العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > فتاوای آیت الله العظمی سبحانی (مدظله):
دیه خسارتهای جانی
فروش اعضاى بدن محكوم به قصاص نفس
سؤال: آيا شخصى كه به قصاص نفس محكوم شده، مى تواند اعضاى بدن خود را بفروشد؟
جواب - بسمه تعالى: اگر با دادن عضو، حيات او به خطر نيفتاده و موضوع قصاص از بين نمى رود، اشكال ندارد. والله العالم
خون گرفتن از محكوم به قصاص نفس يا حد قتل
سؤال: آيا از شخصى كه محكوم به قصاص نفس يا حد قتل شده، مى توان خون گرفت و پول بابت خون به چه كسى پرداخت شود؟
جواب - بسمه تعالى: أخذ خون از كسى كه محكوم به قصاص يا حد قتل است، احتياج به اجازه ى طرف دارد و پس از اجازه، پول ملك او مى شود و طبعاً به ورثه ى او خواهد رسيد; مگر اين كه در حال حيات آن را به كسى ببخشد. والله العالم
قتل بخاطر عدم رعايت مقررات
سؤال: راننده اى مقررات را رعايت نمى كند و با سرعت غير مجاز و يا تخلف ديگر منجر به قتل انسانى مى شود. قتل از چه نوع مى باشد؟
جواب - بسمه تعالى: شبه عمد است و بايد ديه را بپردازد. والله العالم
ديه سقط جنين
سؤال: خانمى هستم كه بچه35روزه را سقط كرده ام و اكنون بسيار پشيمان هستم ديه سقط جنين چه مقدار است؟
جواب - بسمه تعالى: اگر به صورت نطفه بوده ديه آن 20 دينار است و اگر به صورت خون بسته بود، ديه آن چهل دينار مى باشد و هر دينارى يك مثقال شرعى است و 20مثقال شرعى معادل پانزده مثقال طلا رايج بازار است و چهل مثقال شرعى معادل سى مثقال بازار است. والله العالم
جنايت مسلمان مجهول النسب و...
سؤال: اگر شخص لقيط يا ابن ملاعنه يا مسلمان مجهول النسب مرتكب جنايت خطايى شوند از چه كسى ديه گرفته مى شود؟
جواب - بسمه تعالى: در مورد سه گانه ابتداء به خود جانى مراجعه مى شود اگر متمكن نباشد، امام ديه را مى پردازد. والله العالم
مرگ در اثر تصادف
سؤال: اگر وسيله ى نقليه به شخصى يا به وسيله ى نقليه ى ديگرى برخورد كند و منجر به مرگ آن شخص شود، حكم اين نوع تصادف از جهت قصاص و ديه را بيان فرماييد.
جواب - بسمه تعالى: 1. هرگاه عمداً وسيله را به ديگرى بزند، قتل عمد است.
2. اگر برخورد در اثر عدم رعايت مقررات رانندگى يا عدم آشنايى با امر رانندگى باشد، شبه عمد است و اگر در برخورد هيچ گونه تقصير نداشته باشد، ولى تصادف به او نسبت داده شود، قتل خطايى است. والله العالم
دعوت رفيق به زد و خورد
سؤال: مقدارى عكس رفيقم در دست كسانى بود كه آنها مى خواستند از آن سوء استفاده كنند، به رفيقم گفتم بيا با همديگر عكس ها را از آنها بگيريم، به خاطر زد و خوردى كه صورت گرفت رفيقم كشته شد آيا من ضامن ديه وى مى باشم؟
جواب - بسمه تعالى: ضامن نمى باشيد. والله العالم
اصناف ديه كامله
سؤال: در حال حاضر بين اصناف ديه ى كامله، تفاوت وجود دارد، آيا كسى كه بايد ديه بپردازد، مى تواند هر يك از اصناف ديه را كه خواست، انتخاب و پرداخت كند؟
جواب - بسمه تعالى: در شرايط حاضر آنچه شوراى نگهبان معيّن كرده، پرداخت شود. والله العالم
ديه قرمزى يا كبودى محل ضرب بچه
سؤال: اگر ولى، بچه را براى تربيت بزند و موجب قرمزى يا كبودى در محل ضرب شود، آيا ديه برعهده ى ولى مى باشد؟
جواب - بسمه تعالى: ديه برعهده ى ولى است و ظاهر اين است كه اين مطلب مسلم است و لزوم ديه بر معلم هم بر همين اساس مى باشد. در جواهر بيان شده است:«كتلف الصبى بتأديب من له تأديبه فى الضمان»( [26]) و در جاى ديگر، ضمان ديه را در مورد تأديب صبى مورد اتفاق فقها دانسته است. ( [27]) والله العالم
مراد از «مؤمن» در سوره نساء، آيه99، كيست؟!
