندن و قطع آن موجب ضمان و گناه است؟
آیت الله مکارم: در صورتی که متعلق به دیگران باشد ضمان دارد در غیر این صورت نوعی انحراف و کار حرامی است.[7]
- - - - - - - - - -
پی نوشت:
[1]. کنز العمال، المتقي الهندي، ج15، ص954-953.
[2]. مستدرک الوسائل، محدث نوری، ج13، ص460.
[3]. امالی صدوق، ص169.
[4]. کافی، کلینی، ج5، ص 264.
[5]. سایت رهبری.
[6]. سایت رهبری، سوال 15.
[7]. سایت آیت الله مکارم.
اهمیت درختکاری به قدری است که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) درباره آن فرمود: «اگر نهالی در دست یکی از شماست و در آستانه برپایی قیامت به اندازه کاشتن آن فرصت دارد، آن را بکارد».[2]
و امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «از چیزهایی که مومن پس از مرگش از آن ها بهره مند می شود نهالی است که آن را کاشته است».[3]
فضایل و پاداش در این روایات فقط برای امور فردی نیست؛ تا خود شخص بهره ببرد بلکه ترغیب و تشویق به امور اجتماعی است؛ تا دیگران از حاصل این کارها سود ببرند؛ در حالی که خود شخص نیز سود می برد.
همانطور که تاکید اسلام بر درختکاری و حفظ محیط زیست از این روایات مشخص شد، در مقابل نهی اسلام برای از بین بردن درختان و تخریب محیط زیست کاملا روشن می شود.
به حدی که حتی پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) از آلوده کردن (تخلی و ادرار) زیر درختان نهی فرمودند، چه رسد به قطع درختان.
و تا جایی که امام صادق (علیه السلام) در این باره می فرماید: «درخت های ثمر دهنده را قطع نکنید که (اگر چنین کنید) خدا سخت بر شما عذاب فرو می ریزد».[4]
و رهبر معظم انقلاب هم در روز درختکاری صراحتا اعتراض خود را نسبت به قطع درختان ابراز نمودند و افزودند:
«منتها من گلايه‌اى كه بايد بكنم از مجموع مسئولينِ مسئله‌ى درخت و درختكارى و جنگل و اين چيزها، اين است كه ما اينجا دانه دانه درخت مي كاريم، اما صدها صدها و هزارها هزارها درخت در جاهائى كه نبايد قطع شود، بى‌جهت قطع مي شود؛ اين خيلى اشكال بزرگى است كه وجود دارد.
علاوه بر اينكه آبادى‌ها و سبزى‌هاى اطراف شهرهاى بزرگ به غلط و به غصب در اختيار افرادى قرار گرفت كه مي خواستند از زمين سوء استفاده كنند و هنوز هم دارند مي كنند، و سبزى تبديل شد به سيمان و آهن و اينها -كه اين يك مصيبتى براى شهرهاست- مجموعه‌ى جنگلى كشور هم مورد تهديد جدى قرار داشت و قرار دارد؛ كه بايد جداً از آن جلوگيرى شود.
اين، هم وظيفه‌ى دولت است، هم وظيفه‌ى مجلس است، هم وظيفه‌ى شهردارى هاست، هم وظيفه‌ى قوه‌ى قضائيه است؛ هر كدام به نحوى بايد جلوى پيشرفت اين حركت غلطى را كه امروز متأسفانه در كشور ما وجود دارد، بگيرند».[5]
با این بیانات تقریبا حکم شرعی قطع درختان روشن می شود، ولی برای آگاهی بیشتر به دو استفتاء زیر توجه بفرمایید:
حکم شرعی قطع درختان
سوال:
قطع کردن درختان در شهرهای بزرگ برای ساختن برج و ویلا چه حکمی دارد؟
آیت الله خامنه ای: اگر منع قانونی وجود داشته باشد، قطع درختان جایز نیست.[6]
سوال:
آیا درختی که دارای جان و حیات است، سوزاندن و قطع آن موجب ضمان و گناه است؟
آیت الله مکارم: در صورتی که متعلق به دیگران باشد ضمان دارد در غیر این صورت نوعی انحراف و کار حرامی است.[7]
- - - - - - - - - -
پی نوشت:
[1]. کنز العمال، المتقي الهندي، ج15، ص954-953.
[2]. مستدرک الوسائل، محدث نوری، ج13، ص460.
[3]. امالی صدوق، ص169.
[4]. کافی، کلینی، ج5، ص 264.
[5]. سایت رهبری.
[6]. سایت رهبری، سوال 15.
[7]. سایت آیت الله مکارم.
