العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > عزاداری:
فتاوای آیت الله العظمی مظاهری (مدظله)
خرافات در عزاداري
سؤال:خرافات موجود در عزاداری‌های مذهبی درحال حاضر کدام است؟
جواب: تشريفات،گريه هاي افراطي، مداحي هاي دروغ، ني زدن، به كاربردن آلات موسيقي و مانند اينها، خرافت است.
هدف از عزاداري
سؤال:هدف از عزاداری و روضه و مداحی به نظر شما چیست؟ هدف از اشک ریختن در اين مجالس چیست؟
جواب: حضرت امام حسين«عليه السلام» موجي را در كربلا ايجاد كرد و عيال امام حسين آن موج را سرتاسري كردند و تأكيد بر عزاداري براي ابقای آن موج است. بنابراين براي بقاي تشيع، عزاداري، نوحه سرائي و مداحي بهترين چيزها است.
مکان عزاداري
سؤال: بعضي از تكيه ها، حسينيه ها و مساجد چند سالي است كه مراسم عزاداري را فقط در مكان خود انجام مي دهند و به خيابان ها نمي روند، با توجه به اينكه عزاي امام حسين«عليه السلام» هميشه بايد در جامعه جاري باشد تا تأثير بهتري بگذارد، اگر عذر شرعي مانند شيوع بيماري های همگاني مانند آنفولانزاي نوع A در كار نباشد، اين كار چه حكمي دارد؟
جواب: به خيابان ها آمدن جائز است، چنانچه در حسينيه ها عزاداري شود جائز است و هر طور صلاح بدانند عمل كنند اشكال ندارد.
هدف از عزاداري
سؤال:هدف از عزاداري سالار شهيدان حسين بن علي عليه السلام چيست ؟
جواب: عزاداري از مستحبات اكيده است و ثوابي بالاتر از آن نداريم و ادامه شهادت امام حسين«عليه السلام» و ادامه رسالت زينب«عليها السلام» است.
خواندن مرثيه هاي دون شأن ائمه
سؤال:آيا خواندن نوحه و مرثيه هایي كه در آنها شأن امامان «عليهم السلام» مخصوصا حضرت حسين«عليه السلام» و كاروان اسيران رعايت نمي شود، جايز است؟
جواب: جائز نيست.
خواندن مرثيه هاي دون شأن ائمه
سؤال:آيا خواندن نوحه و مرثيه هایي كه در آنها شأن امامان «عليهم السلام» مخصوصا حضرت حسين«عليه السلام» و كاروان اسيران رعايت نمي شود، جايز است؟
جواب: جائز نيست.
قمه زني در خفا
سؤال:جوانی 22 ساله از آذربايجان شرقي هستم و سوالي داشتم راجع به اينكه آیا مي شود در خفا و دور از چشم بقيه قمه زد؟
جواب: چون در جمهوری اسلامی ممنوع است باید عمل نشود.
قمه زدن و خراش دادن سر و صورت و بدن
سؤال:قمه زدن و خراش دادن سر و صورت و بدن در عزاداري امام حسين«عليه السلام» چه حكمي دارد؟
جواب: جائز نيست.
استفاده از علامت در عزاداري
سؤال:آيا استفاده از علامتهايي بزرگ و كوچك كه در جلوي دسته هاي عزاداري استفاده مي شود،شرعاً جايز است؟
جواب: جائز است.
برهنه كردن بدن در عزاداري
سؤال:برهنه كردن بدن در مكان هاي عزاداري امام حسين«عليه السلام» چه حكمي دارد، حتي اگر فقط مرد بدن مرد را ببيند؟
جواب: نباشد بهتر است.
موسيقي در عزاداريها
سؤال:آيا استفاده از آلات موسيقي مثل طبل و شيپور و مارش عزا در هيئت‌هاي عزاداري با توجّه به اين كه آهنگهاي آنها مرثيه و همان نوحه‌هاي حسيني است اشكال دارد؟
جواب: اين گونه چيزها آلات موسيقي مختص نيست بنا بر اين در فرض سؤال اشكال ندارد ولي متوجّه باشيد نظير ني و تار و امثال آن به كار گرفته نشود.
