العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > فتاوای آیت الله العظمی بهجت (قدس سره):
مستحبات، تعقيبات و مسايل متفرقه نماز
محلّ قنوت در نماز
سؤال777. محلّ قنوت در نماز كجا است؟
جواب: محل قنوت پيش از ركوع ركعت دوم است.
جبران و اعاده قنوت فراموش شده
سؤال778. در صورتى كه قنوت را فراموش كند، آيا قابل جبران و اعاده است يا نه؟
جواب: اگر پس از آن كه به اندازه ركوع خم شود يادش بيايد، مستحب است بعد از ركوع قضا كند، و اگر در سجده يادش بيايد، مستحب است بعد از سلام، قضا نمايد و احتمال دارد هر جاى نماز كه يادش آمد بتواند قنوت را به جا آورد.
جبران قنوتى كه عمدا خوانده نشده
سؤال779. در صورتى كه عمدا قنوت را در محل خودش ـ كه ركعت دوم است ـ به جا نياورده، آيا مى تواند بعدا به جا آورد؟
جواب: در صورتى كه عمدا قنوت نخواند، قضا ندارد.
به ياد آمدن فراموشى قنوت حين سجده
سؤال780. اگر حين سجده يادمان آمد كه قنوت نخوانده ايم، چه حكمى دارد؟
جواب: مستحب است بعد از سلام نماز، قضا نمايد.
به ياد آوردن فراموشى قنوت بعد از سجدتين يا بعد از نماز
سؤال781. اگر بعد از سجده ى دوم يادش آمد كه قنوت به جا نياورده يا بعد از نماز يادش آمد كه قنوت به جا نياورده، چه حكمى دارد؟
جواب: احتمال دارد هر جاى نماز كه يادش آمد، بتواند قنوت را به جا آورد.
به ياد آوردن قنوت در ركعت سوم
سؤال782. اگر در ركعت سوم يادمان آمد كه قنوت را در ركعت دوم نخوانده ايم، نماز چه حكمى دارد؟
جواب: چنان چه ذكر شد، احتمال دارد هر جاى نماز كه يادتان آمد بتوانيد قنوت را به جا آوريد.
خواندن قنوت در ركعت اوّل
سؤال783. اگر سهوا قنوت را در ركعت اوّل به جاى ركعت دوم بخوانيم، چه حكمى دارد؟
جواب: احتياطا سجده ى سهو به جا آوريد و اين قنوت كفايت از قنوت در ركعت دوم نمى كند.
قنوت در جماعت اهل سنّت
سؤال784. گاهى در نماز جماعت اهل سُنّت پس از ركوع، قنوت مى خوانند. تكليف شيعيانى كه در نماز جماعت آن ها شركت كرده اند چيست؟
جواب: اگر به قصد ذكر مطلق بگويند، اشكال ندارد.
خواندن قنوت به زبان غير عربى
سؤال785. آيا مى توان قنوت را به غير از زبان عربى خواند؟
جواب: اظهر جواز قنوت به زبان غير عربى است، ولى به هر لغتى كه مى خواند، بايد صحيح بخواند تا وظيفه قنوتى را انجام داده باشد.
ذكرى كه خواندن آن در قنوت نماز مستحب است
سؤال786. چه ذكرى در قنوت مستحب است خوانده شود؟
جواب: هر ذكرى در قنوت بگويد، اگرچه يك «سبحان اللّه » باشد، كافى است و بهتر است بگويد: «لا اله الا اللّه الحليم الكريم، لا اله الا اللّه العلى العظيم، سبحان اللّه ربّ السموات السبع و ربّ الارضين السبع و ما فيهنّ و ما بينهنّ و ربّ العرش العظيم والحمدللّه رب العالمين.»
خواندن ذكر ديگرى غير از دعا در قنوت
سؤال787. آيا غير از دعا مى توانيم در قنوت ذكر ديگرى را بخوانيم؟
جواب: خواندن هر ذكرى در قنوت، اگرچه يك «سبحان اللّه » باشد، كافى است.
خواندن آيه سجده دار در قنوت
سؤال788. اگر در قنوت سهوا آيه ى سجده دار خوانديم، چه حكمى دارد؟
جواب: بعد از نماز سجده ى آن را به جا آوريد.
