العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > فتاوای آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله):
سجده و احکام آن
سؤال 489. سجده و تيمّم بر سيمان و موزائيک چه حکمى دارد؟
جواب: سجده و تيمّم بر آن دو اشکال ندارد. اگرچه احوط ترک تيمّم بر سيمان و موزائيک است.
سؤال 490. آيا گذاشتن دست ها هنگام نماز بر موزائيکى که داراى سوراخ هاى ريزى است، اشکال دارد؟
جواب: اشکال ندارد.
سؤال 491. آيا سجده بر مهر که سياه و چرک شده، به طورى که لايه اى از چرک روى آن را پوشانده و مانع چسبيدن پيشانى روى مهر است، اشکال دارد؟
جواب: اگر چرک روى مهر به مقدارى باشد که حائل بين پيشانى و مهر شود، سجده و نماز باطل است.
سؤال 492. آيا بر زنى که هنگام سجده بر مهر، پيشانى وى به خصوص جاى سجده با حجاب پوشيده شده است، اعاده نمازهايش واجب است؟
جواب: اگر هنگام سجده متوجه وجود حائل نبوده، اعاده بر او واجب نيست.
سؤال 493. زنى هنگام سجده، سر خود را روى مهر گذاشته، متوجه مى شود که پيشانى وى به طور کامل با مهر تماس ندارد، زيرا چادر يا روسرى وى مانع از تماس کامل پيشانى با مهر است، لذا سرش را از روى آن بلند کرده و بعد از رفع مانع دوباره روى مهر گذاشته است، نماز او چه حکمى دارد؟ اگر عمل وى سجده مستقلى محسوب شود، نمازهايى که خوانده است، چه حکمى دارد؟
جواب: واجب است بدون اين که سر خود را از زمين بلند کند، پيشانى اش را حرکت دهد تا روى مهر قرار بگيرد. اگر بلند کردن پيشانى از زمين براى سجده روى مهر بر اثر جهل يا فراموشى بوده و اين عمل را فقط در يکى از دو سجده يک رکعت انجام مى داده، نمازش صحيح است و اعاده واجب نيست. ولى اگر اين کار با علم و عمد بوده و يا در هر دو سجده يک رکعت آن را انجام داده، نمازش باطل و اعاده آن واجب است.
سؤال 494. در سجده بايد هفت عضو از بدن روى زمين باشد، ولى ما به خاطر وضيعت خاص جسمى که داريم، قادر به انجام اين کار نيستيم، زيرا از معلولين جنگى که از صندلى چرخدار استفاده مى کنند، هستيم و براى نماز يا مهر را به طرف پيشانى بلند مى کنيم و يا آن را روى دسته صندلى چرخدار گذاشته و بر آن سجده مى کنيم، آيا اين کار صحيح است يا خير؟
جواب: اگر قادر به گذاشتن مهر روى دسته صندلى چرخدار يا چيز ديگر مانند بالشت يا چهار پايه و سجده بر آن هستيد، بايد سجده را بدين نحو انجام دهيد و نماز شما صحيح است. در غير اين صورت به هر نحو که مى توانيد هرچند با ايماء و اشاره، سجده و رکوع را انجام دهيد و نماز شما صحيح است. ان شاءالله موفق باشيد.
سؤال 495. سجده بر سنگفرش مرمر مشاهد مشرفه چه حکمى دارد؟
جواب: سجده بر سنگ مرمر اشکال ندارد.
سؤال 496. آيا جايز است هنگام سجده علاوه بر انگشت بزرگ پا، بعضى از انگشتان ديگر آن را هم بر زمين بگذاريم؟
جواب: اشکال ندارد.
سؤال 497. امروزه مهرى براى نماز ساخته شده که با شمارش رکعت ها و سجده هاى نمازگزار باعث مى شود تا حدى شک او برطرف گردد. با توجه به اين که هنگام گذاشتن پيشانى روى آن، مهر به خاطر دستگاه فلزى که زير آن نصب شده است، به سمت پايين حرکت مى کند، آيا با اين توصيف سجده بر آن صحيح است؟ اميدواريم نظر شريف خود را بيان فرماييد.
جواب: اگر محل گذاشتن پيشانى از چيزهايى باشد که سجده بر آن صحيح است و پس از گذاشتن پيشانى ثابت و بى حرکت بماند، سجده بر روى آن اشکال ندارد.
سؤال 498. هنگام نشستن بعد از سجده کدام پا روى ديگرى گذاشته مى شود؟
جواب: مستحبّ است که بر ران چپ بنشيند و روى پاى راست را بر کف پاى چپ بگذارد.
سؤال 499. در سجده و رکوع بعد از قرائت ذکر واجب، گفتن چه ذکرى افضل است؟
جواب: تکرار همان ذکر واجب و بهتر است که به عدد فرد ختم شود، و در سجده علاوه بر آن چه گفته شد، صلوات و دعا براى حاجت هاى دنيا و آخرت مستحبّ است.
سؤال 500. شنيدن آياتى که سجده در اثر شنيدن آن ها واجب مى شود از نوارهاى قرآن که از ضبط صوت يا صدا و سيما پخش مى شود چه حکمى دارد؟
جواب: در فرض مرقوم، سجده واجب است.
استفتائات جدید
سؤال: آيا در نماز واجب نشستن بين دو سجده واجب است در نماز مستحب چطور؟
جواب: واجب است و تفاوتى ميان نماز واجب و مستحب نيست.