حکم قمه زني
سؤال:قمه زدن از نظر فقهي چه حكمي دارد؟
جواب: چون ولايت فقيه نهي از آن كرده‌اند همه بايد از اين كار پرهيز كنند گر چه مقلّد كسي باشند كه جايز بداند.
صدمه زدن به بدن در عزاداري
سؤال:زخم كردن يا جراحت صورت به صورتي كه باعث ضرر نشود يعني چرك نكند يا زخم عميقي نباشد فقط به قدر كمي خون آمده باشد در مجالس عزاداري اهل بيت چه حكمي دارد؟
جواب: جايز نيست.
زنجيرزني
سؤال:آيا زنجير زني داخل مسجد جايز است يا اين كه بايستي در داخل حسينيه‌ها صورت پذيرد؟
جواب: زنجير زدن مطلقاً در همه جا جايز، بلكه خوب است.
زدن صبل ، علم گرداني و گِل در عزاداري سيدالشهداء
سؤال:با توجّه به سفارش اهل بيت عصمت و طهارت بر عزاداري اين خاندان، بالاخص عزاداري سيّد الشهداء سلام الله عليه، و وظيفه علما و مؤمنان بر حفظ و صيانت اين سوگواري‌ها بر همان سنّت و روش اهل بيت علیهم السلام و پرهيز از هر گونه بدعت و جلوگيري از ورود هر گونه خرافات، متأسّفانه چندين سال است كه در برخي شهرها كارهايي از قبلي ذيل صورت مي‌گيرد:
الف) استفاده از طبل‌هاي زياد با سر و صداهاي فراوان به گونه‌اي طبّال‌ها كه همه چيز را تحتالشعاع خودشان قرار مي‌دهند، و از طرفي جوانان زيادي را اين طبل‌ها به خود مشغول مي‌كند، به اضافه هزينه‌هاي زيادي خرج اين طبل‌ها مي‌شود و در برخي مواقع آهنگهاي ملايمي همراه با طبل‌ها مي‌نوازند.
ب) بيرون آوردن علم‌هاي آهنين به طوري كه عرض آنها به چندين متر مي‌رسد و حمل و نقل آنها بسيار مشكل و گاهي هم خطر آفرين و علاوه بر اينها مخارج زيادي از پول متديّنين خرج ساخت آن مي‌شود.
ج) در برخي از شهرها براي عزاداري بالاخص روز عاشورا گل درست مي‌كنند و براي اين كار اينقدر خاك را گل مي‌كنند كه افراد در آن گل‌ها مي‌غلتند به طوري كه تمام هيكل اعم‌ّ از سر و صورت و لباس گلي مي‌شود و بعد در خيابان‌ها راه مي‌افتند، لذا از حضرت عالي استدعا دارم نظر شريفتان را در باره اين طبل‌ها و عَلَم‌ها و گل زدنها به نحو مذكور مرقوم فرماييد.
جواب: آنچه نوشته‌ايد اشكال ندارد ولي مراعات عزاداري‌هاي سنّتي كه مشهور در ميان همه است بسيار بجاست.
بهترين شيوه عزاداري
سؤال:بهترين سبك عزاداري براي خامس آل عبا، به نظر جناب عالي چگونه است؟
جواب: سياه پوشيدن، سينه زدن، بر سر زدن و مانند اينها.
سياه پوشيدن
سؤال:آيا سياه پوشيدن در ماه محرّم الحرام به خاطر امام حسين‌علیه السلام مكروه نيست؟
جواب: سياه پوشيدن در ايّام عزا شعار است و بسيار خوب است و مكروه نيست.
آثار گريه
سؤال:بعضي از مدّاحان و منبري‌ها مي‌گويند و در بعضي از كتب نيز آمده است اگر كسي به اندازه بال مگسي براي سالار شهيدان اشك بريزد هرچند گناه انجام داده باشي خدا مي‌گذرد و بهشت بر او واجب مي‌شود، پس آيه قرآن را چه بايد كرد كه مي‌فرمايد من از كوچكترين عمل شرّ شما و از كوچكترين عمل خير شما نمي‌گذرم.
