العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > فتاوای آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله):
نیابت در حج
نايب گرفتن در سرزمين حجاز
سؤال: آيا مى‌توان مبلغ لازم را جهت اجير نمودن به كسى كه بحج مشرف مى‌شود پرداخت كه در آنجا شخصى را اجير نمايد و بجاى من مناسك را انجام دهد و اگر امكان پذير است حج من چگونه است؟
جواب: اگر مستطيع هستيد و توان انجام حجّ را داريد حجّ مذکور کفايت از حجّ واجب شما نمى‌کند، ولى اگر سابقاً حجّ بر شما مستقر شده و انجام نداده‌ايد و اکنون از انجام حجّ عاجز هستيد، واجب است نايب بگيريد، و مانع ندارد که براى نايب گرفتن، شخص ديگرى را وکيل کنيد، و نيز اگر بخواهيد شخصى را براى انجام حجّ مستحبى اجير کنيد، مى‌توانيد شخص ديگرى را براى گرفتنِ اجير، وکيل کنيد.
نيابت شخص معلول از غير معلول در حج
سؤال: معلولى که تنها يک دست يا يک پا ندارد و به‌جز نقص در مواضع سجده، مشکلى از نظر اعمال اختيارى عمره و حج ندارد، آيا نيابت او براى حج کفايت مى‌کند؟
جواب: چنين شخصى نمى‌تواند نيابت کند.
قصد و نيت شخص نايب
سؤال: نايب مى‌داند براى حج تمتع اجير شده، اما نمى‌داند براى حجّة‌الاسلام نايب شده يا حج نذرى يا حج مستحب. اگر نيت کند «...حج تمتع براى منوب عنه خودم» يا «حجى که براى آن اجير شده‌ام» آيا کافى و صحيح است يا نه؟
جواب: قصد اجمالى حجى که براى آن نائب شده، مجزى است.
نيابت كودك مميّز از بالغ
سؤال: اگر کودک نابالغ اما رشد يافته و مميز، عبادات را با شرايط و جزئيات فقهى و بطور کامل بجا آورد مى‌تواند در حج، در نماز يا در صوم نائب ديگران شود؟
جواب: در حجّ بنابر احتياط نمى‌تواند نائب شود ولى در مورد روزه و نماز چنانچه صبى مميّز باشد، مى‌تواند نائب شود.
موت اجير در حال انجام حج نيابى
سؤال: اگر شخصى از طرف وصى اجير شود که حج مستحبى را به نيابت از موصى بجا آورد اما نائب بعد از احرام و دخول در حرم فوت نمايد:
اولاً: آيا عمل به وصيت شده است يا اينکه بايد شخص ديگرى براى انجام مناسک حج اجير شود؟
ثانياً: آيا نائب يا اجير، مالک اجرت شده است يا اينکه تمام اجرت حج از ورثه او گرفته مى‌شود؟
ثالثاً: اگر مورد نيابت حج واجب باشد با وجود اينکه حج از ذمه منوب عنه برداشته شده آيا موجبى براى استرداد اجرت حج از ورثه نائب وجود دارد؟
جواب: در فرض مذكور عمل نائب محكوم به صحّت است و حج وى براى منوب‌عنه محسوب و عمل به وصيت شده است، و اجير متوفّى مالك اجرت شده كه بايد به ورثه او بپردازند و فرقى در اين باره بين حج واجب و مستحب نيست.
نيابت در طواف مستحبى قبل از تکميل اعمال حج
سؤال: در موارد زير به‌جا آوردن طوافِ مستحبى، به نيابت از ديگرى و نيابت کردن در طواف کسى که او نيز اعمال به‌جا مى‌آورد، چه حکمى دارد؟
1: پس از احرام عمره مفرده يا تمتّع، پيش از طواف و بقيه اعمال.
2: پس از احرام حجّ، قبل از رفتن به عرفات.
3: پس از اعمال منا، پيش از اعمال مکّه.
جواب:1و2) نيابت براى معذورين مانع ندارد ولى نيابت طواف مستحبى اگرچه احوط ترک است ولى به حج و عمره ضرر نمى‌زند.
3) احوط آن است که تا اعمال واجب را انجام نداده طواف مستحبى نکند.
مخارج نايب
سؤال: در حج نيابتى علاوه بر هزينه سفر، بدهى و مخارج خانواده نايب به عهده چه كسى است؟
جواب: به عهده شخص نايب است.
عمره به نيابت از بيش از يک نفر
سؤال: آيا يک نفر مى‌تواند به نيابت از تعداد زيادى از افراد (مثلاً 100 نفر) عمره بجا آورد؟
جواب: اشكال ندارد.
سؤال: اگر نيت افراد شرکت کننده در طرح عمره نيابتى اين باشد که صرفاً يک نفر (که الزاماً از بين خودشان نباشد) به نيابت از جمع خود به عمره مفرده مشرف شود و هزينه آن بين افراد شرکت کننده در اين طرح، از قبل تقسيم شده باشد، آيا اين کار جواز شرعى خواهد داشت؟
جواب: عمده اين است كه آن شخص را كه انتخاب كرده‌اند همگى با رضايت خاطر به او كمك كنند يعنى با رضايت او را نائب خود قرار دهند.
علم به نوع نيابت
سؤال: نايب مى‌داند براى حج تمتع اجير شده است، اما نمى‌داند براى حجةالاسلام نايب شده يا حج نذرى يا حج مستحب. اگر نيت كند «... حج تمتع براى منوب عنه خودم» يا «حجّى كه براى آن اجير شده‌ام» آيا كافى و صحيح است يا نه؟
جواب: قصد اجمالى حجّى كه براى انجام آن نائب شده مجزى است.
وظيفه نائب حج در پرداخت خمس منوب‌عنه
سؤال: تکليف شخصی که به عنوان نايب به حج مشرف می‌شود و می‌داند منوب‌عنه در زمان حيات خود اهل خمس نبوده است چيست؟
جواب: اگر عين مال متعلق خمس در اختيار نائب قرار نمی‌گيرد، در اين رابطه وظيفه‌ای ندارد.
قرائت قرآن براى غير منوب عنه
سؤال: آيا کسى که در اعمال عمره يا حج يا خصوص طواف اجير غير باشد، مى‌تواند به نيابت از شخص ديگرى تبرّعاً يا استيجاراً قرآن تلاوت کند؟
جواب: اشکال ندارد.
منبع: پایگاه اینترنتی معظم له