سؤال: مراد از «مؤمن» در سوره ى نساء، آيه ى92: ( وَما كانَ لِمؤمن أَنْ يَقْتُلَ مُؤْمِناً إلاّ خطأً ) ، چه كسى است؟
جواب - بسمه تعالى: كسى كه معتقد به يكتايى خداوند و نبوت پيامبر خاتم (صلى الله عليه وآله) و معاد روز قيامت است والله العالم
قطع كردن انگشت چهارم زن بخاطر كم شدن ديه
سؤال: زنى سه انگشت دست وى توسط شخصى، از روى خطا قطع شده است، به خاطر اين كه ديه كم شود انگشت چهارم زن را نيز قطع مى كند، آيا در حق زن ظلم نمى شود؟
جواب - بسمه تعالى: در صورتى بريدن چهار انگشت موجب تنصيف ديه مى شود كه به صورت خطا باشد و در فرض مسأله، سه انگشت از روى خطا و چهارمى از روى عمد است. در اين صورت، بايد ديه ى سه انگشت را بپردازد و نسبت به انگشت چهارم بين قصاص و اخذ ديه ى مستقل مخير است. والله العالم
مسئول ديه آسيب ديدن شنوايى بچه توسط بچه ديگر
سؤال: اگر بچه ى صغير در اثر نزاع و دعوا با بچه ى ديگر، باعث آسيب ديدن شنوايى آن بچه ى ديگر شود، آيا ديه ى آن برعهده ى عاقله است؟
جواب - بسمه تعالى: هرگاه نظر طبيب بر اين باشد كه شنوايى از دست رفته و اميد به بازگشت نيست، ديه برعهده ى عاقله است و اگر قدرت شنوايى وى كم شده و ارش آن كمتر از ديه ى «موضحه» باشد، از مال طفل برمى دارند. والله العالم
مباشر در سقط جنين
سؤال: زنى چند سال قبل فرزند خود را سقط كرد، ولى نمى داند كه آيا او مباشر در سقط بوده يا پزشك سقط كرده است. اكنون وظيفه ى او نسبت به ديه چه مقدار مى باشد؟
جواب - بسمه تعالى: زن نسبت به خود مى تواند اصل برائت را جارى كند، ولى وارث ديه مى تواند به اين دو نفر مراجعه و مطالبه ى ديه نمايد. والله العالم
قتل چند نفر بخاطر نجات جان اكثر مسافران در نقص فنى هواپيما يا اتوبوس
سؤال: گاهى خلبان هواپيما يا راننده ى اتوبوس به دليل نقص فنى ناچار مى شود براى حفظ جان اكثر مسافران كارى كند كه منجر به مرگ چند نفر و نجات اكثريت مى شود. آيا راننده ضامن ديه ى افراد آسيب ديده مى باشد؟ آيا بين اضطرار ناشى از قصور يا تقصير راننده با صورتى كه وضعيت اضطرارى به صورت كاملاً اتفاقى به وجود آمده فرقى وجود دارد؟
جواب - بسمه تعالى: در تعارض ضررين، لازم است كه اقلّ انتخاب شود، ولى ضامن ديه مى باشد و در صورتى كه بيمه دارند، بيمه آن ديه را مى پردازد ودر غير اين صورت خود خلبان و راننده ضامن است و هرگاه آن كار به خود خلبان يا راننده نسبت داده شود; هر چند به خاطر پديد آمدن شرايط پيش بينى نشده باشد، خود او ضامن است. والله العالم
تعداد اقرار در جنايت عمدى موجب ديه
سؤال: در جنايت عمدى كه موجب ديه باشد، چند مرتبه اقرار لازم است؟
جواب - بسمه تعالى: يك بار كافى است. والله العالم
تعداد سوگند در قسامه
سؤال: در اثبات جنايتى كه بر اعضا وارد و موجب ديه ى كامل شده، چند سوگند در قسامه لازم است؟
جواب - بسمه تعالى: نظر مشهور ومتبع در قسامه ى اعضا شش سوگند است. والله العالم
لوث در قسامه ى اعضا
سؤال: آيا در قسامه ى اعضا، تحقق «لوث» را شرط مى دانيد؟
جواب - بسمه تعالى: اصولاً مورد قسامه لوث است و تا لوث نباشد موضوعى براى قسامه نيست. والله العالم
مقصود از «الأقرب فالأقرب»
سؤال: مقصود از «الأقرب فالأقرب» در مورد پرداخت ديه از طرف عاقله چيست؟
جواب - بسمه تعالى: ظاهر الأقرب فالأقرب، طبقات ارث است. والله العالم
شمول قاعده«كل ما كان...» به اعضاى داخلى يا ظاهرى يا هر دو
سؤال: آيا قاعده ى «كل ما كان فى الإنسان اثنان ففيهما الدية وفى أحدهما نصف الدية وما كان فيه واحد ففيه الدية» كه متخذ از روايات است، منحصر به اعضاى ظاهرى بدن است يا شامل اعضاى داخلى نيز مى شود؟
جواب - بسمـه تعالـى: اطلاق حـديث «كـلّ ما كـان فى الجسـد...» هـر چنـد اعضـاى داخلى را هـم دربـر مى گيـرد، ولى چـون غالباً نابودى يكى از اعضاى داخلى بدن باعث مرگ مى گردد، ديه ى كامل به هر حال (خواه عضو واحد باشد يا متعدد) ثابت است، امّا در موردى كه يكى از دو كليه و امثال آن از بين برود نصف ديه ثابت مى شود. والله العالم
مقصود از عضو واحد در قاعده «كل ما كان...»
