احکام > هبه (هدیه):

فتاوای آیت الله العظمی سبحانی (مدظله)

هبه به كودك

سؤال: اگر شخصى به كودك صغير هبه نمايد قبض چگونه انجام مى شود؟

جواب: بسمه تعالى: هرگاه فرزند صغير است ولىّ مى تواند از طرف او قبض كند. والله العالم

 

هبه مشروط و لازم شدن آن

سؤال: هبه مشروط در چه صورتى لازم مى شود؟

جواب: بسمه تعالى: هرگاه طرف به شرط عمل كرد هبه لازم مى شود. والله العالم

 

واگذارى زمين جهت دفن اموات

سؤال: شخصى در حدود سى سال پيش زمينى به شهردارى جهت دفن اموات واگذار نموده است، اكنون اين قطعه زمين در محدوده شهر واقع شده و نمى توان در مورد نظر استفاده نمود، آيا اين قطعه زمين به وارث آن مرحوم برمى گردد؟

جواب: بسمه تعالى: اگر موقع واگذارى قيد كند كه پس از پر شدن زمين و عدم امكان دفن در آن زمين به خود مالك بازگردانده شود در اين صورت بايد به مالك يا ورثه او برگردانده مى شود و در غير اين صورت هبه فى سبيل الله است كه بازگشت ندارد. والله العالم

 

هبه ساختمان قبل از اتمام

سؤال: پدرم در زمينى مشغول احداث ساختمان گرديد و قبل از اتمام ساختمان واحدهاى آن را به برخى از فرزندان هبه نمود و لكن قبل از اتمام ساخت، از دنيا رفت، آيا تمليك پدر نافذ است؟

جواب: بسمه تعالى: هرگاه فرزندان به هنگام فوت پدر بالغ بوده اند و هنوز واحدهاى مذكور را به قبض و تحويل آنها نداده باشد، در اين صورت تمليك او غير نافذ است و مربوط به همه ورثه مى باشد، و به عبارت ديگر در هبه و بخشش قبض و اقباض شرط است يعنى هبه كننده مال را در اختيار طرف بگذارد و او مسلط بر مال شود، و چون چنين كارى انجام نگرفته است تمليك او مؤثر نيست. والله العالم

 

هديه به نزديكان

سؤال: در هديه، پدر و مادر مقدم هستند يا همسر و فرزندان؟

جواب: بسمه تعالى: هر دو گروه شايسته   ى هديه هستند. شرايط را در نظر بگيريد و در صورت لزوم يكى را مقدم بداريد. والله العالم

 

هديه در مورد خاص و مصرف در مورد ديگر

سؤال: از پولى كه مردم به عنوان هاى مختلف از قبيل كمك به بيماران، فقرا، جهيزيه و... اهدا نموده اند، آيا مى توان براى احداث درمانگاه در زمينى كه به هيأت خيريه جهت ساختن درمانگاه اهدا شده است، استفاده نمود؟

جواب: بسمه تعالى: بايد پول هايى كه مردم به هيأت خيريه داده اند،  در موارد معين شده مصرف شود; مثلاً اگر براى جهيزيه داده اند بايد در همان مورد به مصرف برسد، براى ساختن درمانگاه از زكات استفاده شود. والله العالم

 

تصرف در شىء مشترك

سؤال: در آپارتمانى هستم و همسايه ما در راهرو (به اين عنوان كه راهرو مشترك مى باشد و هر كسى حقى دارد) باعث آزار و اذيت ما مى شود آيا چنين حقى براى ايشان مى باشد؟

جواب: بسمه تعالى: هر نوع تصرّفى كه مايه ايذاء ديگرى باشد جايز نيست. والله العالم

 

هديه در مورد خاص و مصرف در مورد ديگر

سؤال: از پولى كه مردم به عنوان هاى مختلف از قبيل كمك به بيماران، فقرا، جهيزيه و... اهدا نموده اند، آيا مى توان براى احداث درمانگاه در زمينى كه به هيأت خيريه جهت ساختن درمانگاه اهدا شده است، استفاده نمود؟

