بیع معاطاتی

سؤال 24 : معاملاتی که در بنگاه، طرفین حاضر می شوند و بعد از مقاولات بدون اینکه عقدی را انشا بکنند مشتری مبلغی به عنوان بیعانه به بایع می دهد تا در روز معینی که در محضر حاضر شدند و رسماً مبیع را منتقل کرد بقیه ثمن را بدهد. بفرمایید اولاً اینکه اینگونه قراردادها بیع معاطاتی است یا خیر ؟ و بر فرض بیع معاطاتی بودن با اعطای بعضی از ثمن آیا تمام بیع صحیح است یا اینکه آنچه در مقابل بعضی از ثمن است صحیح و بقیه باطل است؟ و اگر در مقابل بعضی از ثمن چک بدهد که مثلاً چند روز بعد نقد خواهد شد کافی است یا باید خود ثمن یا بعضی از ثمن باشد ؟

جواب:  اگر بدون قصد معاوضه اعطاء بعضی ثمن نشده معاطاة واقع نشده و صحیح نیست و در چک، محل اشکال است و تحقق معاطات باعطاء بعضی ثمن نیز مشکل است .

سؤال 25 : اگر خانه ای به ارزش دویست هزار تومان معامله شود مشتری پنجاه هزار تومان از قیمت خانه را بپردازد آیا فروشنده در صورتی که همه قیمت خانه را ریافت نداشته باشد می تواند معامله را فسخ نماید یا خیر ؟

جواب:  اگر معامله کرده اند بدون یکی از اسباب خیار حق فسخ ندارند و اگر معامله نکرده اند وقوع معامله باعطاء بعض ثمن محل اشکال دارد.

سؤال 26 : معمول است که بایع و مشتری می روند در بنگاه معاملاتی و طبق شرایطی که در قولنامه ثبت شده قرار می بندند که یک مبلغی نقد به بایع داده شود و بعد از مدتی در یکی از محاضر رسمی حاضر شوند تا رسماً مبیع را منتقل کنند و چنانچه یکی از متعاملین برای انجام معامله رسمی حاضر نشد مبلغ معینی بدهد آیا این قول و قرار در بنگاه، معامله است ولو معاطاة یا خیر؟ و اگر معامله باشد و برای متعاملین هیچ کدام از خیارات نباشد آیا چنین شرطی صحیح است که اگر یکی از این ها معامله را بهم زد و حاضر نشد در محضر برای انجام رسمی کردن معاملۀ فلان مبلغ بدهکار باشد یا خیر؟

جواب:  اگر به قصد معامله تمام مبلغ اعطاء و اخذ شده معامله واقع و شرط مذکور نافذ است. ولی اعطاء بعض ثمن در وقوع معامله مشکل است.