سؤال: آيا واجب است که حتماً در هنگام سجده دو انگشت شست پا روى زمين قرار گيرد. اگر دو انگشت کنارى شست پا بزرگتر باشد و در هنگام سجده آنها نيز با زمين تماس داشته باشند اشکالى دارد يا خير؟ و اينکه اگر شست پاى کسى قطع باشد طبيعتاً انگشت کنارى شست با زمين تماس خواهد داشت در اين حالت آيا اشکالى به نماز فرد وارد است؟
جواب: اگر شست پا دارد حتماً بايد سر انگشت شست به زمين برسد و نسبت به بقيه انگشتان وظيفه خاصى ندارد و تماس آنها با زمين اشکالى ندارد و اگر شست پا ندارد به همان شکل مذکور در سؤال اگر سجده کند، صحيح است.
سؤال: آيا مى‌توانم بر دستمال کاغذى سجده کنم؟
جواب: اگر از چوب و يا گياهان ساخته شده، مانع ندارد.
سؤال: اکمال سجدتين در نماز در چه مقطعى انجام می‌شود؟ به محض قرار دادن پيشانى روى محل سجده بعد از تمام شدن ذکر سجده بعد از سر برداشت از سجده يا ....
جواب: بعد از سر برداشتن از سجده دوم اکمال سجدتين است.
سؤال: در نماز اگر در هنگام سجده پيشانى بر روى مهر مستقيم نخورد و چادر بر روى صورت قرار بگيرد و از پشت چادر پيشانى بر روى مهر قرار بگيرد چه حكمى دارد؟
جواب: بايد آهسته بطورى كه سر بلند نشود چادر را از زير پيشانى بكشيد تا پيشانى بر مهر قرار گيرد.
سؤال: آيا گذاشتن كف دست هنگام سجده بر روى زمين واجب است يا مى‌توان نصف كف دست را هم اكتفا كرد؟
جواب: بايد تمام كف دست هنگام سجده، بر روى زمين گذاشته شود و گذاشتن نيمى از آن كافى نيست.
سؤال: اگر در هنگام سجده اول سر يک لحظه از مهر جدا شود و دوباره روى مهر قرار بگيرد آيا دو سجده محسوب مى‌شود و ديگر سجده دوم را نبايد بجا آورد يا اينکه موجب بطلان كل نماز مى‌شود؟
جواب: اگر سر بى‌اختيار برگردد و به مهر برسد يک سجده حساب مى‌شود و چون بى‌اختيار بوده سبب بطلان نماز نمى‌شود.
سؤال: اگر در سجده دست مرد تا آرنج روى زمين باشد چه حکمى دارد؟
جواب: اشکال ندارد، هر چند براى مردان مستحب است آرنج‌ها را از زمين جدا نگهدارند.
سؤال: وظيفه‌ى ما در مورد مهرهايى كه سطح آنها تيره است، چيست؟ (چرا كه در اجوبة‌الاستفتائات چنين آمده كه اگر سطح مانعى بين پيشانى و مهر قرار گيرد نماز باطل است و تعدادى از مهرها نيز به دليل اينكه نمازگزاران پس از وضو با پيشانى مرطوب نماز مى‌گذارند سطحى تر دارند.)
جواب: صِرف تيره شدن، مانع سجده نيست، اگر چرکِ روى آن ضخامت دارد و جِرم دارد، بايد آن را برطرف کرد.
سؤال: اگر زنى براى اينکه چادرش را از روى مهر بردارد سرش را از روى مهر بلند کند و دوباره روى مهر بگذارد، نماز او چه حکمى دارد؟
جواب: واجب است بدون اين که سر خود را از زمين بلند کند، پيشانى‌اش را حرکت دهد تا روى مهر قرار بگيرد. اگر بلند کردن پيشانى از زمين براى سجده روى مهر بر اثر جهل يا فراموشى بوده و اين عمل را فقط در يکى از دو سجده‌ى يک رکعت انجام داده، نمازش صحيح است و اعاده واجب نيست. ولى اگر اين کار با علم و عمد بوده و يا در هر دو سجده‌ى يک رکعت آن را انجام داده، نمازش باطل و اعاده آن واجب است.
سؤال: كسى كه مىتواند نماز را ايستاده بخواند ولى نمى‌تواند به سجده رود، ركوع و سجده را چگونه انجام دهد؟
جواب: بايد به هر مقدار كه مى تواند ولو با تكيه دادن به ديوار و امثال آن بايستد سپس به مقدارى كه مىتواند ركوع رود و در صورتى كه نمى‌تواند از حال ايستاده به ركوع رود، روى صندلى و مانند آن بنشيند و به ركوع رود پس از ركوع اگر مىتواند با وضع شش موضع ديگر سجده بر زمين سرش را خم كرده و بر مهرى كه روى ميز قرار دارد سجده نمايد، بايد اين چنين كند و اگر نمى‌تواند، احتياط در آن است كه مهر را بالا آورده و پيشانى را بر آن گذارده و اگر از وضع مساجد شش‌گانه ديگر بر زمين هم معذور است وظيفه او سجده با ايماء و اشاره است.
سؤال: کسى که سجده را روى صندلى به جا مى‌‌آورد آيا مىتواند با کفش نماز بخواند؟
جواب: مانع ندارد مگر آنكه بتواند ساير مواضع سجده را بر زمين بگذارد كه در اين صورت مراعات آن لازم است.