جواب: اگر كسي لياقت بهشت داشته باشد گريه براي اهل بيت علیهم السلام مفيد است ولي اگر جهنّمي باشد باعث تخفيف عذاب براي او مي‌شود.
ارتزاق اهل منبر از دين
سؤال:بعضي افراد، اهل منبر را «مستأكل و مرتزق به دين» كه در روايات مذموم شده، مي‌دانند و ايشان را مذمّت مي‌كنند، نظر مبارك را مرقوم فرماييد.
جواب: آنچه در روايات آمده است مربوط به آخوندهاي درباري «بني‌اميّه» و «بني‌عبّاس» است كه به ازاي جعل روايات و يا توجيه روايات ترويج باطل مي‌كردند، و ارتزاق اهل منبر از منبر بهترين ارتزاق است زيرا آنان جيره‌خوار اباعبدالله الحسين روحي فداه مي‌باشند و آن ــ(از)ــ بالاترين افتخارات است.
برهنه شدن در عزاداري
سؤال:برهنه شدن آقايان در حال سينه زدن و زنجير زدن در برابر خانمها چه حكمي دارد؟ استفاده از بلوزهايي كه پشت شانه آنها سوراخ است تا زنجير روي بدن قرار گيرد و در انظار مردم خصوصاً خانمهاست چه حكمي دارد؟
جواب: جايز است ولي تفكيك زن و مرد در همه جا، يكي از اهداف بزرگ اسلام است.
اعتبار مقاتل
سؤال:كداميك از مقاتل (اعم‌ّ از فارسي يا عربي) كه مصائب سيّد الشهدا علیه السلام را بيان نموده‌اند، نزد حضرتعالي معتبر است؟
جواب: اعتبار فقهي لازم نيست، همين مقدار كه صاحب كتاب مورد اعتماد بزرگان از اهل علم باشد نظير «ارشاد» مرحوم مفيد، و «لهوف» مرحوم سيّد، و «نفس المهموم» محدّث قمي و مانند اينها كفايت مي‌كند.
کارهاي خير بجاي عزاداري امام حسين عليه السلام
سؤال:چرا تا كنون مراجع فكري براي اين موضوع نكرده‌اند كه اين تصوّر را از ذهن عامّه مردم پاك كنند كه اي عزيزان مخلص، نذر كردن و قرباني كردن و پول هزينه كردن براي سالار شهيدان فقط شام و غذا و خوردني نيست و چرا تا كنون اقدامي نشده است كه اين منابع عظيم پولي در مسيرهايي كه بيشتر نياز است هزينه شود؟ نظر حضرت عالي چيست؟
جواب: اگر ممانعت شود اين كار هم كه ادامه شهادت است از بين مي‌رود زيرا آن وقت نه خرج عزاداري مي‌شود نه خرج كارهاي ديگر.
مراسم هاي گوناگون براي عزاداري
سؤال:آيا در مورد برگزاري يك دهه روضه، سوّم، هفتم، چهلم يا روضه هفتگي و .... براي امام حسين علیه السلام يا ساير ائمّه : متنداتي از ائمّه وجود دارد؟
جواب: درباره تاسوعا و عاشورا و اربعين رواياتي وارد شده است، لكن بقيه موارد يك امر مرسوم در ميان شيعه است و قالبي براي عزاداري و عرض ارادت و توسّل است و از افضل اعمال، عزاداري براي ائمّه هدي بالاخص حضرت سيّد الشهدء علیه السلام است.
