معیار محاسبه دیه

١ – انتخاب یکی از اعیان دیه با فرض نزول قیمت آن

سؤال: نظر حضرت عالى را در باب اعیان ششگانه دیات اوّل این که از جهت رعایت تعادل ارزشى آنها و دوّم این که انتخاب احد اعیان با فرض نزول بهاى آن به حدّ ادنى بیان فرمایید، در حال حاضر در دادگاهها معمولا نقره انتخاب مى شود و بهاى یوم الادا به نرخ بازار تعیین و پرداخت مى گردد که تناسبى با ارزش اعیان دیگر دیه نداشته و سقوط ارزشى آن در آینده نیز محتمّل است. آیا به فرض سقوط کامل ارزش هم، انتخاب عین نقره و پرداخت ده هزار درهم نقره صحیح است؟ و سقوط قیمت تا چه پایه اى قابل قبول است.

جواب: الف) احتیاط واجب این است که در حال حاضر که قیمت نقره بسیار سقوط کرده است، نقره را انتخاب نکنند و اگر طلا را انتخاب کنند یک هزار مثقال شرعى، مساوى هفتصد و پنجاه مثقال معمولى کافى است و لزومى ندارد طلاى عیار 18 حساب کنند بلکه مى توانند عیارهاى پایین تر که در عرف بازار وجود دارد حساب نمایند.

جواب: ب) اگر ارزش نقره کاملا سقوط کند بدون شک در دیه کافى نیست.

٢ – استفاده از گاو و گوسفند به جای درهم و دینار

سؤال: با مراجعه به خبرگان، حتّى عتیقه فروشان در خصوص درهم و دینار شرعى و قمیت و ارزش آن نتیجه اى حاصل نگردید آیا جایز است هزار دینار و ده هزار درهم را با هزار گوسفند یا دویست گاو و یک صد شتر سنجید و به واحد موجود مثلا گوسفند یا شتر تقویم گردد؟

جواب: مى توان قیمت دویست دست لباس متوسط معمولى را حساب کرد زیرا حلّه به معناى لباس است و یمنى بودن در آن شرط نیست و نیز مى توان به جاى درهم و دینار از گوسفند و گاو و شتر استفاده کرد.

٣ – ملاک تعییت مقدار دیه در عصر حاضر

سؤال: با توجه به اینکه دینار، درهم و حله یمانی موضوعیت خود را از دست داده و از سوی دیگر نقشی که احشام (شتر، گاو، گوسفند) پیش از این در جامعه‌ داشتند، از بین رفته و به نوعی می‌توان گفت اینها هم موضوعیت خود را از دست داده‌اند، باید میان گونه‌هایی که آن زمان بوده با موارد مشابهی که اکنون در اقتصاد نقش اساسی دارد مانند سکه و ... معادل‌سازی شود .

در حقیقت مواردی را مبنای دیه قرار داده‌ایم که نرخ آن مشخص و معلوم نیست و این موارد در اقتصاد کشور تاثیرگذار نیستند و بعید است که امروزه بتوان دیه را بر آن اساس تعیین کرد

لطفا نظر مبارک را در خصوص ملاک ومعیار تعیین دیه با توجه به شرایط عصر حاضر بفرمایید.

جواب: در شرایط حاضر احتیاط آن است که دیه را بر مبنای قیمت طلای مسکوک تعیین کنند