مسائل متفرقه دين

سؤال 238 - زيدى از عمرو طلبى دارد و مدركى هم از او دارد مثلا سى تومان به موعد يك ماه فعلا مىخواهد اين مدرك را بفروشد به مبلغ 29 تومان نقدا آيا جايز است يا خير و بر فرض عدم جواز آيا مىشود فعلا سى تومان را زيد دائن بايع حواله كند كه مشترى از عمرو مديون رأس موعد بگيرد و آن يك تومان را كه از سى تومان كسر مىگذارد براى حق الجعاله مشترى كه وجه را رأس موعد از عمرو وصول مىكند قرار دهد.

جواب:  فروش ما فى الذمه مديون به نقد كمتر اشكال ندارد مگر آن كه ما فى الذمه مكيل يا موزون باشد و به مثل خودش بفروشند به كمتر كه ربا و حرام است مثل نقره به نقره يا گندم به گندم مثلا ونحوه ثانى كه زيادى را بعنوان جعاله بردارند اشكال ندارد

سؤال 239 - شخصى فوت نموده و مدركى از او با امضا خود و چند شهود بر مديون بودنش در سابق در دست است ولى نزديك فوتش اقرار جديدى به دينش نكرده آيا بايد از مالش قرض او ادا شود يا نه و احتياج به قسم دارد يا نه.

جواب:  اگر ورثه احتمال مىدهند كه قبل از فوت دينش را ادا كرده باشد اين ادعاء دعوى بر ميت است و بايد مرافعه شرعيه نمايند.

سؤال 240 - شخصى در حال نيمه اجبارى متوسل بگرفتن وام با بهره شده و اموال قديمى او مخلوط به حرام شده و هنوز هم وام مزبور را نتوانسته بر گرداند در اين صورت نسبت به فرزندان و ميهمانان او كه خواه و ناخواه از اموال او استفاده مىنمايند تكليف چيست آيا بايد از شخص مزبور جدا شوند يا نه.

جواب:  اگر عين آن مال فعلا در اموال او نيست و معاملاتى كه با آن واقع شده كلى بوده چنانچه غالب معاملات به اين نحو است تصرف خودش و كسانش در آن اموال بى اشكال است و بلكه اگر اين معنى محتمل هم باشد براى ميهمانان و كسانش اشكالى ندارد.

سؤال 241 - كسى كه نزول پول مىگيرد، از يك نفر مثلا دو هزار تومان به مرور نزول گرفته و فعلا مبلغى نزد آن يك نفر دارد و طلبكار است آيا آن مديون مىتواند آن مبلغ را ندهد به اين عنوان كه چندين برابر آن مبلغ به او نزول پول داده و گرفتن آن نزول نا مشروع بوده يا بايد مبلغى را كه بدهكار است پرداخت كند.

جواب:  آنچه را بعنوان ربا گرفته ضامن است و در صورت امكان با اذن حاكم شرع تقاص آن جايز است.

سؤال 242 - كسى بدهكار است و مى خواهد طلب خود را ادا نمايد به طلبكار نمىگويد كه اين وجه را از بابت بدهكارى دادم ولى در دفتر خود يادداشت مىكند كه قرضم را دادم آيا بدون تذكر به آن شخص برئ الذمه مىشود يا خير..

جواب:  در صورتى كه گيرنده متوجه باشد كه در ازاء طلب او است واخذ نمايد كافى است والله العالم.

سؤال 243 - شخصى مبلغ ششصد تومان از يك نفر طلبكار بوده و در مقابل، مديون دو سفته بدون تاريخ به طلبكار داده او هم آن دو سفته را به شخص ثالثى داده كه براى او وصول نمايد شخص ثالث سفته‌ها را به بانك گذارده و مبلغ دويست و پنجاه تومان را وصول نموده آيا اين شخص ثالث مبلغ سيصد و پنجاه تومان بقيه را به شخص اولى مديون است يا مبلغ مذكور باز هم به ذمه مديون است وبرئ الذمه نشده.

جواب:  دين مذكور به ذمه مديون ثابت است و شخص ثالث اگر تقصير كرده در باطل كردن مدرك معصيت كرده لكن ضامن نيست.

سؤال 244 - زيد پنج هزار تومان از عمرو طلب دارد مىگويد اگر هزار تومان براى من تهيه كنى بقيه را به تو مىبخشم موقعى كه هزار تومان را گرفت مطالبه بقيه پول را مىكند و مى گويد اين حيله بود براى وصول پول آيا مديون ذمه‌اش از چهار هزار تومان بقيه با توجه به اين كه نظر زيد واقعا بخشش نبوده برئ مىشود يا نه.

جواب:  ظاهر سؤال اين است كه طلبكار وعده به بدهكار داده و مجرد وعده موجب برائت ذمه مديون نمىشود.

سؤال 245 - اگر طلبكارى جهت وصول طلب خود از بدهكار مخارجى متحمل شده مانند مخارج اجرائيه و تمبر و مانند آن و اجرت وكيل و هزينه هائى كه تعلق مىگيرد تا چك و يا وجه وصول شود در اين صورت طلبكار مىتواند بعد از وصول اصل طلب مخارج اضافه‌اى كه بابت وصول صرف شده است از بدهكار مطالبه كند يا نه و در صورت گرفتن اين مخارج ذمه طلبكار مشغول است يا نه.

جواب:  در فرض سؤال اين گونه مخارج را كه بابت وصول طلب خود كرده است نمىتواند مطالبه نمايد و اگر از بدهكار گرفته مديون است و بايد رد نمايد.

سؤال 246 - اعتبارهائى كه بانكهاى دولتى و ملى به مردم مىدهند آيا گرفتن آنها جايز است يا نه.

جواب:  گرفتن اعتبار مانعى ندارد لكن وام به شرط سود ربا و حرام است.

سؤال 247 - شخصى طلبى از كسى دارد و طلبكار فوت مىكند و شخص مديون مىداند كه طلبكار خمس نمىداده و ورثه او هم خمس نمىدهند آيا مىتواند آن طلب را انكار كند و از طرف ميت بابت خمس به مستحقين رد نمايد يا خير

جواب:  با علم به اشتغال ذمه ميت و امتناع ورثه از اداء دين او واجب است با استيذان از حاكم شرعى آن را به مستحقين برساند

سؤال 248 - از شخصى مبلغى طلب دارم كه خودش به دين خود معترف و قصد پرداخت دارد ولى به عناوين مختلفه اداى آن را به تعويق مىاندازد چنانچه به اندازه طلب خود از شخص بدهكار از اموال او تصرف غير مستقيم نمايم چه صورت دارد جائز است يا نه؟

جواب:  در صورتى كه مطالبه دين خود نمائيد و با داشتن قدرت بر پرداخت امتناع نمايد به حاكم شرع مراجعه كنيد تا او را الزام به اداء دين نمايد و اگر تمرد كرد مىتوانيد با اجازه حاكم شرع دين خود را از مال او برداريد

سؤال 249 - آيا ابراء به اشاره حاصل مىشود از لال و غيره يا نه؟

جواب:  بلى ازلال به اشاره ابراء حاصل مىشود و در غير لال احوط عدم اكتفاء به اشاره است.

سؤال 250 - اينجانب مبلغ چهل و شش تومان مديون زنى مىباشم و آن زن فوت نموده و وارث هم ندارد چون براى پرداخت آن متحيرم مستدعى است كه هر نوع دستور شرع است مرقوم فرمائيد

جواب:  لازم است تفحص كنيد تا مأيوس شويد پس از ياس وجه مزبور را به فقيه جامع الشرائط برسانيد تا به تكليف خود عمل كند