جواب: بسمه تعالى: بايد پول هايى كه مردم به هيأت خيريه داده اند،  در موارد معين شده مصرف شود; مثلاً اگر براى جهيزيه داده اند بايد در همان مورد به مصرف برسد، براى ساختن درمانگاه از زكات استفاده شود. والله العالم

 

عدم پرداخت عوض در هبه معوضه

سؤال: اگر در هبه معوضه مقدارى از عوض پرداخت نشده باشد آيا واهب مى تواند هبه را فسخ كند؟

جواب: بسمه تعالى: در فرض مزبور حق فسخ دارد . والله العالم

 

ارحام

سؤال: در ماده 803 قانون مدنى فقط والدين و اولاد را جزء ارحام دانسته است آيا ساير ارحام مانند خواهر، عمه، خاله جزء ارحام هستند؟

جواب: بسمه تعالى: موارد سؤال همگى جزء ارحام مى باشند . والله العالم

 

اختلاف بين هبه و غير آن

سؤال: شوهر تمام اموال خود را به نام خانم مى نمايد ولى پس از طلاق ادعا مى كند كه در واقع به او هبه نكرده بلكه به نحو صورى به نام او كرده است آيا ادعاى شوهر پذيرفته مى شود و آيا مى تواند از هبه خود بازگردد؟

جواب: بسمه تعالى: ظاهر سؤال اين است كه شوهر اموال خود را به خانم هبه كرده است در صورتى كه عين اموال باقى باشد مى تواند از هبه خود برگردد در غير اين صورت حق درخواست چيزى ندارد مگر اين كه دو شاهد عادل اقامه كند كه به نام كردن جدى نبوده بلكه ظاهرسازى براى امور ادارى خاص بوده است . والله العالم

 

سلب حق رجوع در هبه

سؤال: آيا واهب مى تواند حق رجوع را از خود سلب و اسقاط كند؟

جواب: بسمه تعالى: مى تواند حق خود را در ضمن عقد لازم خارج ساقط كند . والله العالم

 

وضعيت مالكيت با سند عادى

سؤال: پدرم ملك خود را به اينجانب هبه كرد و سپس فوت كرد هم اكنون داراى سند عادى مى باشم وضعيت مالكيت اينجانب چگونه است؟

جواب: بسمه تعالى: هرگاه پس از هبه به قبض شما داده باشد هبه محقق شده است و آن ملك از آن شما مى باشد البته براى اثبات اين موضوع در صورت اختلاف ميان ورثه بايد دليل داشته باشيد . والله العالم

 

هديه به كارشناس جهت تسريع در كار

سؤال: اگر كسى براى فروش احتياج به تأييديه از كارشناسان مى باشد اگر براى تسريع در كارها مبلغى را به آنان هديه بدهم جايز است؟

جواب: بسمه تعالى: اگر پس از كارشناسى هديه بدهد اشكال ندارد اما قبل از انجام كار و يا در اثناء آن دادن هديه به مأمور دولت يا قوه قضائيه اشكال دارد . والله العالم

 

مصرف هبه در غير مورد مصرف اهدائى

سؤال: مبلغى توسط عده اى خيّر به فردى جهت تهيه دارو براى نيازمندان، و درمان آنها پرداخت مى شود ولى وى آن مبالغ را در امور خيريه ديگر مصرف مى كند آيا كار او جايز است؟

جواب: بسمه تعالى: ظاهر قضيه اين است كه آنها به وى وكالت دادند كه مبلغ يادشده را در آن مورد مصرف كند بنابر اين مصرف آن در جاى ديگر خارج از دائره اذن صاحبان مال است و اشكال دارد البته اگر افراد خيّر از اين تخلف آگاه شدند و اعتراض نكردند شايد نشانه رضايت آنها باشد . والله العالم

 

تبديل بُن به پول

سؤال: از طرف محل كارم بُن خريد كالا داده اند اگر بُن را به متصدى صندوق فروشگاه داده و با كسر مبلغى از بُن، پول نقد بدهد آيا اين تبديل جايز است؟

جواب: بسمه تعالى: هرگاه مقيّد به خريد است بايد در اين مورد مصرف شود و اگر مقصود كمك كردن به صاحب بُن است مى تواد به هر نحوى كه مصلحت است از آن استفاده كند . والله العالم

