العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > فتاوای آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مدظله):
خیار عیب
سؤال 1111- در بازار پشمی معامله شده است بعد از تحویل معلوم می‌شود که مقداری حدود صدی ده مواد خارجی از قبیل خاک و شن و ماسه و کاه مخلوط آن بوده است آیا فروشنده پشم مدیون هست یا خیر و آیا خریدار شرعاً حق مطالبه میزان مواد خارجی پشم را به عنوان (ارش) دارد یا خیر؟
جواب: در مفروض سؤال، چنانچه پشم خریداری شده بر خلاف توصیف فروشنده باشد خریدار می‌تواند معامله را فسخ کند و جای ارش نیست بلی اگر طرفین توافق کنند که فروشنده معادل اشیاء مخلوط با پشم را پشم بدهد اشکال ندارد ولی هیچ‌یک ملزم به این کار نیستند. و اللّه العالم
سؤال 1112- کسانی که شغل آنها خریدوفروش میباشد و اجناسی که می‌خرند از جمله گندم و پنبه در صورتی که این اجناس به صورت مختلف مثلًا گندم خوب مرغوب و بد مخلوط می‌شود و یکجا به سیلوهای دولتی فرستاده می‌شود چه صورتی دارد آیا غِش در معامله هست یا خیر؟
جواب: اگر جنس غیر مرغوب را به جنس مرغوب مخلوط کند و به اسم مرغوب به خریدار بدهد غش و حرام است ولی اگر به خریدار بگوید که مبیع مخلوط است و خریدار با آگاهی بخرد مانعی ندارد.
سؤال 1113- کسی حیوانی را خریده و به کشتارگاه داده و بعد از ذبح معلوم شده که حیوان مریض بوده و گوشتش قابل استفاده نمی‌باشد و آن را بدستور دکتر به چاه انداخته و دفن کرده‌اند. و کشتارگاه به این شخص نامه داده که حیوانی که با این مشخصات است دفن گردیده آیا این شخص با آن نامه می‌تواند به فروشنده مراجعه کند و پولش را بگیرد یا نه؟
(و آیا فروشنده می‌تواند به مشتری بگوید که چون تصرف کرده‌ای و به کشتارگاه داده‌ای لذا حق استرداد پول را نداری و اگر ذبح نمی‌شد آن را با معالجه و نگهداری می‌توانستم مرضش را بر طرف کنم).آیا این ادعا از فروشنده بدون تصدیق متخصص پذیرفته می‌شود یا نه؟
جواب: در مورد سؤال مشتری می‌تواند تفاوت قیمت صحیح و معیب را از فروشنده بگیرد.
سؤال 1114- زمینی بمساحت تقریبی 50 متر به شخصی فروخته شده و خریدار احداث مغازه نموده و پس از ده سال طرحی در روستا پیاده می‌شود بنام طرح هادی که بعلت توسعه معابر مقداری از آن در معبر و در معرض خرابی قرار گرفته آیا فروشنده در این موقع ضامن هست یا خیر؟
جواب: در مورد سؤال که طرح بعد از وقوع معامله به میان آمده خریدار از این جهت حق فسخ معامله را ندارد و فروشنده هم ضمانی نسبت به ضرر وارد بر خریدار بر اثر طرح ندارد. و اللّه العالم.
سؤال 1115- شخصی زمین یا خانه ای از کسی بوسیله واسطه (یعنی بنگاه دار) خریداری نموده که مخارج بنام کردن آن به عهده خریدار باشد و پس از انجام معامله معلوم شده که زمین یا ساختمان از طریق قانون دولتی یا در طرح بوده و یا تخلّف غیر مجاز ساختمانی داشته یعنی مشمول ماده 100 شهرداری و یا بدون پروانه ساخته شده در صورتی که نه واسطه و نه فروشنده هیچ‌گونه ابرازی از تخلّفات ننموده و طرف خریدار هم بدون اطلاع خریده آیا مبلغی که بخاطر تخلف باید پرداخت شود با خریدار است یا فروشنده؟
جواب: در صورتی که این امور در نظر عرف و اهل خبره از عیوب مورد معامله محسوب شوند و خریدار بی‌اطلاع باشد خریدار خیار عیب دارد و می‌تواند معامله را فسخ کند. و اللّه العالم.
