تقلید از چند مرجع

١ – تقلید بعضی مسائل از مجتهد دیگر

سؤال: در بعضى از مسائل مربوط به حرفه پزشکى، نظر علما با هم مغایر است. کدام فتوا حجّت است؟ آیا مى شود در مسایل پزشکى از یک مرجع، و در موضوعات دیگر ـ مثل عبادات ـ از مرجع تقلید دیگرى تقلید کرد؟

جواب: مانعى ندارد.

٢ – تقلید همزمان از دو مرجع مساوی

سؤال: در رساله حضرت آیت الله مکارم می خوانیم که هرگاه دو مرجع از نظر علمی با هم مساوی باشند مقلد می تواند در بعضی مسائل از یکی و در بعضی مسائل از دیگری تقلید کند. آیا این حکم تنها در موارد احتیاط واجب است یا در تمام احکام؟

جواب: در تمام احکام است.

٣ – تقارن تبعیض در تقلید و بقاء بر میت

سؤال: مرجع بنده تبعیض در تقلید را خلاف احتیاط می داند و از مجتهدی که جایز می دانست تقلید نموده و در مسئله تقلید از میت از سومی تقلید کردم و میت تقلید از اعلم را واجب نمی داند و بنده در مسئله تبعیض از دومی و تقلید از غیر اعلم از آخری تقلید کردم و از تعدادی مجتهد تقلید کردم. آیا تمام تقلیدم صحیح است؟

جواب: هرگاه سومی اجازه می دهد که در مسائلی که حتی در حیات میت به فتوای او عمل نکرده اید باقی بمانید عمل شما به فتاوای میت اشکالی ندارد ولی به عقیده ما احتیاط آن است که در فتاوایی که عمل نکرده اید باقی نمانید.

٤ – رجوع به مجتهد دیگر در احتیاط واجبی که به آن عمل کرده

سؤال: اگر شخصی پس از این که یک بار و یا چند بار از معظم له در مسائلی که ایشان احتیاط واجب کرده اند تقلید نمود، آیا می تواند به مرجع دیگری در این زمینه (مسائل احتیاط واجب تقلید شده) رجوع کند؟

جواب: اشکالی ندارد.

٥ – رجوع به مجتهد دیگر در حکم شکستن روزه به حرام

سؤال: اگر شخصی به حرام روزه ی واجب ماه رمضان خود را بشکند میتواند فقط در این مسئله به مجتهد دیگری رجوع کند تا کفاره جمع نشود؟

جواب: اشکالی ندارد.

٦ – تقلید از دو مجتهد

سؤال: اگر دو مجتهد مساوى باشند، آیا مکلّف مى تواند در یک مسئله از یک مجتهد و در مسئله دیگر از مجتهد دیگر تقلید کند؟

جواب: تبعیض در تقلید، در صورت تساوى دو مجتهد مانعى ندارد، ولى در عملِ واحد از یک نفر تقلید کند، زیرا در بعضى از موارد مبتلا به اشکال مى شود.

٧ – رجوع در چند مسأله به مرجع تقلید دیگر

سؤال: بعضى از فقها در مسئله سودهاى بانکى و نیز چند مسئله دیگر، که محلّ ابتلاى من است، با مرجع اینجانب اختلاف نظر دارند، آیا در این چند مسئله مى توانم به مرجع دیگرى رجوع کنم؟

جواب: در مسایلى که از کسى تقلید کرده اید، باید باقى بمانید; مگر این که ثابت شود نفر دوم اعلم است و یا مرجع شما در آن مسئله احتیاط کند، که در این مورد رجوع به غیر جایز است.

٨ – تقلید از مرجع دیگر فقط در یک مسأله

سؤال: آیا در مورد یک مساله میتوان به مرجع دیگری در مورد همان مساله رجوع کرد؟

جواب: در صورتی که در آن مسأله طبق فتوای مرجع تقلیدش عمل نکرده یا عمل کرده ولی مرجعش فتوای صریح ندارد بلکه احتیاط واجب دارد می تواند به فتوای مرجع دیگری که پس از مرجع او اعلم از دیگران است عمل کند.

٩ – عمل به رأی اکثریت

سؤال: در رساله هاى عملیّه نوشته شده است که از باید مجتهد اعلم تقلید کرد، از آن جایى که تشخیص و تعیین فرد اعلم در میان مجتهدین براى اهل علم و خبره مشکل و براى عوام محال و ممتنع است، آیا مى توان در مسائل مورد اختلاف به جاى تقلید از یک شخص معیّن، رأى اکثریت را ملاک عمل قرار داد؟

جواب: رأى اکثریت کافى نیست، اگر اعلم ثابت است باید در مسائل اختلافى از او تقلید کرد و اگر ثابت نیست مردم مخیّر هستند.

١٠ – تخصصی شدن مرجعیت در زمینه های مختلف

سؤال: با توجّه به پیشنهاد برخى از شخصیّتها، در زمینه تخصّصى شدن مرجعیّت تقلید، نظر خود را در این باره بفرمایید. تخصّصى شدن مراجع تقلید در زمینه هاى مختلف علمى چه حکمى دارد؟

جواب: در صورتى که هر یک از آنها در بخشى از فقه اعلم باشند، و ضوابط مرجعیّت بر آنها تطبیق کند، اشکال ندارد.