احکام > فتاوای آیت الله العظمی سبحانی (مدظله):

ضررهای ناشی از درمان و مسائل پزشکی

امضاى برگه برائت از طرف مريض يا ولى او

سؤال: آيا امضاى برگه برائت از طرف مريض يا ولى او، در حالى كه امضا كننده از مفادش بى اطلاع است، رافع ضمان است؟

جواب: بسمه تعالى: بايد امضاى برگه   ى برائت همراه با تفهيم محتواى آن باشد و بدون آن، ضمان برطرف نمى شود. والله العالم

عدم تخصص در عمل جراحى

سؤال: اگر پزشكى كه تخصّص كافى در زمينه ى عمل جراحى خاصى را ندارد، عمل جراحى خاصى را انجام دهد و بيمار يا ولى او نيز از اين امر مطلع باشند و برگه ى برائت از ضمان را امضا كنند. آيا اين رافع ضمان خواهد بود؟

جواب: بسمه تعالى: هرگاه عمل جراحى او از نظر پزشكان از حيطه   ى كارش خارج بوده، مطلقاً ضامن است و أخذ برائت كافى نيست. والله العالم

 

اخذ برائت توسط پزشك

سؤال: در صورت اشتباه پزشك جراح كه منجر به قطع عضو يا ايجاد جراحت شود، آيا أخذ برائت رافع ضمان خواهد بود؟

جواب: بسمه تعالى: در صورت تقصير، أخذ برائت رافع ضمان نيست. والله العالم

 

ضمان در قطع عضو يا ايجاد جراحت كه لازمه طبابت است

سؤال: آيا قطع عضو يا ايجاد جراحتى كه لازمه ى طبابت باشد; مثل شكافتن سينه براى جراحى قلب يا پاره نمودن شكم براى عمل آپانديس، موجب ضمان طبيب مى شود؟ آيا اخذ برائت در رفع ضمان تأثير دارد؟

جواب: بسمه تعالى: هرگاه اخذ برائت به خاطر اين است كه ممكن است در مقدمات طبابت مانند شكافتن شكم يا سينه اشتباه رخ دهد، اخذ برائت در رفع ضمان مؤثر است. در غير اين صورت، نيازى به أخذ برائت نيست، چون فرض اين است كه طبابت به امر يا اذن بيمار يا ولى او صورت گرفته است. والله العالم

كبود شدن محل تزريق آمپول

سؤال: اگر جاى تزريق آمپول كبود شود، آيا موجب ضمان ديه مى شود؟

جواب: بسمه تعالى: اگر در تزريق آمپول ضوابط را رعايت كند و به غير از كبود شدن ضرر ديگرى بر شخص وارد نكند، موجب ضمان ديه نيست. والله العالم

عدم كنترل مدفوع و ريح بر اثر جراحى

سؤال: شخصى بر اثر عمل جراحى دچار نقص عضو شد و بدون اراده، مدفوع و ريح از او خارج مى شود. بر طبق تشخيص كمسيون پزشكى، پزشك معالج به جهت بى مبالاتى و عدم مهارت، مسئول شناخته شد. از او چه مقدار خسارت مى توان مطالبه نمود؟

جواب: بسمه تعالى: هرگاه بر اثر جراحى، استخوان نشيمنگاه شكسته و آن بى اختيارى پيش آمده است، ديه   ى كامل ثابت مى شود و اگر مطلقاً نمى تواند مدفوع و ادرار (بول) را نگهدارد، باز هم ديه كامل است و اگر به صورت نسبى صدمه ديده است، ارش، ثابت است كه مقدار آن با نظر حاكم تعيين مى شود. والله العالم

قطع شدن برق يا خرابى دستگاه در حين جراحى

سؤال: اگر در حين عمل جراحى برق قطع شود يا دستگاه خراب شود يا دست لرزش پيدا كند، آيا پزشك ضامن است؟

جواب: بسمه تعالى: تقصير در مواردى كه پيش بينى آن در عرف پزشكى لازم است; مانند قطع برق يا خرابى برخى از دستگاه ها، ضمان آور است; در غير اين صورت، در صورتِ أخذ برائت، ضمانى نيست. والله العالم

