العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > نکاح (ازدواج):
احکام عقد موقت (متعه یا صیغه)
متعه يا صيغه {ازدواج موقت}
مسأله ۲۴۲۱- صيغه كردن زن اگر چه براي لذت بردن هم نباشد صحيح است۱.
۱- سيستاني: ولي نمي شود زن شرط كند كه مرد از او هيچ لذت جنسي نبرد.
*****
مكارم: مسأله ۲۰۷۰- در ازدواج موقّت بايد مقدار وقت و مقدار مهر تعيين شده باشد و بدون آن باطل است. ازدواج موقّت هرچند براي لذّت بردن هم نباشد بلكه به قصد محرم شدن نزديكان آن دختر باشد جايز است مشروط بر اين كه دختري را كه به ازدواج موقّت در مي آورند در حدّي باشد كه قابل لذّت جنسي باشد، مثلاً اگر كوچك است بايد وقت را به اندازه ای زياد كنند كه دوران آمادگي دختر را شامل شود، هرچند بعد از عقد مدّت را ببخشند.
زنجاني: مسأله ۲۴۳۰- ازدواج موقّت هر چند براي لذّت بردن هم نباشد، صحيح است. همسر موقّت را «متعه» يا «صيغه» نيز مي گويند.
سبحانی: مسأله ۲۰۶۵- صيغه كردن زن در صورتى كه قصد زناشوئى داشته باشد صحيح است اگرچه براى لذت بردن هم نباشد.
مظاهری: مسأله ۲۰۱۲- ازدواج موقّت اگرچه براى لذّت بردن هم نباشد مثلاً به قصد محرم شدن با نزديكان آن دختر باشد صحيح است.
مسأله ۲۴۲۲- شوهر بيش از چهار ماه نبايد نزديكي با متعه خود را ترك كند۱.
این مسأله در رساله آیات عظام: بهجت و مظاهری نیست.
۱- فاضل: مگر با رضايت وي. و بنابر احتياط اين حكم، در مسافر در سفر غير ضروري هم ثابت است.
سبحانی: مگر اینکه زن در سن بالایی باشد.
*****
گلپايگاني: ۲۴۳۱، فاضل: مسأله ۲۵۴۲- واجب است كه شوهر بيش از چهار ماه نزديكي با متعه خود را اگر جوان باشد ترك نكند و بنابراحتياط بيش از اين مدّت نزديكي با متعه پير خود را نيز ترك نكند.
اراکی: ۲۴۳۶ٰ، خوئي و تبريزي ۲۴۳۱، سيستاني ۲۴۴۰، مكارم۲۰۷۲ - احتياط واجب آن است كه شوهر بيش از چهار ماه با متعه خود (سيستاني: اگر جوان باشد) نزديكي را ترك نكند.
وحید: مسأله ۲۴۸۶- احتیاط واجب آن است كه شوهر بیش از چهارماه نزدیكى با متعه خودرا ترك نكند مگر با رضایت او.
زنجاني: مسأله ۲۴۳۱- احتياط مستحبّ آن است كه شوهر بي رضايت زن بيش از چهار ماه نزديكي با همسر موقّت خود را ترك نكند.
مسأله ۲۴۲۳- زني كه صيغه مي شود اگر در عقد شرط كند كه شوهر با او نزديكي نكند، عقد و شرط او صحيح است و شوهر فقط مي تواند لذتهاي ديگر از او ببرد، ولي اگر بعداً به نزديكي راضي شود، شوهر مي تواند با او نزديكي نمايد۱.
۱- سیستانی: و همچنین است حکم در عقد دائم.
*****
مکارم: مسأله ۲۰۷۳- زن می تواند در ازدواج موقت شرط کند که شوهر با او نزدیکی نکند و تنها لذت های دیگر ببرد ولی اگر بعدا به این امر راضی شود مانعی ندارد.
مظاهری: مسأله ۲۰۱۳- اگر زن در ضمن عقد با شوهر شرطى كند نظير اينكه با او نزديكى نكند، يا او را از شهر خودش بيرون نبرد، يا زن ديگرى نگيرد يا بعد از مرگ او مقدار معيّنى از سرمايه مرد مال زن باشد و مانند اينها و مرد قبول كند، بايد به آن شرط عمل كند.
