العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > فتاوای آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله):
ذکر نماز
سؤال 480. آيا قرائت عمدى ذکرهاى رکوع و سجده به جاى يکديگر اشکال دارد؟
جواب: اگر آن ها را به قصد مطلق ذکر خداوند عزوجل بگويد، اشکال ندارد و رکوع و سجده و نماز همگى صحيح هستند.
سؤال 481. اگر شخصى سهواً در سجده ذکر رکوع را بگويد و يا بر عکس، در رکوع ذکر سجده را بگويد و در همان حال متوجه اشتباه خود شده و آن را اصلاح نمايد، آيا نماز او باطل است؟
جواب: اشکال ندارد و نمازش صحيح است.
سؤال 482. اگر نمازگزار در هنگام نماز و يا بعد از فراغت از آن متوجه شود که ذکر رکوع يا سجده را اشتباه گفته است، چه حکمى دارد؟
جواب: اگر بعد از رکوع و سجود متوجه شود، چيزى بر او واجب نيست.
سؤال 483. آيا يک بار گفتن تسبيحات اربعه در رکعت سوم و چهارم نماز کافى است؟
جواب: کافى است، هرچند احتياط اين است که سه مرتبه گفته شود.
سؤال 484. تعداد تسبيحات اربعه در نماز سه مرتبه است، ولى فردى سهواً چهار بار گفته است، آيا نماز او در پيشگاه خداوند مقبول است؟
جواب: اشکال ندارد.
سؤال 485. کسى که نمى داند تسبيحات اربعه را در رکعت سوم و چهارم نماز سه مرتبه گفته يا بيشتر و يا کمتر، چه حکمى دارد؟
جواب: يک مرتبه نيز کفايت مى کند و چيزى بر او واجب نيست، و تا به رکوع نرفته مى تواند بنا را بر اقلّ گذاشته و تسبيحات را تکرار نمايد تا يقين کند که آن را سه مرتبه گفته است.
سؤال 486. آيا قرائت «بحَول الله وقُوّته أقوم وأقعُد» هنگام نماز در حال حرکت جايز است و آيا گفتن آن در حال قيام صحيح است؟
جواب: اشکال ندارد و اصولاً اين ذکر در حالت قيام براى رکعت بعدى گفته مى شود.
سؤال 487. مراد از ذکر چيست؟ آيا شامل صلوات بر پيامبر(صلّى الله عليه وآله) و خاندان آن حضرت مى شود؟
جواب: هر عبارتى که متضمّن ذکر خداوند عزوجل باشد، ذکر محسوب مى شود و صلوات بر محمد و آل محمد(عليهم افضل صلوات الله) از بهترين ذکرهاست.
سؤال 488. هنگامى که در نماز وتر که يک رکعت است دست ها را براى قنوت بلند کرده و حاجات خود را از خداوند عزّوجلّ طلب مى کنيم، آيا طلب حاجات به زبان فارسى اشکال دارد؟
جواب: دعا در قنوت به زبان فارسى اشکال ندارد، بلکه هر دعايى را در قنوت مى توان به هر زبانى خواند.
استفتائات جدید
سؤال: تكرار اذكار چه طورى باعث بطلان نماز مى‌شود؟
جواب: تكرار اذكار نماز اگر به حدّ وسواس برسد، نماز را باطل مى‌كند.
سؤال: اگر ذكرى در نماز در حالت خميازه گفته شود قبول است يا نه؟
جواب: اگر ذكر بطور صحيح ادا شود، اشكال ندارد.
سؤال: در مورد آرام بودن بدن در نماز توضيح دهيد.
جواب: موقع گفتن اذکار واجب و مستحب، بدن بايد حرکت نداشته باشد، ولى حرکت دست و انگشتان اشکال ندارد.
سؤال: اداى يک بار ذكر ركعت سوم و چهارم نماز به جاى سه بار در حالت عادى چگونه است اين كار در مواقع اضطرار مثلاً سرعت بخشيدن به نماز فرادا براى رسيدن به نماز جماعت چه حالتى دارد؟
جواب: ذکر يک بار تسبيحات اربعه در رکعت سوم و چهارم نمازها حتى در حال اختيار مجزى است اگر چه مستحب، تکرار سه بار است.
سؤال: اگر كسى به جاى تسبيحات اربعه حمد و سوره را بخواند آيا نمازش باطل مى‌شود؟
جواب: اگر با قصد و اراده حمد را انتخاب كند و بخواند، اشكال ندارد ولى اگر فراموش كرد و بجاى تسبيحات اربعه حمد را خواند، اگر در حال ركوع يا بعد آن يادش آمد، نمازش صحيح است و اگر قبل از ركوع يادش آمد بايد مجدداً با اختيار و اراده يا حمد را بخواند و يا تسبيحات اربعه را بخواند؛ و در صورت انتخاب حمد بجاى تسبيحات، نبايد سوره را بخواند.