شروع عزاداري به سبک امروزي
سؤال:آيا عزاداري براي امام حسين علیه السلام به اين شكل را سلسله صفويه به وجود آورده‌اند؟
جواب: اصل موضوع عزاداري براي حضرت ابي عبدالله الحسين علیه السلام ، مسأله نازه پديد آمده و حادثي نيست. اوّل كسي كه براي سيّد الشهداء علیه السلام عزاداري نموده است خود خداوند تبارك و تعالي است كه براي انبياء عظام الهي عزاي حسين بن علي علیه السلام را بيان فرموده است و سپس جبرئيل امين علیه السلام و بعد از آنها نبي‌ّ مكرّم اسلام صلوات الهه علیه و سپس ائمّه هدي علیهم السلام كه از هر فرصتي براي برپائي مراسم عزاي سيّد الشهداء علیه السلام بهره برداري مي‌فرمودند و اين سنّت بزرگ را به شيعيان خود منتقل فرمودند و اين مسائل در روايات مختلف آمده است كه به محل آن بايد رجوع كرد، لكن در اين كه در زمان صفويه، به واسطه تدبير و كوشش علماء بزرگ شيعه، معارف شيعي احياء گرديده و از اين جهت كار بزرگي انجام گرفته است، جاي ترديد نيست.
علت گريه و سياه پوشي براي امام حسين عليه السلام
سؤال:چرا براي زنده نگهداشتن عاشورا و راه امام حسين علیه السلام به جلسات سخنراني، همايش و گفتگو اكتفا نمي‌شود؟ و روضه و گريه و سياه پوشي و دسته عزاداري و .... برگزار مي‌شود؟
جواب: عزاداري به شور ويژه و مخصوص خود نياز دارد البته شور همراه با شعور و در چارچوب شرع، شور و شعور و شرع در در عزاي حسيني به هم آميخته است و به همين دليل هم از افضل عمال و قربات الهي است. وقتي كميت اسدي در حضور امام صادق علیه السلام مرثيه خواني كرد، حضرتش به وي فرمودند همان طوري كه در مجالس خود با حالت شور و عزا مي‌خوانيد، بخوان.
سئوال درباره عزاداري سيدالشهداء عليه السلام
سؤال:مستدعي است به پرسش‌هاي ذيل كه مورد سؤال بسياري از شيعيان و متديّنين مي‌باشد پاسخ فرماييد. بقاء عمر مبارك حضرت عالي را از خداوند منّان مسئلت داريم.
1) پوشيدن لباس سياه در سوگ ائمّه هدي علیهم السلام خصوصاً در محمرّم چه صورت دارد؟ آيا لباس سياه كراهت دارد؟
2) مرسوم است دهه اوّل محرّم عزاداريها صورت مي‌گيرد امّا از ظهر عاشورا خيلي از مراسم‌ها تعطيل مي‌گردد و حال آن كه عزاي واقعي از روز عاشورا آغاز مي‌گردد، حضرت عالي چه توصيه‌اي به هيئات محترم عزاداري داريد؟
3) چند سالي است بسياري از هيئت‌هاي مذهبي ظهر عاشورا به اقامه نماز ظهر مي‌پردازند و به سيره حضرت سيّد الشهداء (ع) اقتداء مي‌كنند. از آن جائي كه هنوز برخي هيئت‌ها هنوز به اين مهم بي‌توجّه هستند، توصيه حضرت عالي در اين رابطه چيست؟
4) خواندن روضه‌هاي دروغ و غير معتبر كه بعضاً موجب تمسخر و هتك مي‌گردد چه صورت دارد؟
5) در برخي مجالس عزاداري بعضي مدّاحان با الفاظ نامناسب به ائمّه خطاب مي‌كنند يا به عنوان عزاداري به صورت خود چنگ انداخته و يا زنجير خاردار مي‌زنند و بر بدن و لباس آنان خون جاري شده و لباس و بدن و منزل ديگران را نجس مي‌كنند، از آن جائي كه اين گونه روش‌ها در حال ترويج بوده و مجالس را از وزانت و معنويت تهي ساخته، چه بسا موجب وهن مقدّسات مي‌شود، تكليف ما را در اين رابطه روشن فرماييد.
6) لطمه زدن به خود به صورت‌هاي متفاوت چه حكمي دارد؟ (روي كندن و سينه زدن به صورتي كه زخم يا كبود شود و بالا و پايين پريدن و ....).
