كشته شدن ابراهيم بن مالك اشتر و مصعب بن زبير (72 هجری قمری )

ابراهيم بن مالک اشتر نخعي از دلاورمردان و نامداران بزرگ شيعه در سرزمين عراق بود. وي در سنين نوجواني در كنار پدرش مالك اشتر نخعي در جنگ صفین با دشمنان اميرمؤمنان علي بن ابي‌طالب علیه‌السلام نبرد مي‌كرد.

ابراهيم در قیام مختار بن ابي عبيده ثقفي، موقعيت مهمي بر عهده داشت و نام‌آورترين مرد اين قيام، پس از مختار بود و از سوي مختار در شمال عراق با سپاهيان شام به جنگ بزرگي پرداخت و پيروزي‌هاي فراواني بدست آورد و عبيدالله بن زياد را در آن نبرد به هلاكت رسانيد و انتقام خون شهداي كربلا را از سپاهيان شام گرفت.^[۱]

وي پس از قتل مختار بن ابي‌عبيده ثقفي بدست سپاهيان عبدالله بن زبير، از دو جناح متخاصم باقيمانده يعني سپاه شام به فرماندهي عبدالملك بن مروان و سپاه حجاز و عراق به فرماندهي عبدالله بن زبير دعوت به همكاري شد. ولي او ترجيح داد كه به سپاه عبدالله بن زبير بپيوندد تا هدف‌هاي خويش را در ريشه‌كن كردن شجره خبيثه بنی اميه جامه عمل بپوشاند.^[۲]

پس از پيوستن ابراهيم بن مالك اشتر به مصعب برادر عبدالله بن زبير در عراق، شاميان به وحشت افتاده و براي جنگ با آنان به سوي عراق هجوم آوردند. سرانجام دو سپاه در غرب عراق و در ناحيه مِسكن در كنار نهر دُجيل در نزديكي سامرا به هم رسيده و به نبرد خونين پرداختند.

در اين جنگ خونين، سپاهيان شام به فرماندهي عبدالملك بن مروان پيروز شده و سپاهيان عراق را به هزيمت و شكست بزرگ واداشتند و در نتيجه تعدادي از سپاهيان عراقي، از جمله ابراهيم بن مالك اشتر، مصعب بن زبير (فرمانده سپاه و عامل عبدالله بن زبير در عراق)، عيسي فرزند مصعب بن زبير و مسلم بن عمرو باهلي كشته شدند و عبدالملك بن مروان، خونريزي بزرگي به راه انداخت و پس از آن كوفه و ساير شهرهاي عراق را به تصرف خويش درآورد.

قتل ابراهيم بن مالك اشتر، مصعب بن زبير و ساير فرماندهان عراقي در پانزدهم و به روايتي در سيزدهم جمادی الاول، سال 72 و به روايتي سال 71 هجري قمري واقع گرديد.^[۳]

1- ماهيت قيام مختار (سيد ابوفاضل رضوي اردكانی)، ص 313.

2- همان، ص 655.

3- البداية والنهاية (ابن كثير)، ج 8، ص 347 و ص 353؛ وقايع الايام (شیخ عباس قمی)، ص 246

منبع: پایگاه دانشنامه اسلامی