سؤال: مى‌‌خواستم بدانم اگر در نماز ذکرى را بجاى ذکر ديگر بگوييم مثلاً ذکر سجده را بجاى رکوع يا بجاى تسبيحات اربعه حمد را بخوانيم حکم چيست؟
جواب: در مورد ذكر ركوع و سجود، اگر به قصد ورود نباشد، مانعى ندارد و نسبت به تسبيحات اگر سهواً بجاى آن، حمد خوانديد و قبل از رکوع فهميديد، بايد دوباره تسبيحات بخوانيد ولى پس از رکوع نماز صحيح است.
سؤال: گفتن ذکر "بحول الله وقوته..." در هنگام بلند شدن درست است يا بايد بدن آرام باشد؟
جواب: صحيح است و آرامش بدن لازم نيست.
سؤال: در صورتى که مريض نتواند قرائت و ذکرهاى نماز را به حافظه بسپارد و همچنين قادر به خواندن از روى نوشته هم نباشد، آيا بر اطرافيان واجب است قرائت و ذکرهاى نماز را بلند بخوانند تا وى تکرار کند؟
جواب: واجب نيست.
سؤال 1: تكرار كدام يك از اذكار، نماز را باطل مى‌كند؟ مثلاً ذكر تسبيحات اربعه يا ذكر ركوع و سجود را تا چند بار مجازيم تكرار كنيم؟ سؤال 2: ذكر قرائت حمد و سوره را چطور؟ مثلاً اگر اياك نعبد واياك نستعين را بد تلفظ كنيم مى‌توانيم تكرار كنيم؟
جواب 1) تکرار ذکر به قصد مطلق ذکر اشکال ندارد. جواب 2) در فرض سؤال تکرار به قصد احتياط اگر منجر به وسواس نباشد، اشکال ندارد.
سؤال: دو بار گفتن تسبيحات اربعه در ركعات سوم و چهارم نماز چه حكمى دارد؟
جواب: يك بار كافى است و دو بار موجب بطلان نيست البته بار دوم را به نيّت مطلق ذكر بگويد.
سؤال: اگر كسى سهواً يا جهلاً ذكر ركوع يا سجده يا اذكار در حال قيام را در حال حرکت بدن بگويد و يا كسى مى‌دانسته ـ كه نبايد در حال حركت بدن ذكر ركوع يا سجود و يا هر ذكر ديگرى را بگويد ـ ولى آن را فراموش كرده باشد و يا بر اثر بى‌توجهى و غفلت و عادت، قسمتى از اذكار را در حال حركت ادا كرده باشد؛ مثلاً قبل از اينكه سر بر سجده گذارده و بدنش آرام گيرد، ذكر سجده را شروع كرده يا قبل از اينكه ذكر سجده‌اش را به‌طور كامل تمام كند سر از سجده برداشته باشد، در موارد فوق چه حكمى دارد؟
جواب: اگر از روى جهل يا سهو يا فراموشى اذكار نماز را در حال حركت بگويد، نمازش صحيح است و در غير اين صورت نماز اشكال پيدا مى‌كند.
سؤال: برخى به‌طور عرفى ياد گرفته‌اند كه در حال برخاستن از ركوع يا سجده ذكر «الله اكبر» بگويند و چه بسا توجهى هم به اين ندارند كه از باب استحباب مى‌گويند يا به قصد ذكر مطلق و يا تفاوت مستحب بودن ذكر و قصد ذكر مطلق را نمى‌دانند، در اين موارد كه در حال حركت بدن ذكر «الله اكبر» را مى‌گويند، نمازشان چه حكمى دارد؟
جواب: مانع ندارد.
سؤال: آيا در اذکار نماز، قصد وجه لازم است به اين صورت كه شخص نيّت كند كه اين ذكر را به نيّت استحباب مى‌گويد يا وجوب؟
جواب: قصد قربت کند و قصد وجوب و ندب نکند.
سؤال: در نماز جماعت ظهر و عصر برغم اينكه مأمومين صداى امام جماعت و اتمام سوره حمد را نمى‌شنوند عموماً پس از شنيدن «بسم الله الرحمن الرحيم» سوره بعد، ذكر الحمد لله رب العالمين را بر زبان جارى مى‌نمايند. با توجه به اينكه اين ذكر مخصوص پايان سوره حمد مى‌باشد آيا در اين صورت صحت نماز دچار اشكال نمى‌شود؟
جواب: ذکر «الحمدلله رب العالمين» به عنوان مطلق ذکر خدا بعد از شنيدن «بسم الله الرحمن الرحيم» امام جماعت، اشکال ندارد.