7) در ايّام عاشورا زنان به دنبال هيئت‌هاي عزاداري به راه مي‌افتند و بعضاً با حجاب نامناسب و وضع زننده موجب جلب توجّه نامحرمان مي‌شود، لذا برخي خواهران در اين ايّام يا به مناسبت‌هاي ديگر دست به تشكيل جلسات مخصوص خواهران در تكايا و حسينيه‌ها زدند تا خواهران مستقلاًّ به روضه خواني و عزاداري بپردازند و از عوارض منفي حضور آنان در منظر نامحرمان بكاهند، آيا حضرت عالي اين روش را تأييد مي‌فرماييد؟
8) برخي از ذاكرين در مدايح اهلبيت‌علیهم السلام تعبيراتي مانند «خداي من حسين»، «من سگ حسينم»، «مست مستم من»، «هر چه بادا باد علي پرستم من»، «همچون زهرا مادرت از همه خوشگلتري»، «يا اباصالح بيا» را به كار مي‌برند كه به نظر مي‌رسد با شأن اهل بيت : منافات دارد، به كار بردن اين الفاظ چه صورت دارد؟ گوش دادن به نوار اين مدّاحان چه حكمي دارد؟
9) برپايي مجالس عقد يا عروسي در ايّام و ليالي شهادت ائمّه معصومين علیهم السلام و راه اندازي كاروان‌هاي شادي كه موجب هتك حرمت اين ايّام و مناسبت‌ها مي‌شود چه صورتي دارد؟
10) در حسينيه‌ها و مساجد بيشتر مناطق، به خصوص روستاها مراسم شبيه خواني به اعتبار اين كه از سنّت‌هاي قديمي است برگزار مي‌شود كه گاهي اثر مثبتي در نفوس مردم دارد. اين مراسم چه حكمي دارد؟
11) استفاده از طبل و سنج و شيپور و همچنين آلات موسيقي مانند اُرگ در مجالس و دسته‌هاي عزاداري چه حكمي دارد؟
12) در بعضي از مساجد در ايّام عزاداري از عَلَم‌هاي متعدّدي استفاده مي‌شود كه داراي تزئينات زياد و گران بهايي است و گاهي موجب سؤال متديّنين از اصل فلسفه آنها مي‌گردد و در برنامه‌هاي تبليغي خللي ايجاد مي‌كند و حتّي با اهداف مقدّس مسجد تعارض دارد، حكم شرعي در اين رابطه چيست؟
13) اگر شخصي عَلَمي را براي عزاداري سيّد الشهداء (ع) نذر كرده باشد، آيا جايز است مسئولين حسينيه از قبول آن خودداري كنند؟
14) اگر بعضي از واجبات از مكلّف به سبب شركت در مجالس عزاداري فوت شود مثلاً نماز صبح قضا شود، آيا بهتر است بعد از اين در اين مجالس شركت نكند يا اين كه عدم شركت او باعث دوري از اهل بيت : مي‌گردد؟
15) در بعضي از هيئت‌هاي مذهبي مصيبت‌هايي خوانده مي‌شود كه مستند به مقتل معتبري نيست و از هيچ عالم يا مرجعي هم شنيده نشده است و هنگامي كه از خواننده اين مصيبت از منبع آن سؤال مي‌شود پاسخ مي‌دهند كه اهل بيت : اين گونه به ما فهمانده‌اند و يا ما را راهنمايي كرده‌اند و واقعه كربلا فقط در مقاتل نيست و منبع آن هم فقط گفته‌هاي علماء نمي‌باشد و گاهي مي‌گويند بعضي از امور براي مدّاح يا خطيب حسيني از راه الهام و مكاشفه مكشوف مي‌شود. سؤال من اين است كه آيا نقل وقايع، از طريق صحيح است يا خير؟ و در صورتي كه صحيح نباشد تكليف شنوندگان چيست؟
