شرائط طلاق

سؤال  678 - زيدى كه خود و همسرش شيعه اثنا عشرى بوده‌اند همسرش را طلاق داده و مجرى صيغه طلاق يكى از علماء عامه بوده و از زمان اجراء صيغه طلاق بوسيله مشار اليه دو ماه گذشت كه به زوجين تذكر دادند كه بايد مجرى صيغه شيعه باشد لذا باز تجديد اجراء صيغه طلاق بوسيله يك نفر عالم شيعه شد و يك ماه هم از اجراء اين صيغه طلاق گذشت كه مجموعا سه ماه مىشود عمرو با عيال مطلقه زيد ازدواج كرده و تصرف نموده آيا طلاقى كه عالم سنى جارى نموده شرعا باطل و تصرف عمرو جاهلا بالحكم والموضوع نسبت به زن مزبوره موجب تحريم ابدى است و آيا زوجه چون وطى به شبهه شده مستحق مهر المثل هست يا نه مستدعى است نظر مباركتان را مرقوم فرمائيد.

جواب:  اگر مجرى صيغه طلاق اول طبق مذهب شيعه در محضر دو نفر عادل صيغه طلاق را جارى كرده باشد همان طلاق اول صحيح است و در غير اين صورت اگر قبل از انقضاء عده از تاريخ طلاق دوم كه على الفرض صحيح واقع شده نكاح با عمرو و دخول در عده انجام شده زن بر عمرو حرام مؤبد مىشود و در صورتى كه زن جهل به حكم يا موضوع داشته مستحق مهر است و احتياط واجب آنست كه اگر مهر المثل و مهر المسمى تفاوت داشته باشد در مقدار تفاوت تراضى و مصالحه نمايند

سؤال  679 - دخترى است كه چهار سال قبل به عقد جوانى در آمده و چند سال است كه جوان در آمريكا مىباشد و دختر غير مدخوله است و جوان مذكور نه حاضر است كه زوجه‌اش را تصرف نمايد و زندگى كند و نه او را طلاق مىدهد تا اين كه دادگاه شهرستان با الهام از قانون حمايت خانواده حكم طلاق را صادر كرده و به محاضر طلاق اعلام نموده و اجراء آن منوط به اجازه حاكم شرع دادگاه انقلاب است مستدعى است نظر مبارك را اعلام فرمائيد.

جواب:  از قضيه شخصيه اطلاع ندارم بطور كلى در مثل مورد سؤال چنانچه زوج متمكن از انفاق بر زوجه باشد و انفاق نكند و زن به مجتهد جامع الشرائط مراجعه نمايد مجتهد زوج را ملزم به انفاق يا طلاق مىنمايد پس اگر از هر دو امتناع نمود و انفاق از مال زوج به زوجه يا اجبار زوج بر طلاق ممكن نشد چنانچه زن ميل به طلاق داشته باشد مجتهد مىتواند او را طلاق بدهد و چنانچه نزاع موضوعى در بين باشد مرافعه شرعيه لازم است.

سؤال  680 - اگر شخصى ريش بتراشد ولى از جهات ديگر غير از حلق لحيه متدين و واجبات و فرائض دينه خود را كاملا انجام دهد و مورد وثوق و اطمينان كامل پيش مردم باشد مىشود يكى از شهود طلاق واقع شود يا نه.

جواب:  به نظر حقير ريش تراشيدن حرام است و اصرار بر آن كبيره است و موجب سقوط عدالت مىشود.

سؤال  681 - اگر شخصى كسى را وكيل نمود در اجراء صيغه طلاق زوجه خود آيا مىشود خودش يكى از دو شاهد باشد يا بايد دو شاهد غير از زوج صيغه طلاق را بشنوند.

جواب:  بايد دو شاهد غير از مجرى صيغه و غير زوج باشد.

سؤال  682 - در رساله عمليه مذكور است كه از جمله شروط طلاق آن است كه دو شاهد عادل صيغه طلاق را بشنوند بفرمائيد اگر بجاى دو مرد عادل چهار زن عادله يا يك مرد عادل و دو زن عادله صيغه را بشنوند كافى است يا خير.

جواب:  در فرض سؤال طلاق باطل است.

