العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > اعمال ماه مبارک رمضان:
اعمال مخصوص شب بیست سوم رمضان
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم
الـــــســـــَّلاَمُ عَـــــلـــــَى
مَهْدِيِّ الْأُمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِم
وَٱلسَّلَامُ عَلی عِبادِالله
اعمال مخصوص شب بیست و سوم رمضان المبارک
دعا واعمال مخصوصه شب بیست و سوم رمضان
در هدیة الزائر ذکر شده {که شب بیست و سوم} از دو شب قدر سابق افضل است.
در روایات متعدد به اهمیّت شب ۲۳ ماه مبارک رمضان نسبت به شب های ۱۹ و ۲۱ ماه رمضان بیشتر تأکید شده است و مهمترین آنان همان روایت پیامبراعظم (صلى الله علیه و آله و سلّم) و مرد عشایر و چوپان است.
که در کتاب شریف « المراقبات » عارف بالله مرحوم میرزا جواد آقا ملکی تبریزی ذکر شده که شخصی به نام « جُهنی » که شغلش کوچ نشینی بود ، وقتی نزد آقا رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلّم) آمد، رسول خدا جویا شدند که چرا از مسجد دوری می کند و از وی خواستند که حتماً به مسجد بیاید.
جُهنی عرض کرد که من در طول سال کمتر شهر هستم و بیشتر بیابان و کوچ هستم و فقط می توانم یک شب در سال تنظیم کنم تا به مسجد بیایم، و از پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلّم) خواست که ایشان مهمترین شب در سال را معرفی کند تا وی خود را برای آن شب هماهنگ با مسجد کند .
پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلّم) فرمودند: پس شب ۲۳ ماه مبارک رمضان به مسجد بیا که شب بزرگی است .
بنابر این شب بیست و سوّم از همه شب ها به شب قدر نزدیک تر و در بین اهل سلوک به شب جُهنی مشهور است .
از احادیث بسیار مستفاد مى شود که شب قدر همین است و این شب جُهَنى است و در این شب جمیع امور بر وفق حکمت مقدر مىگردد و از براى این شب غیر از اعمالى که با دو شب سابق شریک است چند عمل دیگر است:
اول: خواندن سوره عنکبوت و روم که حضرت صادق (علیه السّلام) قسم یاد فرموده که خواننده این دو سوره در این شب از اهل بهشت است
دوم: خواندن حم دخان
سوم: خواندن سوره قدر هزار مرتبه
چهارم: تکرار کند در این شب بلکه در تمام اوقات این دعا را اللهم کن لولیک را.
پنجم: بخواند: اللَّهُمَّ امْدُدْ لِی فِی عُمُرِی وَ أَوْسِعْ لِی فِی رِزْقِی وَ أَصِحَّ لِی جِسْمِی وَ بَلِّغْنِی أَمَلِی وَ إِنْ کُنْتُ مِنَ الْأَشْقِیَاءِ فَامْحُنِی مِنَ الْأَشْقِیَاءِ وَ اکْتُبْنِی مِنَ السُّعَدَاءِ فَإِنَّکَ قُلْتَ فِی کِتَابِکَ الْمُنْزَلِ عَلَى نَبِیِّکَ الْمُرْسَلِ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَمْحُو اللَّهُ مَا یَشَاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتَابِ.
ششم: بخواند: اللَّهُمَّ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ فِیمَا تُقَدِّرُ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ وَ فِیمَا تَفْرُقُ مِنَ الْأَمْرِ الْحَکِیمِ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ مِنَ الْقَضَاءِ الَّذِی لا یُرَدُّ وَ لا یُبَدَّلُ أَنْ تَکْتُبَنِی مِنْ حُجَّاجِ بَیْتِکَ الْحَرَامِ فِی عَامِی هَذَا الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمْ الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ الْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئَاتُهُمْ وَ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ تُقَدِّرُ أَنْ تُطِیلَ عُمْرِی وَ تُوَسِّعَ لِی فِی رِزْقِی.