16) از ساختمان حسينيه صداي قرائت قرآن و صداي عزاداري شنيده مي‌شود به طوري كه صداي آن در خانه‌هاي اطراف هم شنيده مي‌شود و اين امر موجب سلب آسايش همسايگان شده است و مسئولين و سخنرانان حسينيه اصرار به ادامه آن دارند، اين عمل چه حكمي دارد؟
17) نظر شريف حضرت عالي نسبت به ادامه حركت دسته‌هاي عزاداري در شب‌هاي محرّم تا نصف شب همراه با استفاده از طبل و ني چيست؟
18) آيا آنچه متداول شده كه به عنوان عزاداري براي امام حسين (ع) گوشت بدن خود را سوراخ كرده و قفل و سنگ كيلو به آن آويزان مي‌كنند، جايز است؟
19) اگر انسان خود را در زيارت‌گاه‌هاي ائمّه علیهم السلام به زمين بيندازد و همانند بعضي از مردم كه صورت و سينه خود را بر زمين مي‌مالند تا از آن خون جاري شود و به همان حالت وارد حرم مي‌شوند، عمل كند چه حكمي دارد؟
20) در روز عاشورا مراسمي مانند قمه زني و پابرهنه وارد آتش و ذغال روشن شدن برگزار مي‌شود كه علاوه بر اين كه باعث بد نام شدن مذهب شيعه اثني عشري در انظار علما و پيروان مذاهب اسلامي و مردم جهان مي‌شود، ضررهاي جسمي و روحي هم به اين اشخاص وارد مي‌كند و همچنين موجب توهين به مذهب مي‌گردد، نظر شريف حضرت عالي در اين باره چيست؟
21) آيا قمه زدن به طور مخفي حلال است يا اين كه فتواي شريف حضرت عالي عموميت دارد؟
22) معيار شرعي ضرر اعم از جسمي يا روحي چيست؟
23) زنجير زدن به بدن همان گونه كه بعضي از مسلمانان انجام مي‌دهند، چه حكمي دارد؟
24) در بعضي از مناطق، زنان مراسمي را به اسم سفره حضرت ابوالفضل (ع) اجرا مي‌كنند يا مجالسي به عنوان جشن عروسي حضرت فاطمه سلام الله علیها برگزار مي‌كنند و در آن شعرهاي عروسي خوانده و كف مي‌زنند و سپس شروع به رقص مي‌كنند، انجام اين امور چه حكمي دارد؟
25) باقيمانده اموالي كه به عنوان هزينه‌هاي مراسم عاشوراي امام حسين (ع) جمع آوري مي‌شود، در چه موردي بايد خرج شود؟
26) آيا جايز است در ايّام محرّم از افراد خيّر اموالي را جمع آوري كرد و با تقسيم آنها به سهم‌هاي مختلف قسمتي را به قاري قرآن و مرثيه خوان و سخنران داد و باقيمانده را براي برگزاري مجالس مصرف كرد؟
27) آيا جايز است زنان با حفظ حجاب و پوشش كامل، در دسته‌هاي سينه زني و زنجير زني شركت كنند و آنها را دنبال كنند؟
28) اگر قمه زدن در عزاداري ائمّه علیهم السلام موجب مرگ شخص شود، آيا اين عمل خودكشي محسوب مي‌شود؟
29) خواندن مرثيه و مديحه‌هايي كه شنوندگان را در جشن‌هاي تولّد ائمّه علیهم السلام و عيد مبعث به گريه بيندازد چه حكمي دارد؟
30) آيا خوانندگي زن در مجالس عزاداري با علم او به اين كه مردان نامحرم صداي او را مي‌شنوند، جايز است؟
در پايان خواهشمند است در رابطه با وظائف متديّنين مخصوصاً جوانان عزيز در بزرگداشت ايّام سوگواري حضرت امام حسين علیه السلام فرمايشاتي را مرقوم فرماييد.
جواب: 1) اين كار بسيار عالي است و يكي از شعارهاي تشيّع است.