سؤال  683 - زنى كه از شوهر قبلى خود طلاق گرفته و شوهر مىكند به شخص ديگرى و بعد از انعقاد ولد معلوم شود كه شهود در وقت طلاق عادل نبوده‌اند جدائى لازم است يا نه و حكم ولد چيست.

جواب:  هر گاه بر زوج معلوم شود كه شهود در وقت طلاق عادل نبوده‌اند طلاق باطل و جدائى لازم و زن در زوجيت شوهر اول باقى است و بايد از شوهر دوم عده نگهدارد و نفقه ايام عده بر زوج اول است و چنانچه زن و شوهر دوم به اعتقاد صحت طلاق ازدواج نموده‌اند فرزندشان ولد شبهه و در حكم حلال زاده است.

سؤال  684 - در مورد عادل بودن امام جماعت و يا كسى كه صيغه طلاق را جارى مىكند توضيح بفرمائيد كه شرط عدالت چيست و اگر شخصى معنى واقعى عادل را نداند و تنها به خاطر سفارش به نماز جماعت نمازش را به جماعت بخواند و يا كسى در نزديكى از روحانيين محضردار عمل طلاق را انجام دهد و در واقع اين دو روحانى عادل نباشند آيا مسؤوليت شرعى متوجه آنها است كه چنين مسؤولتى را پذيرفته‌اند و يا خود شخص مسئول است كه دقيقا تحقيق نكرده كه عدالت يعنى چه و چه كسى عادل است.

جواب:  معنى و شرائط عدالت در رسائل عمليه مشروحا ذكر شده و در مورد طلاق بر عهده طلاق دهنده است كه فحص از حال دو شاهد بنمايد تا يقين به عدالت حاصل كند و اگر تقصير كرد بر عهده خود او است و طلاق دادن كسى كه شرائط صحت طلاق را رعايت نمىكند حرام است و اگر بعد از وقوع طلاق معلوم شود كه دو شاهد طلاق عادل نبوده‌اند كسى كه اطلاع بر فسق آنها پيدا كرده نمىتواند بر طلاق مذكور آثار طلاق صحيح را مترتب كند.

سؤال  685 - آيا شرط صحت طلاق حضور و استماع عدلين است يا استماع است ولو در مجلس صيغه طلاق حاضر نباشند مثل اين كه صيغه طلاق را در بلدى جارى نمايند و بوسيله تلفن يا غير آن دو نفر عادل در بلد ديگر استماع نمايند.

جواب:  بلى شرط صحت طلاق حضور و استماع عدلين است و استماع بدون حضور كفايت نمىكند.

سؤال  686 - زيد در حضر زوجه‌اش را قانونا در دفتر ازدواج و طلاق مطلقه نموده در حالى كه در طهر مواقعه بوده لكن قرار بر اين شده كه وقتى طهر به بيند شوهرش را اخبار كند تا شرعا هم زوجه‌اش را مطلقه كند و زوجه پس از آن كه قانونا مطلقه به طلاق رجعى گرديده نه شرعا، مدتى است كه طهرش را انكار كرده و به هيچ وجه حاضر به طلاق نيست و واقعه طورى است كه اگر زيد خودش شخصا يا وسيله كس ديگر رؤيت طهر را از زن استعلام كند ممكن است زن جهت زيد مفسده و خطرى ايجاد كند در اين صورت آيا زوج بعد از چهار ماه يا كمتر و زيادتر بدون استعلام رؤيت طهر از زن مىتواند در حضور عدلين اجراء صيغه طلاق كند و به زن خبر دهد تا اطلاع بر طلاق شرعى هم پيدا كند و طلاق صحيح است يا خير.

جواب:  در فرض سؤال بعد از گذشتن سه ماه چنانچه سه مرتبه طلاق بدهد بطورى كه ما بين هر طلاق و طلاق ديگر پنج روز فاصله باشد يقين حاصل مىشود كه يكى از اين سه طلاق در طهر واقع شده است و همين كفايت مىكند.

سؤال  687 - زنى در حال حيض طلاق داده شده و چون جاهل به حكم بوده با اين كه طلاق واجد شرائط صحت نبوده پس از سه سال با شخص ديگر ازدواج مىكند و اكنون نه سال است از ازدواج دوم مىگذرد و داراى فرزند هم مىباشد فعلا عالم به مسأله شده حكم طلاق گذشته و تكليف فعلى او با زوج دوم را بيان فرمائيد با توجه به اين كه اگر بخواهد از شوهر فعلى جدا شود مفاسد شديده از قبيل خود كشى زن بر آن مترتب خواهد شد.