مخارج درمان بيشتر از ديه

سؤال: اگر مخارجى كه مجنى عليه براى درمان آثار و عوارض جنايت هزينه مى كند بيشتر از ديه باشد، آيا مى تواند هزينه هاى درمانى مازاد بر ديه را از جانى بگيرد؟ آيا مى تواند نسبت به مدت زمانى كه قدرت كار كردن نداشته، مطالبه ى خسارت كند؟

جواب: بسمـه تعـالى: اگـر هـزينه   ى درمـانى بيش از ديه است، مقدار مازاد از ديه را بپردازد و مقصود از هزينه هاى درمانى، هزينه هاى متعارفى است كه پزشكان آن را لازم مى دانند، امّا بيكار شدن، ضمان آور نيست و آن فرد بايد از طريق بيت المال مشكل را حل كند. والله العالم

 

اخذ برائت براى ترميم دست بيمار

سؤال: آسيبى به دست بيمار وارد مى شود، در عمل جراحى، براى ترميم آن قطعه اى از پوست يا استخوان يا رگ از ديگر اعضاى بدن بيمار برداشته مى شود آيا اخذ برائت براى اين بخش از عمل لازم است؟

جواب: بسمه تعالى: اخذ برائت براى اصل عمل كافى است و بيان جزئيات لازم نيست، مگر اين كه در عرف پزشكى بيان آن لازم باشد. والله العالم

 

تجويز اشتباهى دارو

سؤال: پزشكى به اشتباه،دارويى را تجويز نمود و پرستار نيز بر اساس نسخه اى كه پزشك پيچيده، دارو را در اختيار بيمار گذاشت يا به بيمار خوراند و بيمار در اثر خوردن آن مرد. آيا پزشك ضامن است يا پرستار كه مباشر است؟

جواب: بسمه تعالى: هرگاه پرستار از مضر بودن دارو آگاه بوده، ضامن است. در غير اين صورت، پزشك ضامن مى باشد. والله العالم

دريافت ويزيت پس از معاينه در صورت مريض نبودن شخص

سؤال: اگر پزشك پس از معاينه به شخص مراجعه كننده اطمينان دهد كه بيمار نيست، آيا مى تواند ويزيت مصوب را دريافت كند؟

جواب: بسمه تعالى: أخذ اجرت براى تشخصيص بيمارى يا عدم بيمارى و همچنين براى مقدمات تشخيص و توصيه هاى مؤثر در بهبودى و امثال آن كه از وظايف پزشكان است اشكال ندارد. والله العالم

تشخيص ظنى بيمارى

سؤال: اگر پزشك پس از معاينه به تشخيص ظنى برسد، آيا مجاز است كه براى مريض نسخه بنويسد؟ اگر آن بيمار بهبود نيافت، آيا ضامن هزينه هاى مادى او مى باشد؟

جواب: بسمه تعالى: در صورتى كه صلاحيت طبابت را دارا بوده و مقدمات لازم براى تشخيص را بكار برده و از نظر عرف پزشكى، در تشخيص و معالجه، كوتاهى نكرده است، طبابت وى بر اساس تشخيص حدس مانعى ندارد و مستحق حق ويزيت و اجرت طبابت است ودر صورت عدم بهبودى، پزشك ضامن هزينه هاى انجام شده از طرف بيمار نمى باشد. والله العالم

متخصص فرض كردن دكتر عمومى توسط برخى از بيماران

سؤال: هـرگاه پزشك عمـومى بـر طبـق قـوانين جـارى وزارت بهـداشت و نظام پزشكـى در تابلوى خـود عبـارت «دكتر...عمومى، داخلى، اطفال، پوست» درج كند، لكن برخى از بيماران وى را متخصص فرض نمايند، آيا درج اين عناوين جايز است؟

جواب: بسمه تعالى: در صورتى كه درج اين عناوين بر خلاف مقررات و قوانين نباشد، اشكال ندارد. والله العالم

عدم تحمّل ساخت دندان مصنوعى

سؤال: اگر بيمار به لحاظ جسمى و روانى نتواند ساخت دندان مصنوعى را تحمل كند لذا از ساخت دندان منصرف شود آيا مخارج را بايد بپردازد؟

جواب: بسمه تعالى: اگر مقدارى از كار انجام شده است بايد مبلغ را بپردازد . والله العالم