هفتم: بخواند این دعا را که در اقبال است:
یَا بَاطِنا فِی ظُهُورِهِ وَ یَا ظَاهِرا فِی بُطُونِهِ وَ یَا بَاطِنا لَیْسَ یَخْفَى وَ یَا ظَاهِرا لَیْسَ یُرَى یَا مَوْصُوفا لا یَبْلُغُ بِکَیْنُونَتِهِ مَوْصُوفٌ وَ لا حَدٌّ مَحْدُودٌ وَ یَا غَائِبا [غَائِبُ] غَیْرَ مَفْقُودٍ وَ یَا شَاهِدا [شَاهِدُ] غَیْرَ مَشْهُودٍ یُطْلَبُ فَیُصَابُ وَ لا یَخْلُو [لَمْ یَخْلُ] مِنْهُ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ مَا بَیْنَهُمَا طُرْفَةَ [طَرْفَةَ] عَیْنٍ لا یُدْرَکُ بِکَیْفٍ [بِکَیْفَ] وَ لا یُؤَیَّنُ بِأَیْنٍ [بِأَیْنَ] وَ لا بِحَیْثٍ [بِحَیْثُ] أَنْتَ نُورُ النُّورِ وَ رَبُّ الْأَرْبَابِ أَحَطْتَ بِجَمِیعِ الْأُمُورِ سُبْحَانَ مَنْ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ هَکَذَا وَ لا هَکَذَا غَیْرُهُ پس دعا مىکنى به آنچه بخواهى.
هشتم: آنکه غیر از غسل اول شب غسلى نیز در آخر شب کند.
بدان که از براى غسل و احیاء این شب و زیارت امام حسین (علیه السّلام) و صد رکعت نماز فضیلت بسیار و تاکید شده.
شیخ در تهذیب روایت کرده از ابو بصیر از حضرت صادق (علیه السّلام) که فرمود:
در شبى که امید مى رود شب قدر باشد صد رکعت نماز کن بخوان در هر رکعت قل هو الله أحد را ده مرتبه؛
گفت: گفتم: فدایت شوم اگر قوّت نداشته باشم ایستاده بجا آورم فرمود نشسته بجا آور،
گفتم: اگر قوت نداشته باشم نشسته بجا آورم فرمود بجا آور به همان حالى که به قفا خفته اى در فراش خود.
از دعائم الاسلام روایت است که: حضرت رسول (صلى الله علیه و آله و سلّم) در دهه آخر ماه رمضان رختخواب خود را جمع مىکرد و کمر خود را محکم مى بست براى عبادت و در شب بیست و سوم اهل خود را بیدار مى کرد و آنها را که خواب ربوده بود آب به صورتشان مى پاشید.
حضرت فاطمه (صلوات الله علیها) نمى گذاشت در این شب احدى از اهلش بخوابد و علاج مى فرمود خواب آنها را به کمى طعام و مهیا مى کرد آنها را براى احیاء آن شب از روز یعنى امر مى فرمود که روز را خواب و استراحت کنند که شب خوابشان نبرد و احیا بدارند و مى فرمود که محروم کسى است که از خیر امشب محروم بماند.
روایت شده که: حضرت صادق (علیه السّلام) سخت مریض شده بود چون شب بیست و سوم ماه رمضان شد موالى خود را امر فرمود که حرکتش دادند به مسجد بردند و آن شب را در مسجد بود تا به صبح.
علامه مجلسى (رحمة الله علیه) فرموده که هر مقدار قرآن که ممکن باشد در این شب بخواند و دعاهاى صحیفه کامله را بخواند خصوصا دعاى مکارم الاخلاق و دعاى توبه و روزهاى این شبها را نیز باید حرمت داشت و به عبادت و تلاوت و دعا بسر آورد زیرا که در احادیث معتبره وارد شده است که روز قدر در فضیلت مثل شب قدر است.
