اعتکاف در قرآن - (*) اعتکاف

استفتائات رساله نوین احکام برگزیده

العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع

احکام > (*) اعتکاف:

اعتکاف در قرآن

کدام آیات قرآن درباره اعتکاف است؟
پاسخ مرکز ملی پاسخگویی سوالات دینی
سؤال:
چه آیاتی در قرآن کریم، درباره مراسم اعتکاف و آداب آن ذکر شده است؟
پاسخ:
آیاتی که درباره اعتکاف نازل شده، عبارت است از:
1. «...وَ عَهِدْنَآ إِلَی إِبْرَاهِیمَ وَ إِسْمَعِیلَ أَن طَهِّرَا بَیْتِیَ لِلطَّآئِفِینَ وَ الْعَکِفِینَ وَ الرُّکَّعِ السُّجُودِ؛ (1) و ما به ابراهیم و اسماعیل امر کردیم که خانه مرا برای طواف کنندگان و مجاوران و رکوع کنندگان و سجده کنندگان پاک و پاکیزه کنید.»
این آیه شریفه اشاره دارد به پیمانی که خداوند متعال از حضرت ابراهیم(ع) و فرزند بزرگوارش گرفته است تا خانه خدا را برای طواف کنندگان و کسانی که در آن جا می‌خواهند معتکف شوند پاکیزه کنند.
2. «... وَأَنتُمْ عَاکِفُونَ فِی الْمَسَجِدِ...؛ (2)... و در حالی که در مساجد مشغول اعتکاف هستید...» در این آیه شریفه چهار دستور الهی بیان شده است؛ از جمله آن چهار حکم، انجام دادن واجبات و مستحبات و ترک کردن برخی مباحات در حال اعتکاف در مساجد است.
چنان که مشخص است، آیه اول، مسئله اعتکاف را در مسجدالحرام و اطراف خانه خدا و آیه دوم، اجرای این عمل الهی را در کلیه مساجد بیان کرده است.
آنچه در قرآن کریم درباره اعتکاف مشاهده می‌شود، کلی است. جزئیات مراسم اعتکاف و آداب آن در روایات و کتب فقهی بیان شده است.
ضمناً آیه 90 سوره طه؛ 138 سوره اعراف؛ 51 تا 53 سوره انبیاء و 69 تا 74 سوره شعراء؛ مسئله اعتکاف را درباره بت‌پرستان که حاکی از جمع شدن به دور بتان و انجام دادن مراسم بت پرستی است، بیان می‌کند.
اعتکاف، از نظر معنای لغوی، به معنای "محبوس ماندن" و "مدت طولانی در کنار چیزی بودن" است، ولی وقتی به عنوان یک عبادت از آن یاد می‌شود، مقصود، "ماندن در مسجد برای عبادت" می‌باشد که دارای احکام و آداب مخصوصی است، از جمله آن که این مدت دست کم باید سه روز باشد و در آن سه روز، روزه گرفته شود و یک سری رفتارها و عادات نیز باید ترک گردد.(3)
اسلام با رهبانیت و کناره‌گیری از اجتماع، سخت مخالف است و حدیث مشهور: "لا رهبانیة فی الاسلام؛ در اسلام رهبانیت نداریم."(4) شاهد این مطلب است، ولی با توجه به نیاز انسان، به خلوت کردن با خدای خود، آن را به گونه‌ای صحیح و پسندیده، مورد توجه قرار داده است و برنامه‌هایی برای او در این زمینه ترتیب داده است که از خلوت بسیار ساده و مختصر نماز، شروع می‌شود و با خلوت شبانه که برای نماز شب و مناجات شبانه پیشنهاد شده و کمی از خلوت‌های اوقات نماز، طولانی‌تر و دارای آداب بیشتری است، ادامه می‌یابد: "وَ مِنَ الَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّکَ عَسَی أَن یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقَامًا مَّحْمُودًا؛ (5) و پاسی از شب را از خواب برخیز و قرآن و نماز بخوان. این یک وظیفه اضافی برای توست؛ امید است که پروردگارت تو را به مقامی در خور ستایش برانگیزد." این سیر تکاملی در برنامه خلوت، پس از تهجد شبانه، با خلوت اعتکاف که دست کم سه روز ادامه می‌یابد، کامل می‌شود که پیامبر(ص) نیز بر همین اساس، دهه‌هایی را از برخی ماه‌ها، مانند ماه رمضان در مسجد اعتکاف می‌کردند.(6) با بیان این مطالب، فلسفه برنامه اعتکاف روشن می‌شود و با توجه به این مطلب است که انسان می‌تواند برنامه اعتکاف را هر چه پربارتر نماید، زیرا می‌فهمد غرض از این‌گونه خلوت گزینی‌ها، توسعه و تعمیق توجهات خود به خداوند متعال است؛ به همین جهت است که اگر هر چه از چیزهایی که بین او و توجه به خدا فاصله می‌اندازد، بکاهد، از اعتکاف، بهره بیشتری می‌برد؛ مانند: کم خوردن و آشامیدن، توجه بیشتر به عبادات در حال اعتکاف. در عین حال چون خداوند متعال نخواسته است، شخص مسلمان، ارتباطش از جامعه قطع شود؛ به همین منظور، به او اجازه داده است در ایام اعتکاف، برای انجام وظایف ضروری و عاطفی از مسجد خارج شود؛ اموری مانند: عیادت مریض، تشییع جنازه، تهیّه غذا و لباس مورد نیاز و....(7) خلاصه آن که انسان باید به گونه‌ای اعتکاف کند که خدا از او می‌خواهد و احکامش در رساله‌ها و کتاب‌ها موجود است، نه آن گونه‌ای که سلیقه و یا احساسات او ایجاب می‌کند.»
پی‌نوشت‌ها:
1.سوره بقره، آیه 125.
2. سوره بقره، آیه 187.
3. تفسیر نمونه، آیت‌اللّه مکارم‌شیرازی و دیگران، ج 1، ص 649، نشر دارالکتب السلامیة.
4. بحارالانوار، علامه مجلسی، ج 65، ص 319، نشر وفاء بیروت.
5. سوره اسراء، آیه 79.
6. مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، ص 408، نشر مؤسسه انتشارات عصر ظهور.
7. عروة الوثقی، سید یزدی، ج 2، ص 255، نشر مؤسسه علمی.
منبع: خبرگزاری دانشجویان ایران ایسنا
کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به پورتال انهار میباشد.
پورتال انهار

این وب سای بخشی از پورتال اینترنتی انهار میباشد. جهت استفاده از سایر امکانات این پورتال میتوانید از لینک های زیر استفاده نمائید:
انهار بانک احادیث انهار توضیح المسائل مراجع استفتائات مراجع رساله آموزشی مراجع درباره انهار زندگینامه تالیفات عربی تالیفات فارسی گالری تصاویر تماس با ما نماز بعثت محرم اعتکاف مولود کعبه ماه مبارک رمضان امام سجاد علیه السلام امام حسن علیه السلام حضرت علی اکبر علیه السلام میلاد امام حسین علیه السلام میلاد حضرت مهدی علیه السلام حضرت ابالفضل العباس علیه السلام ولادت حضرت معصومه سلام الله علیها پاسخ به احکام شرعی مشاوره از طریق اینترنت استخاره از طریق اینترنت تماس با ما قرآن (متن، ترجمه،فضیلت، تلاوت) مفاتیح الجنان کتابخانه الکترونیکی گنجینه صوتی پیوندها طراحی سایت هاستینگ ایران، ویندوز و لینوکس