احکام >
مسائل پزشکی:
حکم شرعی غربالگری مرجع تقلید آیةالله العظمی امام خامنه ای (مدّظلّه)
سوال سلام علیکم
طبق برنامه ی غربال گری که وزارت بهداشت چند سالی است که در دستور کار قرار داده است مادران باردار تحت نظر پزشک متخصص آزمایشات وسونو گرافی های پیشرفته ای انجام میدهند وگاهی بر طبق اینها میگویند جنین شما ناهنجاری دارد و باید سقط شود البته خودشان می گویند همه چیز باید زیر هفته ی ۱۹ تقریبا ۴ ماهگی تشخیص داده شود تا بتوان سقط کرد .
آیا سقط جنین ناقص زیر ۴ماه اشکالی ندارد ؟
ببخشید یعنی جنینی که متخصصین می گویند مشکل دار هست یا سندرم دارد می توان سقط کرد .
مرجع تقلید: حضرت آیت الله العظمی خامنه ای(مدظله)
جواب:بسم الله الرحمن الرحیم.
و السلام علی عبادالله الصالحین و رحمةالله و برکاته.
با تشکر از اعتمادتان به «سایت انهار».
بزرگوار.
عدم آگاهی دقیق و توجه به ابعاد «فقهی و شرعی» در موارد زیادی که منجر به سقط جنین در قالب طرح غربالگری تأسف بار است چرا که بر اساس استفتائات صورتگرفته از مراجع عظام تقلید، بسیاری از مواردی که در حال حاضر در قالب این طرح رأی به سقط جنین صادر میشود، از هیچ جایگاه شرعی برخوردار نیست!
متأسفانه چند سال است که طرح «غربالگری» از سوی وزارت بهداشت برای شناسایی برخی اختلالات دوران جنینی برای مادران باردار در حال اجراست و بر اساس نتایج این غربالگریها، به بسیاری از مادران، توصیه به سقط جنین میشود و این دسته از مادران با صدور مجوزهای سقط، بهراحتی و در کمترین زمان به مراکز سقط جنین ارجاع داده میشوند و سقط جنین میکنند!
اما نکته بسیار قابل تأمل، نحوه اجرای طرح غربالگری در سطح کشورمان و پروندههایی است که در آنها رأی به سقط جنین مادران بهبهانههایی مانند عدم تشکیل قلب جنین در نخستین ماههای بارداری و... صادر میشود؛ بر اساس بررسیهای صورتگرفته و پرسشنامههای مستند اخذ شده از مادران حاضر در طرح غربالگری، در بسیاری از مواردی که پس از غربالگری صورت گرفته، رأی به سقط جنین صادر شده و مادران بهدلایل مختلف از انجام سقط جنین، استنکاف داشتهاند، پس از تولد نوزاد مربوطه و سلامت همهجانبه مادر و نوزاد، تشخیص غلط غربالگری و حکم صادره مبنی بر لزوم سقط به اثبات رسیده است!
اما با وجود این تا به امروز، طرح غربالگری به همان صورت و شکل فجیع گذشته در حال انجام است و هیچ اصلاحی در راستای اصلاح این رویه غلط و رأیهای صادره سقط جنین در موارد بیمورد، صورت نگرفته است.
نکته تأسفبارتر در این مسئله، عدم توجه لازم به ابعاد «فقهی و شرعی» مسئله سقط جنین است چرا که بر اساس استفتائات صورتگرفته از مراجع عظام تقلید، بسیاری از مواردی که در حال حاضر در قالب طرح غربالگری، رأی به سقط جنین صادر میشود، هیچ جایگاه «شرعی» برای چنین سقطهایی وجود ندارد!
مثلاً در یکی از سؤالات و استفتائی که توسط جمعی از طلاب، پزشکان متخصص و کارمندان پزشک قانونی و ادارات مرتبط با طرح غربالگری از حضرت آیةالله العظمی سیستانی درباره سقط جنین و طرح غربالگری صورت گرفته، آمده است:
مرجع عالیقدر حضرت آیتالله العظمی سیستانی مدظلهالعالی
سلام علیکم و رحمةالله
استحضار دارید که طرح موسوم به «غربالگری» علیرغم محدودیت و گاه ممنوعیت آن در بسیاری از بلاد دنیا، در کشور ما بهخصوص در میان شیعیان چند سالی است که بهطور جدی، فراگیر شده و اکثر قریب به اتفاق خانوادهها اعم از متدین و غیرمتدین، غربالگری را جزء مراحل و مراقبتهای ضروری ایام بارداری تلقی میکنند؛ این در حالی است که طرح غربالگری دارای ملاحظات قابل توجهی است از جمله:
ــ هدف مهم از اجرای این طرح، جلوگیری از تولد بچههای ناقصالخلقه است که نوعاً ــ بر فرض صحت تشخیص ــ بقاء آن در دوران حمل، خطری برای جان مادر ندارد و غالباً مسأله هزینه نگهداری فرزند پس از تولد توسط سازمانهای بهزیستی کشور مطرح است.
