العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > هبه (هدیه):
فتاوای آیت الله العظمی نوری همدانی (مدظله)
سؤال 494 - در مدارس معمولاً به جهت قدر دانى از مربيّان و معلّمين هدايايى از طرف مدرسه يا از طرف دانشآموزان، به مناسبت روز گراميداشت مقام معلّم اهداء مىكنند آيا گرفتن اينگونه هدايا شرعاً اشكال دارد؟
جواب: دادن اين گونه هدايا، به معلّمان در هر دو مورد اشكالى ندارد، ولى اگر در موردى بدانيم كه هديه دهنده نظرى دارد و مىخواهد با او بر خلاف ضوابط عمل شود بايد از گرفتن آن خوددارى گردد.
سؤال 495 - اخيراً مشاهده مىشود كه مسابقات مختلفى انجام مىگيرد كه شرط شركت در اين مسابقه پرداخت مبلغى معين به همه پاسخهاى صحيح مسابقه مىباشد كه البته به ادعاى برگزار كنندگان اين مسابقات جوايزى نيز از همين مبالغ جمع آورى شده به تعداد محدودى به قيد قرعه مىدهند و اضافه را به ادّعاى خودشان به مصرف آن مركز يا امور خيريه مىرسانند؟
سؤال اين است اوّلاً شركت در اين مسابقه جايز است؟ ثانياً پرداخت اين مبلغ در صورت جواز، مسابقه و اخذ پرداخت وجه چگونه بايد باشد؟
جواب: چون اهداء كنندگان آن پولها را هبه مىكنند و از پولهاى جمع آورى شده به عدّهاى از افراد با قرعه داده مىشود و در راه مشروع صرف مىشود اشكال ندارد.
سؤال - آيا اهداء ثواب واجبات عينى شخصىِ عبادى مانند نماز يوميّه و واجبات مالى مانند خمس به ارواح انبياء و اولياء و يا به عنوان مثال به ذوى الحقوق و غيره جايز است يا خير؟ چنانچه ظاهراً در اعمال مستحبى بى اشكال است.
جواب: در فرض سؤال اهداء ثواب جايز است.
سؤال 496 - خانوادهاى با پول شيربهائى كه از داماد گرفتهاند براى عروس جهيزيه خريدهاند پس از چندى امر آنان منجر به طلاق شده است. حال هنگام جدايى آيا لوازم و جهيزيه خانه از آن شوهر است يا زن؟
جواب: بستگى به آداب و رسوم هر محل دارد كه به چه نيّت مىدهند اگر بقصد هبه دادهاند چنانچه عين آن باقى است و عروس هم رَحِم آنان نباشد مىتوانند پس بگيرند و اگر باقى نيست نمىتوانند پس بگيرند و چنانچه بعنوان بخشى از مهر داده باشند متعلّق به عروس است و نمىتوانند پس بگيرند.
سؤال 497 - شخصى بخاطر فعاليت و تلاش در مجموعهاى در سال 77 به رتبه اول برگزيده شده است و در سال 78 هديهاى قابل توجه بخاطر رتبه اوّل به مجموعه اهداء گرديده است حال سؤال اين است كه هديه براى شخص ساعى و تلاشگر است يا براى افراد ديگر؟ اگر شخص تلاشگر از مجموعه در سال بعد جدا شود آيا هديه براى شخص جايگزين است يا شخص تلاشگر؟
جواب: اگر هديه به مجموعه اهداء شده متعلّق به مجموعه است نه فرد، چنانچه اگر به فرد داده شده مربوط به شخص او مىباشد.
سؤال 498 - مردى براى زن خود مقدارى زيور آلات و طلا كه تقريباً به قيمت امروز پانصد هزار تومان مىباشد، خريده و بعد از 14 سال مرد زن خود را طلاق مىدهد يا به عللى زن از مرد طلاق مىگيرد امّا مرد زيور آلات را همراه با آنچه از قبل براى خود زن بوده است را پس مىگيرد و ادّعا مىكند كه در حال همسرى، براى شما خريدم و بخشيدم. و زن نيز ادّعاء مىكند من در خانه تو خانه دارى و بچّه دارى كردهام، و مرد با وعده اينكه: ثُلث خانهاى را كه مىسازم به نام شما خواهم كرد، طلاها را پس گرفته و او را طلاق مىدهد. آيا مرد حقّ دارد زيور آلات را بگيرد يا به وعده خود عمل ننمايد؟
جواب: طلاهائى كه شوهر به زن هبه نموده اگر عين آنها باقى است شوهر مىتواند آنها را مسترد نمايد و طلاهائى كه مربوط به خود زن بوده و شوهر بر داشته كه خانه بخرد يا بسازد بايد يا خود آنها يا عوض آنها را به زن مسترد نمايد و كارهائيكه زن در خانه شوهر انجام داده و همچنين بچهدارى اگر مجّانى انجام نداده حق اجرت المثل از شوهر را دارد.
سؤال 499 - آيا مىتوان به حمل (در شكم مادر) چيزى را هبه نمود؟ اگر هبه مزبور امكانپذير است چه كسى بايد آن را «قبول» كند؟ آيا پدر يا جدّ پدرى قبل از تولّد، بر حمل ولايت دارد؟
جواب: خير به حمل نمىتوان هبه نمود.
سؤال 500 - در ازدواج دختر و پسرى پدر داماد مبلغى به پدر عروس بعنوان شير بهاء داده و اين كار بعد از آن كه به محضر رفته بودند انجام شده است امّا قبل از آزمايش بنا به عللى برنامه بهم مىخورد، آيا اين پول به صاحب اصلى يعنى پدر داماد مىرسد يا خير؟
جواب: در فرض مذكور، اگر بعنوان حقّ الزحمه و جعاله به پدر دختر داده كه موضوع ازدواج را عملى سازد بعد از آنكه امر ازدواج عملى نشد به پدر داماد مسترد مىشود، همچنين اگر بعنوان هبه غير معوّضه به وى داده شده و آن مال باقى است باز هم پدر داماد مىتواند آن را مسترد نمايد ولى اگر بعنوان هبه معوّضه به او داده يا هبه مطلق بوده و آن مال باقى نمانده است به پدر داماد مسترد نميشود.
سؤال 501 - مردى دو دانگ از شش دانگ ملك خود را به همسرش بصورت هبه غير معوّض واگذار نموده (بدون منافع) و هنوز قبض صورت نگرفته بدلائل مختلف از قصد خود برگشته است، آيا زن مىتواند او را ملزم به انتقال سند نمايد يا اساساً ادّعايى بنمايد ياخير؟
جواب: در فرض سؤال زن نسبت به ملك مذكور حقّى ندارد.
