العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > وفات آیةالله «ميرزا ابوالقاسم كبير قمي» (1313 ش):
زندگینامه
ولادت
آیةالله العظمی حاج شیخ ابوالقاسم قمی مشهور به کبیر و خازن الحرم، در سال 1380 هجری قمری در قم به دنیا آمد. پدرش ملا محمدتقی قمی خود از علمای وقت شهر قم به حساب میآمد.
تحصيلات
مرحوم کبیر از همان خردسالی علاقه خود را به علوم دینی نشان داد و تحصیلات ابتدایی را در قم و کاشان و اصفهان نزد اساتید مشهور این سامان آغاز کرد و رفته رفته آگاهی خود را درباره فقه و اصول بالا برد.
سپس در حدود بیست و پنج سالگی به نجف اشرف مشرف شد و از وجود آيات عظام: ميرزا خليل تهراني نجفي، آخوند ملامحمد كاظم خراساني و سيدمحمد كاظم يزدي در نجف استفاده برد. بعد از سالهای متمادی که از درس اساتید بزرگ استفاده کرد بالاخره در سال 1324 قمری به قم بازگشت و در این ایام ایشان یکی از علمای مشهور روزگار خود شد و در قم از ایشان بسیار استقبال شد و درس ایشان از درسهای مهم و شلوغ دوران بود. ضمنا در همین ایام بسیاری از مردم قم و اطراف از این مرد بزرگ تقلید میکردند. همچنین ایشان در مسجد امام حسن عسکری(ع) به اقامه جماعت نیز مشغول بود.
اساتید و تالیفات
در سالهایی که مرحوم شیخ ابوالقاسم قمی مشغول تحصیل بود از اساتید و بزرگانی در ایران و عراق کسب فیض نمود که برخی از این اساتید عبارتند از:
حاج شیخ محمد حسن نادی، حاج شیخ محمد جواد قمی، حاج ملا محمد نراقی، میرزا فخرالدین نراقی، حاج آقا رضا همدانی صاحب مصباح الفقیه، حاج میرزا حسین خلیلی تهرانی، آخوند ملا محمد کاظم خراسانی، سید محمد کاظم طباطبایی یزدی.
همچنین مرحوم کبیر قمی از برخی از بزرگان نیز اجازه روایت گرفته که عبارتند از:
میرزا ابوالمعالی کلباسی، میرزا محمد هاشم چهار سوقی اصفهانی، حاج آقا منیرالدین بروجردی اصفهانی، سید محمد علوی بروجردی کاشانی، آخوند ملا محمد کاظم خراسانی و سید محمد کاظم طباطبایی یزدی.
مرحوم شیخ ابوالقاسم کبیر به دلیل مراجعات زیاد مردمی و فعالیتهای اجتماعی کمتر توانسته است تالیفاتی داشته باشد، ولی آنچه نگاشته همگی برجسته میباشند كه برخي از آنها عبارتند از:
حاشیه بر کفایة الاصول، حاشیه بر تفسیر صافی ملا محسن فیض کاشانی، رساله علمیه و تصحیح و مقدمه بر جمال الاسبوع سید بن طاوس.
شاگردان
آیةالله العظمی کبیر دارای شاگردان زیادی بوده است که همگی از عالمان و برجستگان شده و دارای وجاهت خاصی بودهاند که به برخی از شاگردان ایشان عبارتند از:
امام خمینی، موسوی گلپایگانی، حاج میرزا محمد فیض قمی، حاج سید احمد شبیری زنجانی، ملا علی همدانی، میرزا عبداللّه چهلستونی تهرانی، میرزا محمود روحانی قمی، میرزا ابوالفضل زاهدی قمی، حاج سید مصطفی صفایی خوانساری، شیخ مهدی حرم پناهی قمی، میرزا محمد تقی اشراقی قمی، شیخ عبدالهادی حاج آخوند قمی، حاج سید محمد علوی قزوینی، حاج آقا ضیاء استر آبادی تهرانی، شیخ محمد حسین ناصر الشریعه قمی، شیخ محمد حسن آقا نجفی قمی و بسیاری از بزرگان دیگر.