ــ اکثر موارد فوق مربوط به بیماری سندرم داون است.
ــ تشخیص معلولیت از طریق غربالگری، درصدِ خطای قابل توجهی دارد بهگونهای که مراکز درمانی مربوطه، درصد خطای آن را 20 درصد عنوان میکنند، هرچند بهنظر میرسد با توجه به استقراء اجمالی که توسط معتمدین در موارد متعدد صورت گرفته، این درصد عملاً بسیار بالاتر از این باشد.
ــ در مواردی که بر اثر غربالگری دستور سقط جنین داده شده، نمونههای فراوانی وجود دارد که معلوم شده جنین کاملاً سالم بوده است.
اکنون از شما مرجع عالیقدر بهعنوان نماینده ولی عصر ارواحنا فداء و عجّل الله تعالی فرجه الشریف تقاضا میکنیم با عنایت به نکات فوق نسبت به پرسشهای ذیل ما را یاری کنید؛ امید است با راهنماییهای حضرتعالی بتوانیم وظیفه خود را بهدرستی تشخیص داده و در جهت حفظ جان جمعیت زیادی از نسل شیعه و جنینهای بیپناه قدمی برداریم:
سؤال: خانم بارداری که میداند سقط جنین صرفاً بهجهت احتمال معلولیت و نه اطمینان به آن، شرعاً مجاز نیست و همین طور از وجود درصد خطای قابل توجه در آزمایشات (غربالگری) اطلاع دارد، آیا در صورتی که بترسد پس از اطلاع از نتیجه آزمایشات، نتواند به وظیفه شرعی خود در حفظ جنین (عدم سقط) تحفظ کند، میتواند اقدام به آزمایشات مربوطه کند؟
پاسخ آیةالله العظمی سیستانی: اگر خوف داشته باشد جنین را در موردی که شرعاً مجاز نیست از بین ببرد، نباید خود را در معرض آن قرار دهد.
ـــــــــــــ
چند سؤال نیز در همین زمینه از حضرت آیةالله العظمی امام خامنه ای صورت گرفته است که متن سؤال و پاسخ معظم له ارائه می شود.
س 1261: آیا سقط جنین بر اثر مشکلات اقتصادی جایز است؟
ج: سقط جنين به مجرّد وجود مشکلات و سختیهای اقتصادی جايز نمیشود.
س 1262: پزشک بعد از معاینه در ماههای اول حاملگی به زن گفته است که استمرار بارداری احتمال خطر جانی برای او دارد و در صورتی که حاملگی ادامه پیدا کند، فرزندش ناقصالخلقه متولد خواهد شد و به همین دلیل پزشک دستور سقط جنین داده است، آیا این کار جایز است؟ و آیا سقط جنین قبل از دمیده شدن روح به آن جایز است؟
ج: ناقصالخلقه بودن جنين، مجوّز شرعی برای سقط جنين حتّی قبل از ولوج روح در آن محسوب نمیشود، ولی اگر تهديد حيات مادر بر اثر استمرار حاملگی مستند به نظر پزشک متخصص و مورد اطمينان باشد، سقط جنين قبل از ولوج روح در آن اشکال ندارد.
س 1263: پزشکان متخصص میتوانند از طریق استفاده از روشها و دستگاههای جدید (غربالگری)، نواقص جنین در دوران بارداری را تشخیص دهند و با توجه به مشکلاتی که افراد ناقصالخلقه بعد از تولد در دوران زندگی با آن مواجه میشوند، آیا سقط جنینی که پزشک متخصص و مورد اطمینان آن را ناقصالخلقه تشخیص داده، جایز است؟
ج: سقط جنين در هر سنّی به مجرّد ناقصالخلقه بودن آن و يا مشکلاتی که در زندگی با آن مواجه میشود، جايز نمیشود.
فتاوای برخی دیگر از مراجع معظم تقلید پیرامون سقط درمانی
حضرت آیةالله العظمی مکارم شیرازی
سوال: آیا سقط عمدى جنینى که مطمئنیم یا احتمال مى دهیم، معیوب و نارسا مى باشد در هر ماهى از باردارى اگر دیه لازمه هم پرداخت شود،مجاز است؟
پاسخ :اسقاط جنین حرام است، ولی هرگاه جنین در مراحل ابتدایی باشد، و به صورت انسان کامل در نیامده باشد(قبل از چهارماهگی و دمیده شدن روح)، و باقیماندن جنین در آن حالت و سپس تولد ناقص آن به تصدیق اهل اطلاع متدین باعث عسر و حرج شدید برای پدر و مادر گردد، پایان دادن به حاملگی جایز است، و احتیاطا باید دیه را بدهند.
حضرت آیةالله العظمی سبحانی
در مواردى که پزشکان به صورت قطع نظر دهند که جنین مثلاً به علت نداشتن جمجمه و...، زنده متولد نخواهد شد، آیا سقط جنین جایز است؟
سقط جنین مطلقاً جایز نیست و در همه ى موارد، سقط جنین موجب دیه مىشود.