ابزار کار وسرمایه

خمس سرمایه

سؤال138. آیا تخمیس سرمایه باید از آغاز کسب باشد یا بعد از گذشتن سال محاسبه مى شود؟

پاسخ:اصل سرمایه خمس ندارد؛ ولى واجب است خمس سودى که از آن ها مى برد بدهد.

خمس اتومبیل و تراکتور

سؤال 139. گفته شده است به ماشینى که مربوط به کسب و کار انسان است خمس تعلق مى گیرد و باید خمس آن را بدهد در حالى که این فرد آن قدر ندارد که خمس آن ماشین یا تراکتور را بدهد و اگر بخواهد به نحو اقساط هم بدهد که به امرار معاش وى لطمه و صدمه وارد مى شود چه کار کند؟

پاسخ:به آن ماشین یا تراکتور خمس تعلق نمى گیرد.

پولى که براى خریدن ماشین پس انداز مى شود

سؤال 140. شخصى براى تأمین مخارج زندگى و امرار معاش یک ماشین یا تراکتور از پس انداز درآمدش مى خرد و اگر بخواهد خمس این پس انداز را پرداخت کند نمى تواند آن ماشین را بخرد، آیا مى تواند خمس پرداخت نکند؟

پاسخ:بله، آن پس انداز خمس ندارد.

فروش خانه مسکونى براى پرداخت بدهى

سؤال 141. شخصى منزل مسکونى خود را که چند سال قبل با پول خمس داده شده و مبلغى قرض تهیه کرده، به علت تنگدستى مى فروشد که هم بدهى خود را بدهد و هم مبلغى از آن را سرمایه کسب و کار قرار دهد، آیا باید خمس اضافه قیمت آن را که گران شده است بپردازد؟

پاسخ:خیر، لازم نیست.

خمس تلفن محل کسب

سؤال 142. آیا تلفن محل کسب در حکم سرمایه است و خمس دارد؟

پاسخ:در حکم سرمایه یا آلات کسب است و خمس ندارد.

تأخیر پرداخت خمس تا بعد از توانایى پرداخت

سؤال 143. شخصى خمس سرمایه کسب و تجارتش را نداده و اگر بخواهد خمس آن را بدهد نمى تواند معاش خود و خانواده اش را مطابق شأنش تأمین کند به طورى که اگر خمس آن را بپردازد نمى تواند با بقیه آن امرار معاش کند، آیا خمس بر او واجب است؟ و اگر بعدا توانایى مالى پیدا کرد و قادر بر پرداخت آن خمس شد، آیا باید بپردازد؟

پاسخ:اصل سرمایه خمس ندارد، یعنى آن مقدار از سرمایه که زندگى مطابق شأن او، بدون آن تأمین نمى شود خمس ندارد.

دادن مزد کارگر از سرمایه و کم کردن آن از سود

سؤال 144. اگر از سرمایه ى خمس داده شده خرج کارگر را بدهد، خمس را چگونه باید حساب کند؟

پاسخ:اگر از سرمایه خرج کرده، از ربح (سود) همان سال کسر مى شود.

جنسى که خریده ولى پول آن را نپرداخته

سؤال 145. فردى جنسى براى تجارت خریده و قبل از پرداخت پول آن و قبل از رسیدن موعد پرداخت آن، سال خمسى او فرا مى رسد. آیا خمس آن اجناس را باید بپردازد، به ویژه اگر افرایش قیمت در آن اجناس پیدا شده است؟

پاسخ:اگر جزو سرمایه ى لازم او است، خمس ندارد.

تبیین معنى «خمس نداشتنِ سرمایه مطابق شأن»

سؤال 146. منظور از این جمله: «سرمایه مطابق شأن، خمس ندارد» چیست؟

پاسخ:منظور، شأن زندگى و مخارج خانه و خانواده ى او است نه شأن کسب و کارش، مگر این که کمتر از آن موجب شود که کسبى انتخاب کند که سبب مهانت و خوارى او باشد، مانند این که سبب شود تاجر، میوه فروشى جزیى کند که در این صورت هم خمس ندارد.