سؤال: مقصود از عضو واحد در اين قاعده چيست و آيا رگ ها و يا موى سر و امثال اينها، عضو واحد محسوب مى شود؟
جواب - بسمه تعالى: مقصود از اعضا، اعضاى رئيسه است و رگ ها و امثال آن تابع عضوند، امّا موى سر، خود منصوص است. والله العالم
شمول قاعده «كل ما كان...» بر غده آپانديس
سؤال: آيا اين قاعده شامل غدّه ى آپانديس نيز مى شود؟
جواب - بسمه تعالى: غدّه ى آپانديس و امثال آن عضوى مستقل نيستند. والله العالم
ديه قتل پيرمرد در سانحه رانندگى
سؤال: در سانحه ى رانندگى، پيرمردى مصدوم شدو به خاطر برخى صدمات، پس از دو ماه مرد. آيا علاوه بر ديه ى كامل، ديه ى صدماتى كه ارتباطى به مرگ وى نداشته، به آنها تعلق مى گيرد؟
جواب - بسمه تعالى: هرگاه بين جرح عضو و مرگ او در پى سانحه ى رانندگى، فاصله ى زمانى قابل ملاحظه اى باشد و مرگ او مستند به جرح پيشين نباشد، مقتضاى قاعده اين است كه دو ديه بپردازد. براى تقريب مطلب، هرگاه فردى دست كسى را بشكند و دست او بهبود و بعداً او را بكشد قهراً ديه متعدد خواهد بود ومؤيد اين فتوا روايت صحيحه ابى عبيده حذاء است. والله العالم
استرداد ديه و تقاضاى قصاص قاتل فرارى دستگير شده
سؤال: قاتل پس از ارتكاب قتل متوارى شد و بر طبق قرائن و شواهد امكان دسترسى به او نيست و قاضى بر طبق ماده ى 313 قانون مجازات اسلامى، قصاص را به ديه تبديل نمود. آيا ولى دم مى تواند از ديه امتناع و منتظر دستگيرى قاتل شود؟ اگر ولىّ دم از دستگيرى قاتل نااميد شود و به ديه راضى گردد و بعد از مدتى، قاتل دستگير شود، آيا ولى دم مى تواند ديه را برگرداند و مطالبه ى قصاص نمايد؟
جواب - بسمه تعالى: گزينه ى ديه نوعى ارفاق به ولى دم است; بنابراين مى تواند صبر كند و پس از گرفتن ديه، بازگشت به قصاص جايز نيست. والله العالم
ديه شكستگى استخوان نشيمنگاه
سؤال: ديه ى شكستگى استخوان نشيمنگاه، در صورتى كه موجب از بين رفتن قدرت نگهدارى و امساك مدفوع و ادرار نگردد، چه مقدار است؟
جواب - بسمه تعالى: در اين مورد يك پنجم ديه كامل را مى پردازد. والله العالم
ديه شكستگى استخوان نشيمنگاه
سؤال: در صورتى كه شكستگى استخوان نشيمنگاه موجب ناتوانى در امساك باد گردد. آيا استناد به روايت سليمان بن خالد و عبارت«فلم يملك استه» مى توان قائل به ديه شد؟
جواب - بسمه تعالى: اگر روايت سليمان بن خالد اطلاق داشته باشد، مى توان در فرض ياد شده قائل به ديه شد. والله العالم
ديه شكستگى مهره هاى گردن
سؤال: ديه ى شكستگى مهره هاى گردن كه منجر به كج شدن گردن نشده و در بلع غذا نيز مشكلى به وجود نياورده است، چه مقدار است؟
جواب - بسمه تعالى: اگر استخوان گردن را شكسته باشد، يك پنجم ديه ى گردن را مى پردازد و چون ديه ى گردن، ديه ى كامل است، پس يك پنجم ديه ى كامل را بايد بپردازد. والله العالم
ديه قتل تبعه خارجى در ايران
سؤال: مسلمانى از تبعه ى كشورهاى ديگر در ايران به قتل رسيد و قاتل نيز شناسايى نشد. آيا دولت ايران موظف به پرداخت ديه ى مقتول مى باشد؟
جواب - بسمه تعالى: بر طبق روايت صحيحه ى عبدالله بن سنان، بايد ديه ى مقتول از بيت المال پرداخت شود، به شرط اين كه اولياى مقتول خواستار ديه ى آن باشند. والله العالم
ديه در قتل تسبيبى