سؤال 1116- خانه ام را فروخته‌ام به شخصی به مبلغ 3 میلیون و پانصد و پنجاه هزار تومان تمام و مبلغ 2 میلیون را به من دادند و مابقی را قرار شد در محضر بدهند بنام کردیم و مبلغ پانصد هزار تومان طلب من شد حالا میگوید من پانصد هزار تومان را نمیدهم برای اینکه شهرداری میگوید در مسیر خرابی است من باقی پول شما را نمیدهم آیا خریدار می‌تواند چنین بگوید که پول شما را نمیدهم یا خیر؟ آنچه حکم اللّه است بیان فرمائید.
جواب: چنانچه خانه مذکور در موقع وقوع معامله در طرح بوده و خریدار اطلاع نداشته احتیاط این ستکه خریدار در صورت عدم رضایت معامله را فسخ نماید و جواز اخذ ارش با امکان فسخ و ردّ مبیع به فروشنده بنظر حقیر محلّ اشکال است. و اگر بعد از انجام معامله و تحقق قبض در طرح قرار گرفته، حق فسخ ندارد. و الله العالم.
سؤال 1117- مرحوم پدر این جانب قطعه زمینی بمساحت یکصد و هفتاد و پنج متر مربع کنار خیابان 45 متری را به شخصی واگذار نموده و سند وکالت زمین مذکور را نیز بنام خریدار انتقال داده‌اند ولی متأسفانه چون در زمان معامله زمین بعلت وجود خاک در زمین امکان متراژ دقیق زمین وجود نداشته و زمین فقط طبق نقشه به فروش رفته است اکنون طبق نقشه شهرداری که حدود 9 ماه از معامله زمین می‌گذرد تعداد 18 متر مربع از زمین موصوف در مسیر خیابان قرار گرفته از از محضر مبارک استدعا دارد این جانب را ارشاد فرمائید تا هم مرحوم پدرم زیر دین نباشند وهم حقّی از محقّی پایمال نگردد.
جواب: در مورد سؤال، چنانچه موقع انجام معامله 18 متر از زمین مذکور در طرح بوده و خریدار اطلاع نداشته باید به نسبت 18 متر ثمن به مشتری برگردانده شود و اگر موقع انجام معامله در طرح نبوده بلکه بعد از وقوع معامله در طرح قرار گرفته خریدار حقّی بفروشنده ندارد.
سؤال 1118- شخصی یک قطعه زمین شخصی که به ارث به او انتقال یافته و از قدیم الایام هم در آنجا مشغول کشت و کار بوده است فروخته، مشتری نیز تصرفات مالکانه در آن نموده و به عنوان تصرف ستونهائی از سنگ در زمین زده است چندی پیش همین زمین و زمینهای همجوار آن از طرف دولت منابع طبیعی اعلان شده وقتی که مشتری اطلاع پیدا کرده پس از گذشت پنج سال از این معامله آمده و ادعا می‌کند که پشیمان شده‌ام آیا شرعاً این مشتری می‌تواند زمین را پس بدهد و معامله را فسخ کند؟
جواب: در فرض سؤال، چنانچه در هنگام وقوع معامله به هیچ عنوان معلوم نبوده که اداره منابع طبیعی، زمین مورد معامله را می‌خواهد تصرف کند و هیچ یک از متعاملین اطلاعی در این خصوص نداشته‌اند و پنج سال بعد آنجا را بعنوان منابع طبیعی اعلام کرده‌اند خریدار حق فسخ ندارد و چنانچه نزاع موضوعی باشد مرافعه شرعیّه لازم است.
