العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > فتاوای آیت الله العظمی نوری همدانی (مدظله):
احکام قصاص
سؤال894: اگر شخصى دو جوان بالغ را در حال لواط ببيند و هر دو را بكشد غافل از اينكه بايد به اذن حاكم شرع باشد آيا قصاص ثابت است؟ اگر قصاص ثابت باشد حكم ديه ثابت است يا خير؟
جواب: اگر عمداً بكشد قصاص ثابت است.
سؤال895: اگر مردى دو زن يا بيشتر را كشته باشد و اولياء آنان خواهان قصاص باشند، بفرماييد:
الف: آيا اولياء خواهان قصاص بايد چيزى به عنوان فاضل ديه بپردازند يا خير؟
ب: در صورت لزوم پرداخت، آيا بايد هر يك از اولياء خواهان قصاص، مستقلاً و جداگانه نصف ديه يك مرد را بدهند يا اينكه نصف ديه يك مرد، به نسبت اولياء خواهان قصاص تقسيم مىشود؟ (مثلاً اگر مردى دو زن را كشته است و اولياء هر دو خواهان قصاص هستند، آيا بايد هر يك از اولياء نصف ديه يك مرد را بدهند يا يك چهارم ديه يك مرد؟
جواب: اگر مردى دو زن را كشته باشد و اولياى آنها خواهان قصاص باشند و به عنوان قصاص آن مرد را بكشند نبايد چيزى به عنوان فاضل ديه بپردازند. و در صورتى كه سه زن را كشته و اولياى آنها خواهان قصاص باشند مىتوانند آن مرد را به عنوان قصاص بكشند و از آن پس ديه يك زن از تركه قاتل را برداشته ميان اولياى مقتولات اثلاثاً تقسيم كنند كه به هر يك از آن ولياء يك سوم ديه زن مىرسد.
سؤال896: اگر بگوئيم اكراه در قتل نفس مجوز قتل نيست و شخص مرتكب قصاص مىشود شامل اكراه بر مادون نفس (كمتر از كشتن) نيز مىشود؟
جواب: اكراه در مادون نفس مجوز نيست و موجب قصاص است.
سؤال897: اگر راننده در اثر عدم رعايت مقررات راهنمايى سبب وقوع قتلى شود حكمش چيست؟ و اگر رعايت مقررات را نمود ولى نقص فنى اتومبيل كه قابل پيش بينى و پيشگيرى بود سبب اين قتل شده تكلليف چيست؟ حال اگر رعايت مقررات را كرده و نقص فنى اتومبيل هم اصلاً قابل پيش بينى نبود و يا سبب ديگرى كه اصلاً ربطب به تقصير راننده ندارد باعث اين قتل شده چه حكمى خواهد داشت؟
جواب: با علم و قصد راننده قتل عمديست و حكم آن قصاص است و هم چنين است حكم با عدم قصد اگر اين نحو عدم رعايت غالباً كشنده باشد و در صورت عدم غلبه كه گاهى منجر به قتل بشود شبه عمد است و ديه از مال قاتل بايد پرداخت گردد و با جهل راننده به مقررات و عدم قصد قتل، قتل خطاء است و ديه بر عاقله است. و همين تفصيل در موردى كه رعايت مقررات نمود و نقص فنى قابل پيش بينى و پيشگيرى بوده نيز جارى است. و در مورد بند سوم هم اگر نقص فنى داشته تفصيل اول در آن جاريست و اگر نداشته و راننده هم هيچ تقصيرى ننموده و مستند به اثرى نبوده كه مربوط به راننده نبوده ضامن نيست.
سؤال898: دو نفر به طور همزمان با سلاح گرم به سوى يك فرد آتش گشوده و شخص به قتل رسيده است، در حالى كه معلوم نيست فرد، به خاطر تير كدام يك كشته شده، چون تير زيادى به وى اصابت نموده، حال دقيقاً معلوم نيست كه آيا اصلاً تير هر دو نفر به وى خورده است، يا اينكه تيرهاى شليك شده از سوى يكى از دو نفر فقط به وى اصابت نموده است و خود متهمان نيز اظهار مىدارند نمىدانيم تير هر دوى ما خورده يا تير يكى از ما دو نفر، حال تكليف دادگاه در اين رابطه چيست؟ آيا مىتوان به قرعه قايل شد؟ يا قصاص را بايد از هر دو نفر ساقط دانسته، به ديه متوسل گرديد؟ يا اين كه راه ديگرى وجود دارد ضمناً اولياى مقتول از هر دو نفر شاكى هستند.
جواب: قصاص از هر يك ساقط است و از هر يك نصف ديه به عنوان تصالح قهرى گرفته شود
سؤال899: چند نفر سارق به محلى رفته و بعضى از آنها مسلح بوده و اموالى را به سرقت بردهاند و چند نفر آنها را تعقيب نموده كه اموال مسروقه را مسترد بدارند در اين بين يك نفر از تعقيب كنندگان كشته مىشود آيا حكم قتل عمدى را دارد يا خير؟
جواب: در مفروض سؤال كه يكى از سارقين به قصد زدن به او گلوله را انداخته حكم قتل عمدى را دارد.
ج2:
سؤال 819 - اگر كسى كه ربوده شده جانش در خطر مرگ باشد و براى گريز از آن راهى جز مقابله نداشته باشد (مثل اينكه با ممانعت مسلحانه رباينده مواجه شده باشد تكليف او چيست؟
جواب: با رعايت مراتب، دفاع واجب است و اگر طرف كشته شد، مسؤليتى ندارد.
سؤال 820 - آيا مكره بر امر حرامى مثل لواط و زنا خونش هدر است يا نه؟ خصوصاً اگر راهى جز كشتن نداشته باشد؟!
جواب: اگر راهى براى دفاع جز كشتن مكرِه نباشد، خونش هدر است.
الف: آمر عالم و مأمور جاهل است.
ب: آمر جاهل و مأمور عالم است.
جواب: هر دو جاهل هستند.
د: هر دو عالم هستند.
جواب: در صورت علم يا جهل هر دو يا علم مأمور و جهل آمر، مأمور ضامن است و اگر آمر عالم باشد و مأمور جاهل، ضمان به عهده آمر است.
سؤال 822 - اگر مامايى با اخذ پول عمداً كارى كند كه موجب مرگ نوزاد هنگام ولادت شود، آيا قصاص مىشود؟
جواب: اگر موجب شود كه پيش از تولّد، كودك بميرد ديه لازم است ولى اگر بعد از تولّد بميرد قصاص مىشود.
سؤال 823 - فردى مقدارى شراب با درصد بيش از مقدار حدّ متعارف از الكل را به سه نفر فروخته است؛ يكى از خريداران بعد از مصرف شراب فوت نموده، يكى نابينا و نفر سوم فلج شده است، در مورد ميزان جرم و مسؤوليت فروشنده اين سؤالات مطرح است:
الف: در صورت اطلاع از ميزان بالاى الكل موجود در شراب آيا جنايت عمدى است؟
ب: در صورت عدم اطّلاع از مطلب فوق جنايت چگونه است و تكليف چه مىباشد؟
جواب: آيا علم و جهل مصرف كنندهها با بالا بودن ميزان الكل تاثيرى دارد؟
د: آيا علم مصرف كنندهها به حرمت شرب خمر و بطلان اين معامله در اين مطلب نقشى دارد؟
جواب: در فرض مذكور فروشنده شراب مسؤل قتل نمىباشد.
و جواب ب و ج و د از سؤال الف روشن شد.