سؤال: آيا همان گونه كه در قتل مباشرى، در صورت عدم شناسايى قاتل، ديه ى مقتول از بيت المال پرداخت مى شود، در قتل تسبيبى نيز اين گونه است؟ به عنوان مثال، اگر شخص ناشناسى پوست موزى در خيابان بيندازد و شخصى در اثر گذاشتن پا روى پوست و لغزيدن و به زمين خوردن بميرد، آيا بيت المال ضامن ديه ى اوست؟
جواب - بسمه تعالى: چون ديه ى مسلمان هدر نمى رود، در فرض سؤال (قتل تسبيبى) نيز بايد از بيت المال پرداخت شود. اميرمؤمنان (عليه السلام) فرمود: «لا يبطل دم امرء مسلم». والله العالم
تيراندازى به حيوان و كشتن انسان به دليل سهل انگارى
سؤال: اگر تيرانداز به طرف حيوانى تيراندازى كند، لكن به دليل سهل انگارى متوجه نباشد و تير به يك انسان اصابت كند، قتل از چه نوعى مى باشد؟
جواب - بسمه تعالى: هرگاه مقصود از سهل انگارى اين است كه تيرانداز از اصابت تير به انسان غافل باشد، قتل خطايى خواهد بود. والله العالم
تيراندازى به طرف حيوان و احتمال اصابت به انسان
سؤال: اگر شخصى به طرف حيوانى تيراندازى كند و توجه داشته باشد كه شخصى محقون الدم در معرض اصابت تير او قرار دارد و احتمال دارد تيرش به خطا رفته و به آن شخص اصابت كند، در صورتى كه چنين حادثه ى رخ دهد، قتل از چه نوع محسوب مى شود؟
جواب - بسمه تعالى: شبه عمد است و بايد ديه را خودش بپردازد. والله العالم
ديه كشته شدن فردى از صابئان در ازدحام جمعيت يا در شارع
سؤال: اگـر شخصـى از فـرقه ى صابئـان در اثـر ازدحـام جمعيت كشتـه شـود يا در شـارع عـام پيـدا شود، آيا ديه ى وى را مى توان از بيت المال مسلمين پرداخت نمود؟
جواب - بسمه تعالى: مشهور در ميان فقها اين است كه صابئان جزء اهل كتاب نيستند و مشمول ديه نخواهند بود. محقّق در شرايع مى فرمايد:«ولا دية لغير أهل الذمّة من الكفار ذوي العهد كانوا أو أهل حرب بلغتهم الدعوة أم لم تبلغ». بنابراين مشمول قانون لوث بر مسلمين نيز نيستند. والله العالم
شكسته شدن عضوى از بدن ميت به هنگام غسل دادن
سؤال: اگر هنگام غسل دادن ميّت، عضوى از اعضاى او شكسته شود، ديه اى كه به اين عضو تعلق مى گيرد، در چه مورد مصرف مى شود؟ آيا مى توان با اين پول، ديون ميّت را پرداخت كرد؟
جواب - بسمه تعالى: ديه ى ياد شده جزء تركه نيست و در مصالح ميت مانند خيرات و مبرّات مصرف شود. هرگاه ميت تركه داشته باشد، دين او از تركه ادا مى شود و در صورت نداشتن تركه، همين دين را به عنوان احسان در حق ميّت در اداى دين مصرف كنند. والله العالم
شكستگى استخوان در اثر تصادف و مرگ در اثر سرطان پروستات
سؤال: شخصى در اثر تصادف، دچار شكستگى استخوان درشت پا شد و كارشناس، راننده را مقصر دانست. پس از چند ماه مصدوم به علّت نشر خون ناشى از بيمارى سرطان پروستات، مُرد و علت مرگ او را بى تحرّكى تشخيص دادند. آيا راننده نسبت به مرگ نيز ضامن است؟
جواب - بسمه تعالى: هرگاه عرفاً مرگ او را به بيمارى موجود در او مستند مى دانند، نه شكستگى پا; هر چند از نظر طبى در تسريع مرگ مؤثر بوده، فقط ضامن ديه ى شكستگى پا است. والله العالم
ديه شكستن همه استخوانهاى بدن
سؤال: اگر همه ى استخوان هاى بدن انسان شكسته شود، ديه ى آن چقدر است؟