معالجه ناقص

سؤال: اگر دندانپزشك كارى را شروع نمايد و معالجه را ناقص انجام دهد بيمار نسبت به پزشك چه وظيفه اى دارد؟

جواب: بسمه تعالى: اگر قرار داد از ابتداء بر تكميل آن كار بوده حق دريافت هزينه زائد را ندارد . والله العالم

اجازه براى كشيدن دندان

سؤال: دندانپزشك براى كشيدن دندان بايد از بيمار اجازه بگيرد؟

جواب: بسمه تعالى: اجازه لازم است . والله العالم

باقى ماندن شيئى در بدن بيمار پس از عمل جراحى

سؤال: پس از عمل جراحى مشخص مى شود كه يك عدد گاز استريل در بدن بيمار باقى مانده و بيمار مجدداً مورد عمل جراحى قرار مى گيرد آيا بيمار مستحق دريافت خسارات مالى و ديه است؟

جواب: بسمه تعالى: هرگاه جراح پيش از عمل اخذ برائت نموده كه در صورت اشتباه ضامن نباشد و ثابت شود كه اين كار از روى اشتباه محض بوده است نه عمد، جراح و كسى كه مسئول كنترل گاز استريل بوده ضامن نيست ولى هزينه جراحى دوم بر عهده جراح است چون مكمل عمل پيشين است و جراحى دوم جزء جراحتهاى كه ديه بر آن مترتب مى شود نمى باشد زيرا در مسير بهبودى مريض انجام مى شود . والله العالم

استفاده از الكل در قرص

سؤال: با توجه به اينكه در ساخت و سنتز برخى از داروها مانند تنطورها يا شربتهاى دارويى و نيز در تهيه روكش قرص ها از الكل به عنوان حلال شيميايى استفاده مى شود و در اغلب موارد از الكل صنعتى خالص يا الكل تخميرى مى باشد آيا استفاده از اين داروها جايز است؟

جواب: بسمه تعالى: برخى از اهل فن مى گويند روكش قرصها نه الكل صنعتى است و نه الكل تخميرى، بلكه يك نوع ماده شيميايى است كه بى حس كننده است و چون مسكر بودن آن قطعى نيست بنابراين شبهه موضوعيه است فعلاً محكوم به طهارت است تا واقع روشن شود . والله العالم

ناقص كردن بچه، بچه ديگر را

سؤال: اگر بچه اى كه به سن بلوغ نرسيده بچه ديگرى را ناقص كرده (مثل كور كردن) آيا ديه بر عهده عاقله مى باشد؟

جواب: بسمه تعالى: جنايت بچه در حكم خطا است بنابراين ديه بر عهده عاقله است . والله العالم

كيفيت سوگند عاقله بر انكار خطاى محض

سؤال: بنابرنظر مشهور فقهاء مبنى بر اينكه هرگاه اصل جنايت با بيّنه، علم قاضى يا قسامه ثابت شده باشد و جانى مدعى خطاى محض بوده و عاقله منكر خطايى بودن قتل باشند قول عاقله با سوگند مقدم است بفرمائيد كيفيت سوگند چگونه است؟

جواب: بسمه تعالى: همين مقدار كه قسم ياد كند كه ما نمى دانيم كه خطاى محض است از گردن آنها ساقط مى شود . والله العالم

پرداخت ديه در خطاى محض توسط جانى

سؤال: هرگاه در جنايت خطائى، شخص جانى ديه را بپردازد ولى قصد تبرّع از عاقله را نكند آيا جانى مى تواند به عاقله رجوع كند؟

جواب: بسمه تعالى: چون پرداخت ديه بدون اذن عاقله بوده پس از پرداخت نمى تواند مراجعه كند مثل اينكه كسى بدهى كسى را بدون اذن او پرداخت كند حق مراجعه به او را ندارد . والله العالم

نجس شدن القاب ائمه(عليهم السلام)

سؤال: آيا القاب و كنيه هاى ائمه اطهار(عليهم السلام) همان حكم اسم مباركشان را دارند؟ (مثلا سكه 10 تومانى كه بر رويش لفظ امام رضا(عليه السلام) حك شد به دستشويى بيافتد وظيفه چيست؟)

جواب: بسمه تعالى: در صورت امكان بيرون آورده شود و در هر حال ادب را رعايت كنند.والله العالم