مسأله ۲۴۲۴- زني كه صيغه شده اگر چه آبستن شود حقّ خرجي ندارد.
این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.
*****
وحید:مساله ۲۴۸۸- زنی که متعه شده اگر چه آبستن شود حق خرجی ندارد، مگر اینکه در ضمن عقد متعه یا عقد لازم دیگر شرط کند و همچنین در ضمن عقد جایز مادامی که آن عقد باقی باشد.
زنجاني: مسأله ۲۴۳۳- زني كه صيغه شده اگر چه باردار شود حقّ خرجي ندارد، مگر حقّ خرجي را براي وي شرط كرده باشند.
مسأله ۲۴۲۵- زني كه صيغه شده حقّ همخوابي ندارد و از شوهر ارث نمي برد و شوهر هم از او ارث نمي برد۱.
این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.
۱- اراكي: مگر در صورتي كه ارث بردن را شرط كنند.
خوئي، تبريزي، وحید: مگر در صورتي كه ارث بردن را شرط كرده باشند كه در اين صورت هر كه شرط كرده ارث مي برد.
سيستاني: و چنانچه ارث بردن را –از يك طرف يا از هر دو طرف- شرط كرده باشند صحت اين شرط محلّ اشكال است ولي مراعات احتياط ترك نشود.
*****
مكارم: مسأله ۲۰۷۴- [همسر در ازدواج موقّت] از شوهر ارث نمي برد و شوهر هم از او ارث نمي برد و حقّ واجب همخوابي نيز ندارد.
مظاهری: مساله ۲۰۱۴- زن و مرد در ازدواج موقّت هيچ حقّى جز لذّت جنسى به يكديگر پيدا نمىكنند، بنابراين زن بدون اجازه شوهر مىتواند از خانه بيرون برود، و از شوهر ارث نمىبرد و شوهر هم از او ارث نمىبرد و نفقه هم ندارد گرچه آبستن شود.
زنجانی: مسأله ۲۴۳۴- زنی که صیغه شده حقّ همخوابی ندارد و از شوهر ارث نمی‌برد و شوهر هم از او ارث نمی‌برد، مگر درصورتی‌که حقّ همخوابی را شرط کرده باشند، و نیز اگر ارث بردن هر دو نفر از یکدیگر را شرط کرده باشند از یکدیگر، ارث می‌برند ولی اگر ارث بردن یکی از آن‌ها شرط شده باشد چنین شرطی صحیح نیست.
مسأله ۲۴۲۶- زني كه صيغه شده اگر نداند ۱كه حقّ خرجي و همخوابي ۲ندارد عقد او صحيح است و براي آن كه نمي دانسته، حقّي به شوهر پيدا نمي كند.
این مسأله در رساله آيات عظام مكارم و بهجت نیست.
۱- وحید: اگر چه نداند...
۲- مظاهری: و مانند این ها...
مسأله ۲۴۲۷- زني كه صيغه شده، مي تواند بدون اجازه شوهر از خانه بيرون برود۱، ولي اگر بواسطه بيرون رفتن، حقّ شوهر از بين مي رود رفتن او حرام است۲.
این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.
۱- مكارم: يا كاري در خارج خانه براي خود انتخاب كند، مگر اين كه به خاطر بيرون رفتنش حقّ شوهر از بين برود.
۲- سيستاني: و بنابراحتياط مستحبّ در صورتي كه حقّ شوهر از بين نرود، بدون اجازه او از خانه بيرون نرود.
مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله ۲۴۲۵.
*****
خوئي و تبريزی: مسأله ۲۴۳۶- زني كه صيغه شده چنانچه بدون اجازه شوهر از خانه بيرون برود و بواسطه بيرون رفتن، حقّ شوهر از بين مي رود بيرون رفتن او حرام است، و بنابراحتياط در صورتي كه حقّ شوهر از بين نرود بدون اجازه او از خانه بيرون نرود.
مسأله ۲۴۲۸- اگر زني مردي را وكيل كند كه به مدّت و مبلغ معيّن او را براي خود صيغه نمايد، چنانچه مرد او را به عقد دائم خود درآورد يا به غير ازمدّت يا مبغلي كه معيّن شده او را صيغه كند۱ وقتي آن زن فهميد اگر بگويد راضي هستم۲ عقد صحيح و گرنه باطل است.