جواب - بسمه تعالى: هرگاه استخوانى از بدن انسان شكسته شود، به آن «جراحت هاشمه» مى گويند و ديه ى آن ده شتر است و اگر دو استخوان از دو موضع بشكند، دو ديه دارد. والله العالم
اتهام قتل فرزند از طرف پدر
سؤال: در مورد اتهام قتل فرزند از طرف پدر، در صورت وجود لوث، آيا پنجاه قسم لازم است يا بيست و پنج قسم؟
جواب - بسمه تعالى: در صورتى كه قسامه را در مورد پدر و فرزند بپذيريم، پنجاه قسم معتبر است. والله العالم
قصاص كوتاه كردن موى پسر در مهد كودك و نقاشى با خودكار بر روى دست
سؤال: اگر در مهد كودك موهاى پسرى را عمداً و بدون ضرورت و بدون اذن ولى، كوتاه نمايند، آيا مى توان قصاص نمود؟ اگر بر روى دست كسى، عمداً و بدون اجازه با خودكار نقاشى نمايند، آيا مى توان قصاص نمود؟
جواب - بسمه تعالى: در مورد مزبور، نه قصاص است و نه ديه; چون ثبت نام در مهدكودك به معناى امضاى مقررات داخلى است و طبعاً كوتاه كردن مو به خاطر حفظ اين مقررات است.
در مورد سؤال دوم، كار خلاف شرع است، ولى قصاص و ديه ندارد. والله العالم
دفن زن حامل
سؤال: زنى حامله از دنيا رفت و از فردى در اين باره سؤال شد و او در جواب گفت دفنش كنيد. با احتمال زنده بودن جنين آيا وى ضامن ديه ى جنين مى باشد؟
جواب - بسمه تعالى: هرگاه احتمال زنده بودن طفل را بدهند، دفن مادر جايز نيست تا بچه را زنده بيرون بياورند و اگر دفن كرده باشند، وى ضامن ديه خواهد بود. والله العالم
تغليظ ديه سقط جنين در ماه هاى حرام
سؤال: اگر سقط جنين در ماه هاى حرام واقع شود، آيا ديه «تغليظ» مى شود؟
جواب - بسمه تعالى: تغليظ ديه مربوط به جايى است كه مقتول، ديه كامل داشته باشد و ديه ى جنين كمتر از ديه ى انسان كامل است، مگر آن كه روح انسانى به آن تعلق گرفته باشد و انسان شمرده شود، البته هرگاه سقط كند ديه تغليظ نمى شود ولى اگر با ابزار و ادوات آن را قطعه قطعه كنند، احتياطاً ديه تغليظ مى شود. والله العالم
نپذيرفتن بيمار توسط پزشك
سؤال: اگر پزشك بيمارى را نپذيرد و بيمارى وى منجر به تشديد و يا نقص عضو يا ضرر مالى شود، آيا پزشك ضامن مى باشد؟
جواب - بسمـه تعالـى: ضمـان آور نيست، البتـه حـاكم شـرع چنين پزشكى را كه بدون عذر، از مداوا امتناع نموده است، تنبيه مى كند. والله العالم
ديه سقط جنين
سؤال: زنى جنينى را سقط كرده است ديه را به چه كسى بپردازد؟
جواب - بسمه تعالى: در صورتى كه پدر بچه اقدام به سقط نكرده ديه به او مى رسد اگر زن و شوهر هر دو در سقط دخيل باشند ديه به طبقات بعدى مى رسد . والله العالم
فوت جانى و نداشتن تركه براى پرداخت ديه
سؤال: در حادثه تصادف، مقصر فوت نموده است و مجنى عليه مجروح شده و جانى مالى ندارد آيا ديه را مى توان از بيت المال پرداخت كرد؟
جواب - بسمه تعالى: آنچه در روايات وارد شده است «لايطلّ دم امرء مسلم» و مورد حديث در جاى است كه طرف بميرد و در جراحت بر پرداخت آنها از بيت المال دليلى نيست . والله العالم
جراحت در ماه حرام در خارج از حرم، و فوت در داخل حرم
سؤال: اگر فردى در ماه حرام و در خارج از حرم مكه مجروح شود و در ماه حرام و در حرم مكه فوت كند آيا ديه تغليظ مى شود؟
جواب - بسمه تعالى: ديه از جهت وقوع قتل در ماه حرام تغليظ مى شود اما از جهت «حرم» تغليظ نمى شود چون جنايت در غير حرم رخ داده و مجنى عليه به اختيار خود به حرم رفته است . والله العالم