ارتفاع مطلوب بالا بردن دست ها در قنوت
سؤال789. بالا بردن دست ها در قنوت تا چه ارتفاعى مطلوب است؟ و اگر در قنوت دست ها بالاتر از صورت قرار گيرد، اشكال دارد؟
جواب: اشكال ندارد، ولى خوب است دست ها را تا مقابل صورت بلند كند.
غلط خواندن ذكر قنوت
سؤال790. اگر ذكر و يا دعاى قنوت را غلط بخوانيم، آيا نماز باطل مى شود يا نه؟
جواب: اگر عمدا باشد، احتياط در اعاده ى نماز است.
خواندن شعر فارسى در قنوت
سؤال791. آيا مى توانيم در قنوت شعرى كه به صورت فارسى مى باشد بخوانيم؟
جواب: اگر جهت دعا يا ذكر دارد، مى شود خواند.
طولانى كردن بيش از حدّ قنوت
سؤال792. طولانى كردن بيش از حدّ قنوت چه حكمى دارد؟
جواب: طول دادن قنوت مطلقا مستحب است و حدّى ندارد.
برگرداندن نگين انگشتر در هنگام قنوت
سؤال793. حكم برگرداندن نگين انگشتر به طرف كف دست در قنوت چيست؟ آيا مستحبّ است يا بدعت محسوب مى شود؟
جواب: اصل عمل وارد شده است و در حال قنوت، بدون قصد ورود مانعى ندارد.
دخالت اختلافات در قنوت نماز
سؤال794. اگر در قنوت نمازهاى يوميّه هنگام گفتن دُعاى «اللهمّ اغفر للمؤمنين» غير از دشمنان خود را قصد كند، اشكال دارد؟
جواب: مؤمن نبايد با مومن ديگر از جهت ايمانش مخالف باشد.
قنوت نماز وتر و ذكر اسم افراد
سؤال795. در قنوت نماز وتر هنگامى كه مى خواهيم براى فرد خاصّى دعا كنيم، آيا به خاطر جهل به اسم مى توانيم او را به صورت ضمير ياد كنيم؟ يا به نحو ديگرى توصيه مى فرماييد؟
جواب: به صورت ضمير اشكال ندارد و يا به نحو «اللّهم اغفر للمنظورين من المؤمنين و المؤمنات».
سؤال796. در قنوت نماز وتر، آيا كسانى كه به زبان عربى مسلّط نيستند، مى تواند چنين بگويند: «اللهم اغفر لبابا، اللهم اغفر لمحمّد آقا و...»؟
جواب: مادامى كه ذكر اسم باشد و غلط به حساب نيايد، اشكال ندارد.
فراموشى قنوت نماز غفيله
سؤال797. قنوت نماز غفيله را فراموش كردم و در حال ركوع و يا بعد از سجده يادم آمد، وظيفه ام چيست؟ آيا بايد نماز را اعاده كنم؟
جواب: اعاده مانعى ندارد، هر چند لازم نيست و تدارك آن رجاءا پس از آن مانعى ندارد.
تسبيح حضرت زهرا ـ عليهاالسّلام ـ
سؤال 798. در تعقيبات نماز، به تسبيح حضرت فاطمه زهراء ـ عليهاالسّلام ـ خيلى سفارش شده است؛ آيا دليلى هست كه بايد قبل از ديگر تعقيبات خوانده شود؟
جواب: از روايت «قبل أن تُثنِّىَ رجليك» فورى بودن استفاده شده است.
تداخل دو نماز مستحبّى
سؤال799. آيا دو نماز مستحبّى (مانند نماز نافله مغرب با نماز غفيله يا نماز جعفر طيّار با نماز شب) را مى توان به نحو تداخل به جا آورد؟
جواب: اظهر جواز تداخل است در نماز غفيله و نافله ى مغرب (جامع المسائل، ص 249) و نيز هر مورد كه تداخل وارد شده باشد، هم چنين است مثل نماز جعفر ـ عليه السّلام ـ و نوافل ليل و نهار، و در غير آن، تداخل، موافق اصل نيست و به قصد رجا مانعى ندارد؛ در حالى كه قصد اصلى را بر يكى قرار مى دهد.