2) اصل مهم، زنده بودن عزاداريها و توسّلات به ساحت مقدّس سيّد الشهداء «عليه الصلاة و السلام» كه در همه اوقات مناسب است و اگر در عصر عاشورا و شب يازدهم با همان شور روز عاشورا باشد بسيار بجاست.
3) بايد به‌ايم امر مهم حياتي كه بحمد الله در ميان عزاداران حضرت سيّد الشهداء (ع) رونق خوبي گرفته، اهمّيت بدهند و اين مهم را حتماً رعايت نمايند.
4) معلوم است كه جايز نيست.
5) اين گونه حرف‌ها و روش‌ها نبايد باشد و به طور كلّي بايد متروك شود و شأن عزاداريها كه از بهترين عبادات است، محفوظ بماند.
6) اين گونه اعمال با تنزّه عزاداريها سازگاري ندارد و اميد است با تذكّر و تنبّه به طور كامل متروك شود.
7) چنانچه در عزاداريها، اختلاط زن و مرد نشود و مراعات حجاب هم انجام پذيرد و موجب جلب توجّه نامحرم نباشد، شركت زنان محترمه در عزاداري با مردان مانعي ندارد چنانچه عزاداري اختصاصي هم خوب است.
8) اين گونه كلمات نه تنها جايز نيست بلكه اشبه به كلمات شيطاني است در حالي كه در مراسم توسّل و عزاداري كه از افضل قربات است بايد با كلمات رحماني سخن گفت. از اين گونه تعابير برداشت شرك آلود مي‌شود و گفتن اين گونه كلمات نامناسب كه مربوط به افراد خاص‌ّ است، در حق‌ّ ائمّه طاهرين حرام است و مورد غضب حضرت ولي عصر «عجّل الله تعالي فرجه الشريف» است.
9) جايز نيست و مبارك نخواهد بود.
10) اين گونه كارها با تنزّه عزاداريها و عظمت اهل بيت علیهم السلام سازگار نيست.
11) استفاده از آلات موسيقي جايز نيست.
12) اشكال ندارد ولي نبود آن بهتر است.
13) اگر وجه عقلائي داشته باشد، مي‌توانند منع كنند و نذر او هم واجب الوفاء نيست.
14) بايد در مجلس عزاداري شركت بكند لكن به گونه‌اي عمل كند كه نماز او قضا نشود.
15) اگر آنچه مي‌گويد، دروغ آشكار نباشد مخالف با تنزّه اهل بيت علیهم السلام نباشد و احتمال وقوع آن را بدهد، جايز است.
16) بايد صداي عزاداري و قرائت قرآن موجب مزاحمت نباشد مخصوصاً در ساعات دير وقت.
17) اصل عزاداري خوب است لكن نبايد موجب مزاحمت باشد.
18) جايز نيست و اين گونه امور بايد بايد متروك شود.
19) جايز نيست و مسلّماً ائمّه اطهار علیهم السلام به اين گونه امور رضايت نمي‌دهند.
20) اين گونه كارها جايز نيست به ويژه آن كه موجب وهن تسيّع مي‌شود.
21) جايز نيست.
22) يك معناي عرفي و موكول به فهم عرف است و همين مقدار كه عرف مردم بگويند ضرر است بايد اجتناب شود.
23) جايز است به ويژه آن كه جزء شعارهاي عزاداري است ولي بايد روي بدن نباشد.
24) رقص به هر عنوان كه باشد و كف كه شبيه به رقص است حرام است بلكه مطلق كف زدن در عزاداريها و جشن‌هاي مربوط به اهل بيت علیهم السلام و در مكان‌هاي مقدّس نظير مساجد و حسينيه‌ها اشكال دارد.
25) در عزاداري‌هاي ائمّه اطهار علیهم السلام مصرف شود.
26) اشكال ندارد.
27) اشكال ندارد بلكه خوب است.
28) اصل قمه زني جايز نيست ولي در فرض مذكور خودكشي نيست.
29) اشكال ندارد ولي در روايات معصومين‌علیهم السلام آمده است كه در شادي ما شادي كنيد و در عزاي ما غمناك باشيد و عزاداري كنيد.