جراحت در ماه حرام و فوت در ماه حرام سال بعد
سؤال: اگر فردى در ماه حرام مجروح شود و در اثر جراحت مزبور در ماه حرام سال بعد فوت كند آيا ديه تغليظ مى شود؟
جواب - بسمه تعالى: ديه تغليظ مى شود . والله العالم
جراحت در ماه حرام و فوت در غير ماه حرام
سؤال: اگر زيد جراحتى از نوع شبه عمد در ماه حرام و در خارج حرم به ديگرى وارد كند ولى مجروح در غير ماه حرام و در حرم فوت نمايد آيا ديه تغليظ مى شود؟
جواب - بسمه تعالى: جراحت هر چند در ماه حرام بوده، اما فوت در غير ماه حرام رخ داده است لذا ديه تغليظ نمى شود، همان ديه معمولى است . والله العالم
ديه از بيت المال در مورد جراحت
سؤال: اگر شخصى به قصد قتل مورد شليك گلوله قرار بگيرد ولى فقط منجر به نقص عضو شود و ضارب متوارى شود آيا ديه را مى توان از بيت المال پرداخت كرد؟
جواب - بسمه تعالى: پرداخت ديه از بيت المال در مورد مرگ در موارد خاص است، نه در مورد جراحت . والله العالم
از بين رفتن چشمى كه ديد آن 5/ 2% بوده
سؤال: اگر چشم فردى كه به ميزان 5/ 2% داراى ديد بوده بر اثر ضربه از بين رفته و به طور كلى نابينا شده است ديه او چه مقدار است؟
جواب - بسمه تعالى: عمل به حكومت مى كنند كه تفصيل آن در ديات است . والله العالم
برخورد قطار با كودك
سؤال: بچه اى نزديك خط راه آهن مشغول بازى مى شود ناگهان قطار مى رسد و قطار با بچه برخورد مى كند كارشناسان راننده را بى تقصير مى دانند آيا شركت راه آهن مسئول ديه طفل مى باشد؟
جواب - بسمه تعالى: در فرض سؤال هرگاه اين حادثه در نقاط دور از شهر رخ داده است كه احتمال تردد بچه و غيره بسيار نادر است هيچ نوع ضمانتى در كار نيست و اما در نقاط قريب به شهر رخ داده كه محل تردد اين نوع افراد است، در اين صورت شركت راه آهن بايد ديه آن را بپردازد چون تقصير در حفاظت كرده است ولى مسئوليتى بر راننده نيست . والله العالم
پرداخت ديه توسط بيمه
سؤال: اگر شخصى موجب تصادف شود و باعث فوت ديگرى شود در صورتى كه شخص فوت شده بيمه باشد و شركت بيمه مبلغى به مقدار ديه بپردازد آيا متخلف نيز بايد ديه را بپردازد؟
جواب - بسمه تعالى: هر گاه متخلف كه باعث تصادف شده بيمه باشد و بيمه ديه را پرداخت كند چيز مجددى بر عهده متخلف نيست اما در صورتى كه فرد فوت شده بيمه باشد ظاهراً مبلغ پرداخت شده به عنوان ديه نيست و ديه را بايد متخلف بپردازد . والله العالم
تصادف و احراز مقصر
سؤال: اگر دو سوار با يكديگر برخورد كنند و هر دو كشته شوند آيا پرداخت ديه مستلزم احراز تقصير است يا به صرف قتل و برخورد بايد ديه پرداخت شود؟
جواب - بسمه تعالى: اگر عمد نباشد ديه ثابت مى شود و بايد نصف ديه هر كدام به ورثه ديگرى پرداخت شود . والله العالم
شكستگى بر اثر ازدحام جمعيت
سؤال: اگر بر اثر ازدحام جمعيت پاى شخصى بشكند آيا ديه از بيت المال پرداخته مى شود؟
جواب - بسمه تعالى: هرگاه به وسيله ازدحام جمعيت كسى فوت كند و شخص معينى مسئوليت را نپذيرد، ديه او از بيت المال پرداخت مى شود ولى در شكستگى پا چنين حكمى نيست . والله العالم
ادعاى از بين رفتن حسّ بويايى پس از يك ماه
