العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > فتاوای آیت الله العظمی مظاهری (مدظله):
دفاع شخصی
دفاع از ناموس تا قتل و جرح
سوال : در رابطه با دفاع بفرماييد:
1) آيا براي مشروع بودن دفاع از ناموس ديگري، استمداد و كمك طلبيدن از جانب شخص مورد تجاوز كه با ميل و رغبت تن به تجاوز داده است شرط است يا خير؟ به عبارت ديگر، با وجود ميل و رغبت شخص مورد تجاوز، آيا ديگري حق‌ّ دفاع از ناموس او را با رعايت مراتب دفاع تا جايي كه ناگزير به قتل و كشتن متجاوز يا هر دو شود، دارد يا خير؟ (در صورتي كه شخص مورد تجاوز از اقارب موانع نباشد و نيز دسترسي به نيروي انتظامي ميسّر نباشد).
2) اين مسأله راجع به مال ديگري و دفاع از مال او با وجود آن كه وي ميل و رغبت داشته باشد، چگونه است اگر دفاع به ترتيب مراحل آن تا قتل مهاجم پيش رود؟
جواب : 1) افراد عادي فقط مي‌توانند با گفتن، امر به معروف و نهي از منكر كنند ولي ساير مراتب مربوط به حاكم شرع است نه افراد عادي.
2) اين مسأله نيز نظير سابق است.
حدود دفاع از ناموس و ...
سوال : استدعا دارد فتواي شرعي خود را در پاسخ به سؤالات ذيل به منظور استناد علمي و كاربرد عملي مشروحاً و به طور مستدل‌ّ اعلام فرماييد.
اگر كسي در حين عبور فرد ديگري به اتّفاق همسرش از خيابان با آنها برخورد نمايد و به لحاظ اختلافات قبلي درگير لفظي حادث آيد و شخص نخست به شخص مذكور و همسرش فحّاشي (فحش ناموسي) كند و به وسيله پنجه بوكس صورت نامبرده را مصدوم نمايد و با ضربات مشت بازوي همسرش را كه حامله نيز بوده است مصدوم كند.
اوّلاً: چنانچه شخص دوّم عكس العملي در مقابل مهاجم انجام دهد از مصاديق دفاع مشروع است يا خير؟
ثانياً: اگر شخص دوّم در دفاع از خود و همسرش با چاقو يا وسيله برنده ديگري مهاجم را مجروح سازد و در اثر جراحت فوق نامبرده فوت كند چه حكمي دارد؟
ثالثاً: اگر مدافع در دفاع زياده روي كند و مهاجم كشته شود حكم شرعي آن چيست؟
جواب : دفاع از خود و ناموس خود جايز است تا وقتي كه موجب جرح و قتل نشود و اگر موجب جرح و قتل شد ضامن است.
مقاومت در مقابل اشرار و اراذل
سوال : حكم مقاومت در مقابل جاني يا سارق براي جلوگيري از تجاوز يا هتك ناموس يا سرقت در فروض ذيل را بيان فرمائيد:
الف) مقاومت با احتمال آبرو ريزي مجني عليه.
ب) مقاومت با احتمال قتل يا ضرب و جرح شديد يا متوسط مجني عليه.
ج) مقاومت در صورتي كه مال زياد، معمولي يا كم مورد تعرّض باشد.
د) مقاومت در جائي كه منجر به قتل جاني يا سارق شود.
جواب : مقاومت و دفاع در تمامي فروض جايز است و اگر دفاع منجر به قتل شود دفاع كننده ضامن نيست.
کمک در دفاع به ديگري
سوال : احتراماً استدعا دارد بفرماييد اگر فردي مورد تعرّض و تهاجم واقع شود و ناتوان از دفاع مشروع باشد و ما به كمك او برويم ولي او كمك ما را نپذيرد، حكم مسأله چگونه است؟ آيا اگر در مورد تعرّض به مال وي كفايت دارد، در مورد تعرّض به جان چگونه است؟ آيا كفايت دارد يا خير؟ يا هنگام تعرّض به ناموس و عرض. حال اگر با وجود عدم پذيرش كمك او (فردي كه جانش در خطر است) ما مداخله نموديم و منجر به كشته شده فرد متعرّض (مهاجم) شد، آيا در محكمه مي‌توان به دفاع مشروع استناد نمود، در صورتي كه دفع خطر مهاجم متوقّف به قتلش باشد؟ در مورد تعرّض به عرض و ناموس غير، اگر نتوان از باب دفاع مشروع وارد شد، از باب امر به معروف و نهي از منكر تا چه حدّ امكان كمك و پيشروي وجود دارد؟ آيا اگر منجر به قتل فرد متعرّض شد چه حكمي دارد، با فرض اين كه دفاع متوقّف به قتل مهاجم باشد.
جواب : در كليه فروض مسأله بايد طبق قاعده امر به معروف و نهي از منكر و احكام آن عمل كرد و قاعده ديگري ندارد.