این مسأله در رساله آيات عظام: بهجت و مكارم نیست.
۱- اراكي: آن عقد فضولي است و وقتي آن زن فهميد مي تواند به آن عقد رضايت دهد و چنانچه اجازه دهد، عقد نافذ و صحيح است.
۲- خوئي، تبريزي، سيستاني: اگر اجازه نمايد...
******
مظاهری: مسأله ۲۰۳۹- اگر زنی به دیگری وکالت دهد که او را با مهر معینی به عقد شخص دیگری در بیاورد اگر وکیل مهر را کمتر یا زیادتر کند این عقد فضولی است و منوط به اجازه زن است اگر قبول کرد عقد صحیح است و الا باطل است.
زنجانی: مسأله ۲۴۳۷- اگر زنی مردی را وکیل کند که به مدّت و مبلغ معیّن او را برای خود صیغه نماید، چنانچه مرد او را به عقد دائم خود درآورد، یا به غیر از مدّت یا مبلغی که معیّن شده او را صیغه کند وقتی آن زن فهمید، چنانچه راضی شود و اجازه کند عقد صحیح است، ولی اگر پیش از آنکه رضایت خود را به عقد ابراز کند عقد انجام‌شده را ردّ کند و بعد از گذشت مدت زیادی از زمان ردّ، آن را اجازه کند عقد باطل است.
مسأله ۲۴۲۹- پدر و جد پدري مي توانند براي محرم شدن، يك ساعت يا دو ساعت زني را به عقد پسر نابالغ خود درآورند و نيز مي توانند دختر نابالغ خود را براي محرم شدن به عقد كسي در آورند ولي بايد آن عقد براي دختر مفسده نداشته باشد۱.
این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.
۱- فاضل: بايد آن عقد براي دختر مصلحت داشته باشد، حتي اگر به مقدار مهريه اي باشد كه براي دختر قرار مي دهند.
*****
گلپايگاني، صافي: مسأله ۲۴۳۸- اگر پدر يا جدّ پدري براي محرم شدن، يك ساعت يا دو ساعت زني را به عقد پسر نابالغ خود در آورد كافي است و نيز مي تواند دختر نابالغ خود را براي محرم شدن به عقد كسي در آورد ولي بايد آن عقد براي دختر مفسده نداشته باشد.
خوئي و تبريزي: مسأله ۲۴۳۸- براي محرم شدن، مي تواند پدر يا جد پدري، دختر نابالغ خود را يك ساعت يا بيشتر به عقد كسي در آورد ولي بايد آن عقد براي دختر نفعي داشته باشد، و امّا اگر براي پسر نابالغ جهت محرم شدن در زماني كه به طور كلّي قابليّت استمتاع نداشته باشد زني را عقد نمايند محلّ اشكال است.
وحید: مسأله ۲۴۹۳- اگر پدر یا جدّ پدرى براى محرم شدن زنى را براى مدت كمى مثلا یك ساعت براى پسرى كه قابلیت استمتاع داشته باشد عقد نماید ، عقد صحیح است ، و پدر یا جدّ پدرى مى تواند مدّت را با مراعات مصلحت و نفع آن پسر به زن ببخشد ، و نیز مى تواند دختر نا بالغى را كه قابل تمتّع باشد براى محرم شدن در مدّت مذكوره به عقد كسى در آورد ، و در هر دو صورت معتبر است كه در عقد مفسده اى براى صغیر نباشد.
سيستاني: مسأله ۲۴۴۷- اگر براي محرم شدن- مثلاً- پدر يا جد پدري دختر يا پسر نابالغ خود را براي مدّت كوتاهي به عقدكسي در آورد، در صورتي كه بر آن مفسده اي بار نشود عقد صحيح است، ولي اگر در مدّت ازدواج پسر به طور كلّي قابليّت تلذّذ نداشته باشد، يا دختر به طور كلّي قابل تلذّذ او نباشد صحّت عقد محلّ اشكال است.
