حکمت شستن صورت و دستها و مسح سر و پاها (مرجع تقلید آیةالله مکارم)

جواب فلسفه وضو در دو فایده ی روشن است:
1). فایده بهداشتى.
از نظر بهداشتى شستن صورت و دستها آن هم پنج بار و یا لااقل سه بار در شبانه روز،اثر قابل ملاحضه اى در نظافت بدن دارد،مسح كردن بر سر و پشت پاها كه شرط آن رسیدن آب به موها یا پوست تن است ، سبب مى شود كه این اعضا را نیز پاكیزه بداریم ،و همانطور كه در فلسفه غسل هم در تفاسیر آمده تماس آب با پوست بدن اثر خاصى در تعادل اعصاب سمپاتیك و پاراسمپاتیك دارد.
2) فایده اخلاقى و معنوى
از نظر اخلاقى و معنوى چون با قصد قربت و براى خدا انجام مى شود اثر تربیتى دارد مخصوصا چون مفهوم كنائى آن این است كه از فرق نا قدم در راه اطاعت تو گام بر مى دارم موید این فلسفه اخلاقى و معنوى است.
در روایتى از امام على بن موسى الرضا (علیه السلام) مى خوانیم: «انما بالوضوء و بدء به لان یكون العبد طاهرا اذا اقام بین یدى الجبار، عند مناجاته ایاء، مطعیا له فیما امره ،نقیا من الادناس و النجاسة ،مع ما فیه من ذهاب الكسل ، و طرد النعاس و تزكیه الفواد للقیام بین یدى الجبار».

(وسائل الشیعه 1 ص 257)

براى این دستور وضو داده شده و در آغاز عبادت با آن است كه بندگان هنگامى كه در پیشگاه خدا مى ایستد و با او مناجات مى كنند پاك مى باشند،و دستورات او را بكار بندند، از آلودگیها و نجاستها بر كنار شوند، علاوه بر وضو سبب مى شود آثار خواب و كسالت از انسان برچیده شود و قلب براى قیام در پیشگاه خداوند نور صفا یابد.
در حدیثی از آقا امام باقر علیه السلام نقل شده است که می فرمایند: وضو حکمی از احکام خداوند است تا خداوند فرمانبردار و عصیانگر را بشناسد، مومن را هیچ چیز آلوده و نجس نمی کند ف و در واقع شدن وضو به کار بردن آب همچون بکاربردن روغن کفایت می کند.

علل الشرایع مترجم ص1036

درباره مسح یکی از اصحاب به نام زراره از امام باقر علیه السلام توضیح می خواهد امام باقر پس از تبسم می فرماید:
خداوند می فرماید: «فاغسلوا وجوهکم» و از این آیه دانستم که در وضو شایسته است صورت شسته شود و سپس می فرماید: «وایدیکم الی المرافق» دست های خود را تا آرنج بشویید.و پس از آن می فرماید: «وامسحوا بروؤسکم» سرهای خود را مسح کنید. و سپس می فرماید: «وارجلکم الی الکعبین» یعنی پاهای خود را تا برامدگی یا مفصل مسح کنید.
شیخ صدوق نقل می کند که شخصی از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم راجع به فلسفه وضو سوال کرد و ایشان در پاسـخ فرمودند: وضو گرفتن یعنی شستن صورت و دستها و مسح سر و پاها.
شستن صورت: یعنی خدایا هر گناهی را که با این صورت انجام داده ام شستشو می کنم که با صورت پاک به جانب تو عبادت کنم و با پیشانی پاک سر بر خاک بگذارم.
شستن دست ها: یعنی خدایا از گناه، دست شستم و گناهانی را که با دستم مرتکب شده با شستن دست، آن را تطهیر می کنم.
مسح سر: یعنی خدایا از هر خیال باطل و هوس خام که در سر پرورندام سرم را تطهیر می کنم و ان خیال های باطل را از سر به دور می افکنم.
مسح پا: یعنی خدایا من از جای بد رفتن پا می کشم و پایم را از هر گناهی که با آن انجام داده ام تطهیر می کنم.

حکمت عبادات ص86.

التماس دعا. یاحقّ.