العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > وصیت:
آیت الله العظمی مظاهری (مدظله)
وصيت کتبي و شفاهي
سؤال: شخصي داراي دو وصيّت نامه است ،در يكي از وصيّت نامه‌ها نوشته است هر كدام از فرزندانم را كه در حياتم زمين داده‌ام بقيه هم به همان نسبت حق‌ّ موروثي را ببرند و به طور شفاهي هم گفته به دختران هم به همين اندازه بدهند ولي پسرها وصيّت شفاهي را قبول ندارند لطفاً حكم تقسيم ارث و عمل به وصيّت نامه را مرقوم فرماييد.
پاسخ: اگر وصيّت اثبات شود و زائد بر ثلث نباشد بايد طبق وصيّت عمل شود و فرقي ميان كتبي و شفاهي نيست.
محروم کردن دختران از ارث
سؤال: اگر شخصي وصيّت نموده باشد كه اموالش بين پسران تقسيم شود و دخترانش را از ارث محروم نموده باشد، آيا چنين وصيّتي اعتبار دارد؟
پاسخ: اگر وصيّت نموده باشد كه دختران ارث نبرند، اصل وصيّت باطل است و بايد مال او را دختروار و پسروار قسمت كنند ولي اگر وصيّت نموده باشد كه مال من براي پسران، ثلث از آن وصيّت صحيح است و دو ثلث ديگر ميان همه ورّاث دختروار و پسروار قسمت مي‌شود. بلي اگر دختران قبل از مرگ يا بعد از مرگ پدر، وصيّت او را امضاء كرده باشند همه مال او مربوط به پسران مي‌شود.
بخشش بيش از ثلث
سؤال: آيا پدر اينجانب مي‌تواند اضافه بر ثلث مال خود كه در وصيّت نامه قيد كرده‌اند كه پس از فوت به مصارفي برسد، زميني به يكي از فرزندان خود بدهد يا ببخشد؟ آيا از نظر شرعي مي‌توانند مازاد بر ثلث خويش چنين بخششي داشته باشند؟ يعني ما شرعاً ملزم به تبعيت از اين بند وصيت نامه مي‌باشيم؟
پاسخ: به عنوان وصيّت نمي‌تواند زائد بر ثلث وصيّت كند و اگر وصيّت نمود اجازه ورثه را لازم دارد ولي در زمان حيات مي‌تواند همه اموال خود را يا بعضي از آن را به ديگري تحت عقدي از عقود اسلامي نظير بيع، صلح، هبه واگذار كند.
مازاد ارث از ثلث مال
سؤال: شخصي وصيّت نموده كه ثلث مالش را در موارد خاصّي صرف نمايند، اكنون كه به وصيّت عمل شده، مقداري زياد آمده، آيا ورثه مي‌توانند مازاد را بين خود تقسيم كنند؟
پاسخ: به عنوان ارث نمي‌شود تقسيم كرد و اگر ورّاث يا بعضي از آنها فقير متديّن باشند با اجازه حاكم شرع به عنوان ردّ مظالم مي‌توان به آنها داد.
عدم وجود وصيتنامه و يک سوم مال
سؤال: آيا در صورت نداشتن وصيّت نامه خرج كردن یک سوم از مال ميّت براي بازماندگان الزامي است؟
پاسخ: اگر ميّت نديون مردم باشد نظير دين و مهريه، يا مديون خداوند باشد نظير حجّ و نماز و روزه، بايد اوّلاً دين او ادا شود و پس از آن ارث قسمت شود چنانچه مخارج ضروري براي ميّت نظير كفن و دفن را بايد از مال او برداشت كرد.
بخشش ارث بيش از ثلث به امور خيريه
سؤال: شخصي دار فاني را وداع گفته و نظر به اين كه اموالي منقول و غير منقول دارد وصيّت نموده كه در راه امور خير داده شود و وارث مدّعي است كه شخص متوفّي شرعاً قسمتي از اموال موجود خود را مجاز است صرف دين و امور خيريه نمايد. لذا خواهشمند است تكليف را از نظر شرعي مشخّص و مرقوم فرماييد.
پاسخ: وصيّت را بايد ورثه امضا كنند و اگر امضا نكرده باشند و يا بعد از مرگ امضا نكنند يك ثلث از مال را در آنچه وصيّت نموده است صرف مي‌كنند و مابقي اموال او را ورثه به ارث مي‌برند.