مكارم: مسأله ۲۰۷۶- پدر يا جدّ پدري مي تواند براي محرم شدن با زني كه او را به عقد موقّت پسر نابالغ خود درآورد (به شرط اين كه مدّت عقد به اندازه اي باشد كه پسر به حدّ بهره گيري جنسي برسد) و نيز مي تواند دختر نابالغي را براي محرم شدن بستگان به عقد كسي در آورد (به همان شرط كه در مورد پسر گفته شد) و در هر دو صورت بنابراحتياط واجب بايد عقد فايده اي براي آن دو داشته و خالي از مفسده باشد.
سبحانی: مسأله ۲۰۷۳- پدر و جد پدرى مى توانند براى محرم شدن، با زنى كه در يك خانه زندگى مى كنند او را به عقد موقت پسر نابالغ خود درآورند به شرط اين كه مدت عقد به اندازه اى باشد كه پسر به حد بهره گيرى جنسى برسد و نيز مى توانند دختر نابالغ خود را براى محرم شدن بستگان به عقد كسى درآورد به شرط آنكه مدت آن به قدرى باشد كه امكان استمتاع از او باشد سپس بعد از عقد مرد مى تواند بقيه مدت را به دختر نابالغ ببخشد.
زنجانی: مسأله ۲۴۳۸- پدر یا جدّ پدری برای محرم شدن می‌تواند زنی را به عقد پسر‌نابالغ خود درآورد و نیز می‌تواند دختر نابالغ خود را برای محرم شدن به عقد کسی درآورد ولی در هر دو صورت اگر پسر یا دختر نابالغ صلاحیت بهره‌گیری جنسی نداشته باشند باید مدّت عقد را به اندازه‌ای قرار دهند که صلاحیت پیدا کنند و گرنه باید احتیاط کنند یعنی این دختر را زن وی به‌حساب نیاورند و این دختر بدون اتمام یا بخشش باقی‌ماندۀ مدت عقد، در عقد موقت یا طلاق در عقد دائم با دیگری ازدواج نکند.
مسأله ۲۴۳۰- اگر پدر يا جدّ پدري، طفل خود را در محلّ ديگري است و نمي داند زنده است يا مرده، براي محرم شدن به عقد كسي درآورد۱، بر حسب ظاهر، محرم بودن حاصل مي شود و چنانچه بعداً معلوم شود كه در موقع عقد آن دختر زنده نبوده عقد باطل است و كساني كه بواسطه عقد ظاهراً محرم شده بودند نامحرمند.
این مسأله در رساله آيات عظام: مكارم ، بهجت، سبحانی و مظاهری نیست.
۱- خوئي، تبريزي، سيستاني: در صورتي كه مدّت زوجيّت قابل باشد كه از معقوده استمتاع شود...
وحید: در صورتی که آن طفل در مدت زوجیت قابل استمتاع باشد...
مسأله ۲۴۳۱- اگر مرد مدّت صيغه راببخشد، چنانچه با او نزديكي كرده، بايد تمام چيزي را كه قرار گذاشته به او بدهد و اگرنزديكي نكرده بايد نصف آن را بدهد۱.
این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.
۱- خوئي، تبريزي: واجب است نصف مهر را بدهد و احتياط مستحبّ آن است كه تمام مهر را بدهد.
وحید: و احتیاط مستحبّ آن است كه تمام آن را بدهد.
*****
مكارم: مسأله ۲۰۷۸- مرد مى تواند مدّت ازدواج موقّت را ببخشد و به آن پايان دهد، و در اين صورت باید تمام مهر را بدهد؛ خواه دخول شده باشد یا نه.
سيستاني: مسأله ۲۴۴۹- اگر مرد مدت ازدواج زن را ببخشد، چنانچه با او نزدیکی کرده باید تمام مهری را که قرار گذاشته است به او بدهد، و اگر نزدیکی نکرده واجب است نصف مهر را بدهد.
زنجاني: مسأله ۲۴۴۰-- اگر مرد مدّت صيغه زن را ببخشد چنانچه با او نزديكي كرده بايد تمام مهري را كه قرار گذاشته اند به او بدهد، بلكه بنابراحتياط اگر نزديكي هم نكرده تمام آن را بدهد.
سبحانی:مساله ۲۰۷۴- اگر مرد مدت صيغه را ببخشد، خواه با او نزديكى كرده يا نزديكى نكرده باشد، بايد تمام چيزى را كه قرار گذاشتند به او بدهد.