جواب:  در فرض مسألة كه طلاق واجد شرائط صحت نبوده طلاق باطل و نكاح زن با مرد ديگر نيز باطل و در عقد زوج اول باقى است و نسبت به اولادى كه در اين مدت پيدا كرده چون زن و مرد جاهل به حكم بوده‌اند ملحق به آنها است و حكم ولد حلال را دارند و زن مذكوره بر مرد دوم حرام ابدى است يعنى بر فرض اين كه شوهر اول او را طلاق دهد نمىتواند با او ازدواج نمايد و خود كشى حرام است و در نزاع موضوعى مرافعه شرعيه لازم است.

سؤال  688 - شخصى در حال ناراحتى و عصبانيت بوسيله نامه به يك نفر بنويسد كه زوجه مرا مطلقه نما و او هم فورى زن را طلاق داده و در همان مجلس زن مزبوره را براى شخص ديگر عقد مىكند آيا اين طلاق و اين عقد صحيح است يا نه.

جواب:  احكام طلاق وعده مفصل است مراجعه كنيد به توضيح المسائل ولى بطور كلى اگر كسى كه وكالت در طلاق مىدهد قصد معنى داشته و از روى لغو و هزل نگفته باشد وكالت صحيح است و بعد از اين كه طلاق با شرائط صحت واقع شد اگر زن مطلقه يائسه يا غير مدخول بها باشد عده ندارد و ازدواج او در همان مجلس طلاق با مرد ديگر مانع ندارد و اگر يائسه و غير مدخول بها نباشد بايد عده نگهدارد و ازدواج او با مرد ديگر در عده باطل است.

سؤال  689 - آيا طلاق زن يائسه در طهرى كه زوج با او در همان طهر مواقعه نموده جايز است يا خير.

جواب:  بلى جايز است.

سؤال  690 - اگر زن مدرك طلاق داشته باشد (طلاق نامه) ولى شهود مذكوره در طلاق مشكوك العداله و يا مجهول الحال باشند اين طلاق صحيح است يا نه.

جواب:  با اخبار خود زن از طلاق صحيح تا خلاف آن معلوم نشده محمول بر صحت است.

سؤال  691 - اگر در بلد يا بلادى از جانب حاكم آن بلد چند نفر براى دادن طلاق رسمى تعيين شوند و معلوم شود كه بعضى از افراد معينه بدون رعايت شرائط، طلاق جارى مىكند و بعضى از اين افراد معينه داراى معلومات عربى نيستند و به جزئيات لازمه طلاق وارد نيستند و ممكن است طلاق غير صحيح جارى كنند و يا در وقت اجراء صيغه طلاق رعايت حضور عدلين را نمىكنند و يا در بعض اوقات از طرف حاكم بلاد شوهر را مجبور مىكنند كه بايد عيالت را طلاق بدهى و هم از او به زور وكالت مىگيرند كه عيالش را طلاق بدهند از اين قسم طلاق اگر زنى مدرك طلاق در دست داشته باشد و براى ما اين امر مجهول باشد و ما دهنده طلاق و شهود و عدلين در وقت اجراى صيغه طلاق را نشناسيم اين طلاق صحيح است يا نه و اين زن را بعد از انقضاء عده مىشود به عقد كسى ديگر در آورد يا نه و تحقيق كردن از شوهر اول هم گاهى مىشود امكان ندارد كه سؤال نمائيم كه بطيب نفس عيالش را مطلقه كرده و يا روى اجبار بوده در اين صورت تكليف ما چيست.

جواب:  در فرض مذكور اگر وقوع طلاق صحيح معلوم و يا خود زن اخبار بوقوع طلاق صحيح بدهد تا عدم صحت طلاق بواسطه اختلال بعضى از شروط صحت معلوم نشده محمول بر صحت است و تحقيق و فحص واجب نيست و اگر معلوم شود كه مرد را مجبور يا مكره به طلاق كرده‌اند يا آن كه در نزد عدلين واقع نشده طلاق باطل است.