 

دادن وسيله خود به جاى خريد هديه

سؤال: پولى از طرف دوستانم جهت خريد هديه اى براى اهداء به شخص ثالث جمع شده، آيا مى توانم اين مبلغ پول را بردارم و در عوض يكى از وسائل منزلم را هديه بدهم؟

جواب: بسمه تعالى: ظاهر اين است كه هديه از بيرون تهيه شود نه اينكه خود شخص جنس خود را براى آنان بفروشد مگر اينكه به آنها بگويد . والله العالم

 

رجوع پدر پس از هبه به صغير

سؤال: اگر پدرى ملكى را به فرزند صغيرش هبه نمايد آيا پدر مى تواند از هبه رجوع كند؟

جواب: بسمه تعالى: قبض ولىّ در مورد هبه به حكم قبض خود موهوب له يعنى فرزند است و چون قبض تحقق يافته است و از طرفى هبه به رحم است نمى تواند رجوع كند . والله العالم

 

مردن هبه كننده(پدر) بدون اعلام به هبه شده

سؤال: اگر پدر (واهب) بدون اعلام قضيّه به (متهّب)بميرد تكليف ملك موهوب چيست؟

جواب: بسمه تعالى: اگر موهوب له (كسى كه براى او هبه شده است) كودك باشد و پدر از طرف او قبض كرده باشد هبه صحيح است ولى اگر موهوب له بالغ باشد و قبل از قبض بميرد، هبه محقق نمى شود.والله العالم

 

هبه مسلوب المنفعة

سؤال: شخصى زمينى را هبه مى كند و مى گويد تا زنده هستم اختيار آن را داشته باشم آيا هبه نافذ است؟

جواب: بسمه تعالى: اگر مورد هبه را به قبض طرف بدهد هرچند به صورت مسلوب المنفعة باشد اشكالى ندارد . والله العالم

 

هبه منزل به شرط سكونت واهب

سؤال: پدرم منزلش را به من هبه نمود مشروط بر اينكه مادامى كه زنده است در تصرف خودش باشد و نيز پذيرفت كه من در يكى از اتاقهاى آن سكونت كنم آيا پس از فوت وى خانه با منافعش متعلق به من مى باشد؟

جواب: بسمه تعالى: در فرض سؤال پدر در حال حيات خانه را بدون منافع به شما منتقل نموده است و شما پذيرفته ايد و در آنجا ساكن شده ايد پس از درگذشت وى خانه با منافعش متعلق به شما است . والله العالم

 

فروش هبه توسط هبه دهنده

سؤال: برادرم دو دانگ از زمينى را به من بخشيد و به نام كرد ولى پس از مدتى زمين را فروخت ولى به من پول كمتر از سهمى كه بخشيده است پرداخت كرد آيا كار وى صحيح است؟

جواب: بسمه تعالى: اگر فروش به رضايت شما بوده، بايد سهم شمارا كاملاً بپردازد و در غير اين صورت معامله وى نسبت به سهم شما نافذ نيست  . والله العالم

 

هبه قبل از فوت

سؤال: پدرم قبل از فوت، اموال بسيارى را به يكى از فرزندان هبه نمود و در برگه اى نوشته كه هبه را قبض دادم آيا هبه او صحيح است؟

جواب: بسمه تعالى: در فرض سؤال هرگاه اين هبه در حال صحت و سلامت بوده صحيح است و قبض هم محقق شده است و اگر در حال بيمارى بوده است كه با آن بيمارى از دنيا رفته، به اندازه ثلث مال او نافذ مى شود و افزون بر ثلث وابسته به اجازه ديگر ورثه است . والله العالم

استفاده از ميوه درختان كنار خيابان

سؤال: آيا از ميوه هاى درختانى كه در پياده رو و خيابان كاشته شده مى توان استفاده كرد؟

جواب: بسمه تعالى: در صورتى كه مالك حقيقى يا حقوقى(مانند شهردارى) نداشته باشد استفاده از آن اشكال ندارد . والله العالم