مظاهری:مساله ۲۰۱۷- مرد در ازدواج موقّت مىتواند مدّت را ببخشد و بخشيدن او به منزله طلاق است، ولى شرايط طلاق را ندارد و لازم نيست مثلاً در ايّام پاكى باشد. [و] اگر در ازدواج دائم طلاق دهد یا در ازدواج موقت مدت را ببخشد یا مدت تمام شود باید تمام مهر ، و اگر نزدیکی نکرده نصف آن را بدهد.
مساله اختصاصی
مظاهری: مساله ۲۰۱۸- در ازدواج موقّت بايد وقت و مقدار آن تعيين شود و اگر وقت يا مقدار آن تعيين نشود عقد باطل است.
مسأله ۲۴۳۲- مرد مي تواند زني را كه صيغه او بوده و هنوز عدّه اش تمام نشده۱ به عقد دائم۲ خود در آورد۳.
۱- بهجت: بعد از تمام شدن مدّ ت ازدواج يا بخشيدن آن مدّت...
۲- اراكي: يا موقّت...
۳- خوئي، سيستاني: يا اين كه دوباره صيغه نمايد (سيستاني: ولي اگر هنوز مدّت ازدواج موقّت تمام نشده است و عقد دائم كند، عقد باطل است مگر اينكه مدّت باقيمانده را به او ببخشد سپس عقد كند).
تبريزي: يا اين كه دوباره صيغه نمايد ولي اين كار قبل از تمام شدن مدّت صيغه جايز نيست مگر آن كه باقي مدّت را بر زن قبلاً ببخشد.
نوري: يا اينكه دوباره صيغه نمايد، ولي در موقعي كه هنوز صيغه او است و مدّت تمام نشده است اگر بخواهد او را به عقد دائم خود دربياورد بايد اوّل مدّت او را ببخشد و سپس او را به عقد دائم خود در بياورد.
*****
فاضل: مسأله ۲۵۵۲- انسان نمي تواند دو مرتبه با زني كه در عقد اوست ازدواج كند، لذا اگرزني در عقد موقّت اوست، مادامي كه مدّت عقد موقّت تمام نشده يا مرد آن را نبخشيده است، نمي تواند او را عقد دائم يا عقد موقّت ديگر كند و اگر عقد كند عقد دوم لغو است و بعد از تمام شدن مدّت عقد اوّل به يكديگر نامحرم مي شوند و مي توانند مجدّداً با يكديگر ازدواج كنند.
وحید: مسأله ۲۴۹۶- مرد مى تواند زنى را كه متعه او بوده و مدّتش تمام شده یا به آن زن بخشیده ولى عدّه او تمام نشده به عقد دائم خود در آورد یا این كه دوباره متعه نماید.
مكارم: مسأله ۲۰۷۸ - مرد مي تواند زني را كه صيغه اوست به عقد دائمي در آورد، ولي بايد نخست باقيمانده مدّت را ببخشد، سپس او را عقد كند.
زنجانی: مسأله ۲۴۴۱- مرد نمی تواند زنی را که در ازدواج موقت وی است به عقد دائم درآورد مگر آنکه بقیه مدت ازدواج موقت را ببخشد و بعد از تمام شدن یا بخشیدن مدت متعه می تواند او را به عقد دائم خود درآورد هر چند هنوز عده اش تمام نشده باشد .
مظاهری: مسأله ۲۰۱۹- مرد مىتواند زنى را كه متعه او بوده يا طلاقش داده دوباره به عقد دائم يا موقّت خود درآورد اگرچه هنوز عدّهاش تمام نشده باشد، و نيز مىتواند زنى را كه با او ازدواج موقّت نموده به عقد دائم خود درآورد گرچه بهتر است اوّل باقيمانده مدّت را ببخشد.
مسایل اختصاصي
مكارم: مسأله۲۰۷۹- سبحانی: مسأله ۲۰۷۶- ازدواج موقّت بعد از تمام شدن مدّت آن، عدّه دارد (مکارم: به شرحي كه در كتاب طلاق خواهد آمد) و فرزنداني كه از آن متولّد مي شوند تمام حقوق فرزندي را دارند و از پدر و مادر و بستگان خود ارث مي برند هر چند آن زن و شوهر از هم ارث نمي برند.