دست دادن بعد از نماز
سؤال800. آيا دست دادن مؤمنين بعد از هر نماز سند روايى دارد و مستحبّ است؟
جواب: در خصوص بعد از نماز، روايتى به نظر نرسيده است.
سؤال801. آيا دست دادن پس از نماز و فاصله افتادن بين نماز و تعقيبات، موجب از بين رفتن فضيلت تعقيبات مى شود؟ و اگر انسان به ديگران دست ندهد و شبهه بى احترامى به آنان به وجود آيد، دست دان مقدم است يا ذكر تعقيبات نماز؟
جواب: دست دادن در خصوص بعد از نماز وارد نشده است، ولى اين مقدار فاصله بين نماز و تعقيبات مانعى ندارد.
چگونگى نماز خواندن مستحبى
سؤال802. كيفيت خواندن نمازهاى مستحبى را بيان فرماييد؟
جواب: نمازهاى مستحبى زياد است و آن ها را نافله گويند. در بين نمازهاى مستحبى به خواندن نافله هاى شبانه روز بيشتر سفارش شده كه جهت اطلاع از آن ها به مسأله ى 638 رساله رجوع شود.
كيفيت نماز شب
سؤال803. لطفا كيفيت خواندن نماز شب را توضيح دهيد؟
جواب: از يازده ركعت نافله ى شب، هشت ركعت آن بايد به نيّت نافله شب و دو ركعت آن به نيّت نماز «شفع» و يك ركعت آن به نيّت نماز «وتر» خوانده شود و دستور كامل نافله شب در كتاب هاى دعا گفته شده است.
روش آسان تر براى خواندن نماز شب
سؤال804. آيا براى خواندن نماز شب، روش آسان ترى وجود دارد؟
جواب: به اين كه اقتصار بر واجبات آن كند.
هديه ثواب واجبات به ديگران
سؤال805. آيا ثواب اعمال واجبى مثل نماز و روزه را مى توان براى ديگران هديه كرد؟
جواب: ظاهرا فى الجمله مى توان هديه كرد.
حكم سلام به ائمه بعد از نماز
سؤال806. سلام به امامان كه بعد از پايان نماز مى خوانند، چگونه است؟
جواب: بنابر عمومات از روايات عملى است كه انجام آن مطلوب است.
اشتباه در تسبيحات حضرت زهرا ـ عليهاالسّلام ـ
سؤال807. اگر كسى در تعداد تسبيحات حضرت زهرا اشتباه كرده و مثلاً الحمدللّه را بيشتر از 33 مرتبه بگويد، چه بايد بكند؟
جواب: اشكال ندارد.
وظيفه فرزند در قبال نماز نخواندن والدين
سؤال808. وظيفه فرزند در قبال نماز نخواندن پدر در زمان حيات و پس از مرگ چيست؟
جواب: در زمان حيات دست از ارشاد و نصيحت او برندارد و پس از مرگ هم اگر پسر بزرگ او باشد، احتياطا قضاى نمازهاى پدر بر او واجب است.
حكم نماز در صورت قهر بيش از سه روز
سؤال809. آيا قهر بيش از سه روز موجب بطلان نماز مى شود و اگر اين قهر موجب آرامش در زندگى شود چه طور؟
جواب: موجب بطلان نماز او نمى شود.
نافله خوانى به جاى نماز قضا
سؤال810. آيا مى شود به جاى نماز قضا نافله بخوانيم؟ و اگر كسى نماز قضا بر عهده داشته باشد، مى تواند نافله بخواند؟
جواب: مى تواند نافله بخواند؛ ولى جاى نماز قضا را نمى گيرد.
طريق تحصيل حضور قلب در نماز
سؤال811. لطفا راه به دست آوردن توجه و حضور قلب در نماز را بيان فرماييد؟
جواب: آن چه مهم است اين است كه مراقبت كند كه با اختيار و قدرت حالت حضور قلب را از دست ندهد.
قضاى نمازهايى كه حضور قلب در آن ها نيست
سؤال812. در انجام واجبات حضور قلب ندارم، آيا اين ها مورد قبول خداوند است؛ چنان چه بهبودى يابم، بايد آن ها را قضا نمايم؟
جواب: قضاى آن ها واجب نيست.