30) جايز نيست.
اقامه عزاداري حضرت سيّد الشهداء «عليه الصلاة و السلام» ادامه و استمرار حركت بزرگ آن حضرت و اصحاب و انصار ايشان است و از اين جهت بهترين عبادات است و يكي از بركات آن، بيمه شدن عزاداران از بلاها و گناهان است و براي همگان خصوصاً براي جوانان عزيز شركت در اين مجلس و برپايي هر چه با شكوه‌تر اين عزاداريها لازم است و اين نعمت بزرگ را كه بحمد الله در كشور ما به نحو چشمگير وجود دارد، بايد ارج نهاد و قدرشناسي كرد و اميد است همگان بالاخص نسل عزيز جوان، بر شركت در عزاي امام حسين (ع) مواظبت كامل داشته باشند و در اين كه برخي معايب آن مرتفع گردد، تلاش داشته باشند.
استفاده از تصاوير نقاشي شده در عزاداريها
سؤال:در ايّام محرّم و صفر در برخي نقاط كشور تصاويري به نام حضرت سيّد الشهداء علیه السلام و اصحاب ايشان در كوي و برزن مشاهده مي‌شود. ديدگاه شرع مقدّس نسبت نقّاشي، نصب و ترويج اين تصاوير چيست؟
جواب: جايز نيست و اين گونه امور با عظمت آنها سازگار نيست.
استفاده از آهنگهاي طرب آور در مداحي
سؤال:بعضي از مدّاحان از آهنگ‌هايي در مدايح خود استفاده مي‌كنند كه خيلي تند است و به نظر بسياري از مردم طرب آور است نظر شما در اين مورد چيست؟ خريد و فروش و استماع نوارهاي آن چگونه است؟
جواب: اگر طرب آور باشد جايز نيست.
گستردگي عزاي امام حسين نسبت به ائمه اطهار
سؤال:چرا عزاداري براي حضرات معصومين‌علیهم السلام به گستردگي عزاي امام حسين علیه السلام نيست؟
جواب: زيرا حركت عدالت خواهانه و ظلم ستيزانه آن حضرت گسترده‌تر بوده است و بدين جهت شخص نبي‌ّ مكرّم صلوات الله علیه و همه حضرات معصومين علیهم السلام ، به اقامه عزا براي حضرت سيّد الشهداء ارواحنا فداه اهمّيّت ويژه و خاصّي داده‌اند، چرا كه در جريان آن بزرگوار، تحريك عواطف و تنوير عقول به نحو اتم‌ّ و اكمل وجود دارد و شور و شعوري كه در حماسه بي همتا و تمام نشدني كربلا و عاشورا وجود دارد موجب احياء و تقويت روح عدالت خواهي و ظلم ستيزي است و به همين دليل، سرّ بقاء تشيّع و ادامه حيات پر بركت آن در اقامه عزاداري حسيني است و به همين دليل هم دشمنان تشيّع هميشه به دنبال برچيدن اين برنامه عظيم يا كم رنگ كردن آن و يا آميختن آن به خرافات و اباطيل بوده‌اند، لكن بحمد الله هيچگاه موفّق نشده‌اند و هيچگاه هم موفّق نخواهند شد انشاء الله.
قمه زني آشکار و پنهان
سؤال:قمه زنی در ملاء عام و در خفاء چه جکمی دارد؟
جواب: در وضع فعلی حرام است مخصوصاً که در جمهوری اسلامی ممنوع است.
تيغ زني آشکار و پنهان
سؤال:تیغ زنی در ملاء عام و در خفاء چه حکمی دارد؟
جواب: در وضع فعلی حرام است مخصوصاً که در جمهوری اسلامی ممنوع است.
نذر قمه زني و تيغ زني
سؤال:نذر در قمه زنی و تیغ زنی چه حکمی دارد؟
جواب: نذر منعقد نمی شود زیرا این کار در زمان ما مرجوح است مخصوصاً اینکه در جمهوری اسلامی
ممنوع است.