سؤال: شخصى در نزاع دسته جمعى دچار ضرب سر و صورت شده، وى پس از يك ماه مدعى شد كه حس بويايى خود را از دست داده است، ولى مركز تخصصى پزشكى ent (تشخيص حس بويائى) اعلام نموده كه تا ميزان 80% قادر به تشخيص بويائى است آيا مى توان مبادرت به اجراى قسامه نمود؟
جواب - بسمه تعالى: با وجود گواهى افراد متخصص و متدين بر وجود حس بويايى و لو هشتاد درصد موضوع براى قسامه باقى نمى ماند، آنچه مى تواند دريافت كند ديه نقص بويايى است . والله العالم
ديه جنين
سؤال: ديه جنين چه مقدار است؟
جواب - بسمه تعالى: اگر نطفه باشد 20 دينار، علقه باشد چهل دينار، مضغه باشد (گوشت كوبيده) شصت دينار، استخوان روييده هشتاد دينار، خلقت كامل شده باشد صد دينار، اگر روح دميده شده، دختر پانصد دينار، و پسر هزار دينار . والله العالم
خسارت بدنى به علت معيوب بودن كيسه هواى خودرو
سؤال: شخصى خودرو مجهز به كيسه هوا خريدارى كرده است در شرايطى كه بايد اين كيسه هوا باز شود و راننده را از مجروح شدن حفظ كند به خاطر معيوب بودن باز نشود و راننده مصدوم شود آيا فروشنده ضامن است؟
جواب - بسمه تعالى: در مواردى كه حادثه به صورت عمد يا شبه عمد يا خطا به خود راننده يا ديگرى نسبت داده نمى شود ضمان فروشنده بعيد نيست . والله العالم
پرداخت ديه از بيت المال در صورت جرح و عدم شناسائى ضارب
سؤال: اگر شخصى توسط افراد ناشناس مجروح شود آيا محاكم قضائى مى توانند حكم به پرداخت ديه از محل صندوق بيت المال صادر نمايند؟
جواب - بسمه تعالى: روايات در مورد قتل است، در مورد جرح ضمان بيت المال دليل ندارد . والله العالم
خرابى بالابر و سقوط كارگر
سؤال: اگر كارفرما بگويد اگر دستگاه بالابر خراب شود، اقدام به اصلاح و استفاده نكنيد ولى كارگر بدون اجازه به اصلاح آن بپردازد و از آن استفاده كند و بالابر سقوط كند و كارگر مصدوم شود آيا كارگر به ادعاى استاندارد نبودن دستگاه مى تواند مطالبه ديه نمايد؟
جواب - بسمه تعالى: در فرض سؤال كه كارفرما هشدار داده كه دست به دستگاه نزنيد، ديگر ضمانتى بر كارفرما نيست زيرا او برائت جسته است ولى در عين حال اخلاقاً او را كمك كند . والله العالم
فوت به علت نصب غير صحيح وسائل گازسوز
سؤال: اگربه جهت نصب غير صحيح آبگرمكن و خروج «منواكسيد» كسى فوت كند آيا كسى كه آبگرمكن را نصب كرده ضامن ديه مى باشد؟
جواب - بسمه تعالى: هرگاه از نظر كارشناسان نصب كننده دستگاه به وظايف لازم و قطعى خود عمل نكرده كه غالباً باعث خطر مى باشد در اين صورت او ضامن ديه است و در غير اين صورت ضمانتى در كار نيست . والله العالم
عدم توان پرداخت ديه
سؤال: شخصى مرتكب قتل غير عمدى گرديده و توانائى پرداخت ديه را ندارد وظيفه چنين فردى چيست؟
جواب - بسمه تعالى: مهلت اداى ديه در قتل عمد يكسال و در شبه عمد دو سال و در قتل خطائى سه سال است و در دو قسم اخير اگر معسر شناخته شدند، ديه از بيت المال پرداخت مى شود . والله العالم
بخشيدن ديه يك انگشت و مطالبه ديه سه انگشت
سؤال: اگر چهار انگشت زنى توسط شخصى قطع شود آيا زن مى تواند ديه يكى از انگشتان خود را ببخشد و ديه سه انگشت را كه برابر يك سوم ديه كامل است را مطالبه كند؟
جواب - بسمه تعالى: در فرض مسأله از نظر شرع بايد به مقدار ديه دو انگشت را بگيرد و نمى تواند يكى را ببخشد و ديه سه انگشت را بگيرد زيرا مخالف حديث شريف بوده و علاوه بر آن اين ديه قابل تجزيه نيست و مسأله در جواهر، ج42، ص90 عنوان شده است . والله العالم
