العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > فتاوای آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مدظله):
خسارت به هم زدن معامله
سؤال 1119- هنگام خرید یک باب منزل مسکونی قرار شد مشتری در صورت پشیمان شدن مبلغ پنجاه هزار تومان بپردازد حال که مشتری پشیمان شده آیا فروشنده حق گرفتن این مبلغ را دارد؟
جواب: در فرض سؤال، قرار مذکور باطل است و در معامله مورد سؤال، چنانچه با صیغه بیع بوده باینکه فروشنده بگوید فروختم و خریدار بگوید خریدم هیچ‌یک از طرفین حق فسخ ندارند و اگر معاطاتی یعنی بدون صیغه بوده بنابر احتیاط باید طرفین مصالحه نمایند، و اگر نزاع موضوعی در بین است مرافعه شرعیّه لازم است.
سؤال 1120- منزلی را در بنگاه می‌فروشند به طرف به دو میلیون تومان مثلًا و قولنامه می‌نویسند و در آن ذکر می‌کنند تا 10 روز دیگر هر کس آماده معامله نشد ده هزار تومان به دیگری بپردازد دادن این ده هزار تومان و گرفتن آن چه صورت دارد؟
جواب: مجرد ذکر و نوشتن اینکه هر کس آماده معامله نشد ده هزار تومان به دیگری بپردازد در قولنامه الزام‌آور و لازم الوفا نیست مگر اینکه در ضمن عقد لازمی شرط شده باشد.
سؤال 1121- امروزه شاهد قراردادهایی بنام قولنامه یا بیع‌نامه و یا غیره هستیم که در این گونه قراردادها مبلغی بعنوان خسارت یا التزام یا پشیمانی در قرار داد شرط می‌شود. در صورتی که ضرر و زیانی به طرفین از نظر عرف وارد نشده باشد اخذ این مبلغ از لحاظ شرع به چه صورت میباشد آیا اینگونه قراردادها لازم الوفاء هستند یا خیر؟
جواب: در فرض سؤال چنانچه در بیع اینطور شرط شود که در مدت معین هر یک از طرفین در صورتی که فلان مبلغ بدهد حق فسخ دارد در این صورت اگر مبلغ تعیین شده را بدهد می‌تواند فسخ کند هر چند هیچ‌گونه خسارتی هم نباشد و اگر ندهد حق فسخ ندارد ولی اگر باین نحو شرط شود که هر یک از طرفین چنانچه فسخ کند باید فلان مبلغ بدهد این نحو شرط کردن باطل است و هیچ‌یک حق فسخ ندارند.
سؤال 1122- شخصی خانه را فروخته و مبلغ یکصد هزار تومان بعنوان بیعانه از خریدار دریافت نموده است و قرار شد بقیه را تا شش ماه پرداخت نماید و منزل را تحویل بگیرد و ضمناً شرط کرده‌اند چنانچه خریدار تا شش ماه پشیمان شود حقی در بیعانه ندارد و اگر فروشنده به مدت شش ماه پشیمان شد علاوه بر بیعانه مبلغ صد هزار تومان هم از خود به خریدار پرداخت نماید و لکن خریدار پشیمان نشده و در مدت فوق نتوانست پول تهیه کند و خانه را خریداری نماید و فروشنده هم بعد از شش ماه خانه خود را فروخته آیا می‌تواند بیعانه را به خریدار ندهد یا خیر؟
جواب: در فرض سؤال فروشنده باید بیعانه را به مشتری پس بدهد و حق امتناع ندارد و در نزاع موضوعی مرافعه شرعیّه لازم است