ارزش افزوده و ترقّى قیمت سرمایه

سؤال 147. اگر کالا یا سرمایه اى مخمّس (خمس داده شده) تهیه شود (فرضا یکصد هزار تومان) و در سال بعد ارزش آن معادل یکصد و چهل هزار تومان شود، آیا ارزش افزوده مشمول خمس مى شود، یا جزو سرمایه مخمّس است؟

پاسخ:سرمایه در حدّ شأن زندگى خمس ندارد و ازدیاد قیمت در فرض سؤال ـ اگر از تورّم نیست ـ حکم سود سرمایه دارد که مى تواند در مواردى تکمیل سرمایه کند.

فروش مقدارى از سرمایه براى تهیه منزل و تعطیلى مغازه به علت کمبود سرمایه

سؤال 148. براى ساختن منزل مسکونى، مقدارى از سرمایه ى مغازه را هزینه کردم، ولى بعدا به علت کمى سرمایه نتوانستم مغازه را باز کنم، لذا اجناسش را فروختم و مقدارى از آن را براى منزل و بقیّه را براى مایحتاج زندگى هزینه کردم و قسمتى از اجناس مغازه نیز موجود است، به علاوه چند سال قبل از تعطیل شدن مغازه، حساب سال داشتم و بعد به علت ندانستن مسأله و تصوّر این که فرد بدهکار، خمس ندارد، حساب مغازه را نکردم، حال تکلیف چیست؟

پاسخ:قیمت آن قسمت از اجناس مغازه که باقیمانده و مورد نیاز نیست، هر چند براى اداى دین، خمس دارد.

خمس پولى که بابت سرقفلى مغازه پرداخت مى شود

سؤال 149. آیا پولى که شخص بابت سرقفلى مغازه از منافع و درآمد سالش پرداخت کرده، حکم سرمایه را دارد؟ و آیا این پول خمس دارد؟

پاسخ:بله، حکم سرمایه را دارد و خمس ندارد.

ملاک احتساب سرمایه براى سال بعد

سؤال 150. اگر کسى 51 سرمایه ى غیر مورد نیاز خود را به صورت جنس خمس بدهد، سال بعد مى تواند همان مقدار جنس را ملاک قرار دهد یا ملاک قیمت آن است؟

پاسخ:میزان در وجوب خمس، صدق عنوان ربح (سود) و فایده است.

خمس محل کسب که در مسیر خیابان قرار گرفته است

سؤال 151. اینجانب از درآمد سالیانه خود زمینى براى محلّ کسب خریدارى کردم اکنون سال خمسى ام فرا رسیده و زمین مذکور در مسیر خیابان قرار گرفته است. آیا این زمین متعلق خمس است؟ اگر از طرف دولت، زمین در مقابل زمین مذکور واگذار شود، چه حکمى دارد؟

پاسخ:اگر زمین دیگرى جایگزین زمین اولى شود و زمین دوم هم براى محل کسب مورد نیاز باشد، خمس ندارد.

تهیه دوباره سرمایه اى که تلف شده

سؤال 152. اگر سرمایه تجارت انسان که مخمَّس (خمس داده شده) بوده در بین سال خمسى مصرف یا تلف شود و در سال آینده سرمایه تهیه کند، آیا خمس دارد؟

پاسخ:خیر، خمس ندارد.

وسایلى که از درآمد سرمایه خمس داده نشده (غیر مخمَّس) خریدارى شده اند

سؤال 153. اشخاصى که سرمایه کسب آن ها غیر مخمَّس بوده و از درآمد آن لوازم زندگى مورد نیاز خود را خریدارى کرده اند، آیا به این لوازم زندگى خمس تعلق مى گیرد؟

پاسخ:اصل سرمایه ى کسب براى امرار معاش در حدّ شأن خمس ندارد.