پرداخت ديه قبل از چهار ماه جنين به فقرا
سؤال: اگر شخصى توسط افراد ناشناس مجروح شود آيا محاكم قضائى مى توانند حكم به پرداخت ديه از محل صندوق بيت المال صادر نمايند؟
جواب - بسمه تعالى: روايات در مورد قتل است، در مورد جرح ضمان بيت المال دليل ندارد . والله العالم
صدمه بر جنين
سؤال: اگر بر جنين قبل از ولوج روح صدمه اى وارد گردد كه باعث شود معلول به دنيا بيايد آيا ديه ثابت است؟
جواب - بسمه تعالى: ديه ثابت مى شود مثلاً اگر ضربه بر بينايى وارد كرده و بينائى از بين رفته، ديه آن يكصد دينار است، بر دو دست نيز يكصد دينار و بر يك دست پنجاه دينار، اما پس از ولوج روح حكم انسان كامل را دارد يعنى اگر بينايى او را از بين ببرد ديه آن هزار دينار است و همچنين اگر دو دست را . والله العالم
سقط جنين به وسيله دارو يا آمپول
سؤال: زنى با رضايت شوهرش توسط يك دكتر دارو خورده و يا آمپول استعمال كرده است كه جنين او سقط شده، ديه جنين اسقاط شده بر عهدة كيست؟ و به چه كسى داده خواهد شد؟
جواب - بسمه تعالى: ديه بر عهده زن است و ديه از آن غير شوهر است.والله العالم
تأديب فرزند و سياه شدن بدن
سؤال: مادرى كه به عنوان تأديب فرزندى را تنبيه مى كرده است ضرب به حدى بوده است كه منجر به سياه شدن جلد اطراف حدقة چشمش گرديده است .آيا در صورت مزبور ديه بر مادر متوجه بوده است؟ و آيا راه گريزى از پرداختن ديه بر پدر و مادر در چنين مورد وجود دارد؟
جواب - بسمه تعالى: احتياطاً ديه را بپردازد.والله العالم
علم جفر و قتل
سؤال: اگر بكارگيرى علوم جفر و استرلاب و نحو ذلك موجب قتل انسان گردد، آيا مى توانند بر اين اساس سرقتى و يا قتل مشكوكى را كشف نمود و سپس به اخذ ديه و يا قصاص اقدام نمود؟
جواب - بسمه تعالى:بايد در ترتيب آثار شرعى از علوم و راه هاى متعارف استفاده شود و ابزار و ادوات غير متعارف در مورد ديه و قصاص حجت نيست. والله العالم
فوت به علت استنشاق مواد كارخانه
سؤال: كارگرى در شركتى مشغول به كار شده است پس از بازنشستگى به علت سرطان ريه فوت مى كند و پزشكى قانونى علت فوت را ابتلاء به سرطان ريه به علت استنشاق مواد كارخانه اعلام كرده است دادگاه مدير عامل را محكوم به پرداخت ديه مى نمايد آيا حكم صادره صحيح است؟
جواب - بسمه تعالى: هرگاه هواى موجود در كارگاه استاندارد نباشد به طورى كه اين نوع هوا غالباً منجر به سرطان شود در اين صورت كارفرما ضامن است . ولى اگر هوا كاملاً استاندارد بوده و فرد مورد نظر استثنائاً دچار مشكل شده باشد كارفرما ضامن نيست هر چند اخلاقاً سزاوار است او را كمك كند . والله العالم
لق كردن دندان
سؤال: اگر كسى دندان فردى را لق كند آيا مى تواند قصاص كند؟
جواب - بسمه تعالى: قصاص مخصوص به كندن دندان است و در صورت لق شدن ديه دارد و ديه آن دو ثلث ديه يك دندان است . والله العالم
وارد كردن ويروس به جنين
سؤال: هرگاه جانى عمداً ويروسى را به جنين وارد كند كه باعث كورى يا مردن طفل پس از به دنيا آمدن وى باشد آيا قصاص جارى مى شود؟
جواب - بسمه تعالى: در همه موارد بايد ديه پرداخت كند . والله العالم
