العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > فتاوای آیت الله العظمی گلپایگانی (قدس سره):
مواردى از ثبوت ضمان به جهت تقصير
سؤال260 - چوپانى كه مسئول گله گوسفند است شبى غفلت نموده به محل ديگر رفته و گوسفندان در پناهگاه بدون حافظ ماندند چند گرگ آمده و چند رأس از گوسفندان را مجروح كرده و مرده‌اند و بقيه جاى فرار نداشته و از ترس روى هم ريختند و تا صبح صد رأس گوسفند به اين نحو مردند آيا مالك گله كه حقوق و لباس چوپان را داده حق مطالبه ضرر از چوپان دارد يا خير.
جواب: در فرض مسأله چوپان ضامن است.
سؤال261 - گوسفندى كه به چوپان سپرده‌اند در بيابان به حال مردن مىافتد چوپان ملتفت مىشود و گوسفند را ذبح نمىكند تا اين كه مىميرد بفرمائيد چوپان ضامن است يا نه؟
جواب: اگر اطمينان داشته كه نمىميرد و ذبح نكرده تقصير محسوب نمىشود و چيزى بر او نيست و اگر با اطمينان به تلف شدن ذبح نكرده باشد مقصر و ضامن است.
سؤال262 - شخصى زوجه‌اش املاك لم يزرع داشته و شوهرش آن املاك را آباد نمود و اشجار زيادى در آن املاك به عمل آورد و زراعت كرد و بعد زوجه فوت نمود و دو پسر و سه دختر از او مانده آيا شوهر به اين اشجارى كه به ثمر رسانيده حقى دارد يا نه و در صورتى كه حق داشته باشد اجاره املاك را بايد بدهد يا نه؟
جواب: اگر نهال ملك زوج بوده است و به زوجه انتقال نداده باشد مال زوج است و در اين صورت چنانچه زن اجازه غرس را مجانا نداده باشد يا بى اجازه زن غرس نموده باشد زوج ضامن اجرة المثل است و اگر نزاع موضوعى است محتاج به مرافعه شرعيه است.
سؤال263 - شخصى ماشين خود را در گاراژ مىگذارد ديوار به رويش خراب مىشود آيا گاراژ دار ضامن است يا خير؟
جواب: اگر گاراژ دار مىدانسته ديوار در معرض خرابى است و اطلاع نداده ضامن است و الا ضامن نيست و در نزاع موضوعى مرافعه شرعيه لازم است.
سؤال264 - بنائى در ساختمانى روزمزدى كار كرده و خودش بعنوان معمار معروف بوده بعد از انجام كار بلا فاصله كار معيوب شده و خسارت پيدا كرده آيا اين خسارت وارده به عهده صاحب كار است يا به عهده بناء؟
جواب: در فرض مسألة اگر بناء بناء را ناقص ساخته و صاحب كار نمىدانسته كه ناقص مىسازد و مغرور شده باشد بناء تفاوت بين ناقص و صحيح را ضامن است و اگر نزاع در موضوع باشد مرافعه شرعيه لازم است.
سؤال265 - شخصى متاعى را از دكاندار خريده است و به فروشنده دستور داده متاع را بتوسط باربر به گاراژ بفرستد و دكاندار هم بتوسط باربرى كه به او اطمينان داشته متاع را به گاراژ فرستاده و حق الزحمه باربر را هم خريدار بتوسط فروشنده پرداخته است پس از بيست روز خريدار به فروشنده مراجعه نموده و اظهار مىكند كه متاع به گاراژ نرسيده و در اين موقع هويت باربر هم از نظر دكان دار فراموش شده آيا خسارت متاع به عهده خريدار است يا به عهده فروشنده.
جواب: در فرض مسأله اگر فروشنده از جهت يادداشت نكردن اسم باربر با اطمينان به او عرفا تقصير كرده ضامن است و اگر تقصير نكرده ضامن نيست و در نزاع موضوعى مرافعه شرعيه لازم است.
سؤال266 - شخصى فرشى داده است به يك فرش فروشى كه براى او بفروشد و با او قرار نكرده كه فرش را نقد بفروشد يا وعده فعلا آن فرش فروش فرش را فروخته به مدت دو ماه وعده بنام خودش و سفته دو ماه وعده را هم بنام خودش گرفته و فعلا معلوم شده كه خريدار فرش ورشكسته است آيا آن فرش فروش كه فرش را با اين كيفيت فروخته ضامن است يا نه؟
جواب: در فرض مسأله در صورتى كه بدون اذن و اجازه صاحب فرش فروخته آن كه فروخته ضامن است و اگر با اذن و اجازه فروخته ضامن نيست و در فرض مذكور كه از نقد و نسيه اسم نبرده محمول است بر متعارف بازار مگر قرينه بر خلاف باشد و در نزاع موضوعى مرافعه شرعيه لازم است.
سؤال267 - تاجر قمى مثلا از تاجرى كه در مشهد ساكن است اجناس مختلفه به موجب صورت و امضاء درخواست نموده و آن تاجر تهيه كرده و به قم ارسال نموده و در بين راه به سوختن يا غرق شدن مثلا تلف مىشود آيا ضمان اين مال بر كداميك از فرستنده و خواهنده وحامل مىباشد؟
جواب: در فرض مسأله اگر تاجر مشهدى براى تاجر قمى اجناس را خريده و مأذون در ارسال بوده و در كيفيت ارسال تقصير نكرده ضرر به تاجر قمى وارد مىشود و اگر حامل در حفظ مال تقصير كرده او ضامن است.
سؤال268 - هر گاه شخصى با اتومبيل خود در روز و در خيابان گاو شخصى را بكشد و به اتومبيل هم خسارت وارد شود در صورتى كه گاوهاى زيادى هم وجود داشت در اين صورت آيا قيمت گاو را راننده ضامن است يا نه و هم چنين خسارت وارده ماشين به عهده صاحب گاو مىآيد يا نه؟
جواب: در فرض سؤال راننده ضامن قيمت گاو است و هر گاه بعد از بر خورد زنده بماند به اندازه اى كه بشود او را ذبح شرعى كرد و صاحب گاو در ذبح كوتاهى كند راننده فقط تفاوت قيمت را ضامن است.
سؤال269 - شخصى كه بعنوان سرايدارى در پاساژى ساكن مىباشد و روزها بعلاوه از مراقبت از پاساژ كارهاى عمومى محله را هم عهده دار است يك قطعه فرش از فرشهاى يكى از حجرات مفقود مىگردد آيا غرامت فرش مفقود شده را سرايدار ضامن است يا نه؟
جواب: در مفروض سؤال چنانچه سرايدار در حفظ و مراقبت اموال پاساژ كوتاهى نكرده يا در روز مراقبت به عهده او نبوده بلكه هر كسى مراقب اموال خود بوده سرايدار ضامن نيست و چنانچه مراقبت اموال مردم در روز نيز به عهده سرايدار بوده و در مراقبت و محافظت كوتاهى نموده ضامن است و اگر نزاع موضوعى در بين باشد احتياج به مرافعه شرعيه دارد.