اخلاق كبير
(1) {احترام به همسر سیّده اش} خود نان جو میخورد و برای همسر سیده اش نان گندم میخرید
(2) {در سهم امام علیه السلام تصرف نمی کرد} بنابر آنچه نقل شده است مرحوم آیةالله العظمی کبیر در سهم امام (ع) تصرّف نمیکرد و بر این عقیده بود که اموراتش باید به غیر سهم بگذرد. زندگی کاملا درویشی و بی آلایشی داشت، حتی خادمی نداشت که به کارهای بیرونی او برسد و ایشان تمام کارهایش را از خرید مایحتاج خانه، آب آوردن و دیگر امور، خود انجام میداد.
مرحوم آیةاللّه العظمی گلپایگانی نقل میکند که ما عمدتاً برای استفاده از اخلاق و انفاس قدسی آیةالله کبیر به درسش میرفتیم و علاوه بر آن از علمش هم بهره میبردیم.
(3) {احترام به سادات} یکی از ویژگیهای مرحوم کبیر احترام و اکرام سادات بود. چنانچه منقول است همسر ایشان از سادات بود و فوق العاده مورد احترام ایشان، به گونه ای که خود از نان جو استفاده میکرد، ولی مقیّد بود برای او نان گندم تهیه کنند. آمده است که: ایشان معمولاً کنار سفره خود، فقرا و سادات مستمند را مینشاند و از آن غذایی که خود میخورد به آنها هم میخورانید.
(4) {دوری از حاکمان} یکی دیگر از خصوصیات ایشان دوری از حاکمان و پرهیز از مراوده با آنان بوده است. نقل است که مرحوم کبیر تنها با سادات و اهل علم خوب بود، با متنفذین هیچ خوب نبود به گونه ای که هیچیک از آنان جرأت نداشتند برای او هدیهای بفرستند.
(5) {متواضع و فروتن} آيةالله شيخ ابوالقاسم قمي، نسبت به شاگردان و مؤمنان و همطرازهاي خود كمال تواضع و حقشناسي را داشت، یکی از شاگردان ایشان که از یزد به قم مهاجرت کرده است میگوید: در روزهاي اول كه از يزد به قم براي ادامه تحصيل آمده بودم، خيلي كوچك بودم و هنوز معمّم نشده بودم، روزي در مسجد امام حسن عسكري (ع) پولي از دستم افتاد، دنبال آن ميگشتم ناگاه پيرمرد اهل علمي كه در نزديك آنجا بود جلو آمد و از من پرسيد: چه گم كرده اي؟ عرض كردم: پولم گم شده است، ايشان هم به جستجو پرداخت تا پول را پيدا كند، من در آن وقت او را نشناختم بعد شناختم كه همان عالم بزرگ شيخ ابوالقاسم كبير قمي بود.
(6) {به من آیةالله نگوئید} همچنین نقل شده است که در مجلسي كه حاج شیخ عبدالکریم حائري حضور نداشته، واعظی در منبر نام مرحوم کبیر را به عنوان حضرت آيةالله برد، بيدرنگ آقاي شيخ ابوالقاسم به واعظ رو كرد و گفت: آيةالله، آقاي شيخ عبدالكريم است، و ديگر به من آيةالله نگوييد.
وفات
سرانجام حضرت آیةالله العظمی شیخ ابوالقاسم قمی، در يازدهم جمادي الثاني سال 1353 هجری قمري یعنی تقریبا دو سال قبل از رحلت آيةالله العظمي حاج شيخ عبدالكريم حائري (ره) در شهر مقدس قم از دنیا رفت. مردم تشييع كم سابقه ای از پیکر مطهر ایشان به جای آوردند و بعد از آنکه مرحوم حاج شیخ محمد کبیر بر ایشان نماز گذارد، جنازه پاکش در قسمت بالاسر حضرت معصومه (سلام الله علیها) به خاک سپرده شد.
