العروه الوثقی وسیلة النجاة منهاج الصالحین تحریر الوسیلة آراء المراجع
احکام > فتاوای آیت الله العظمی نوری همدانی (مدظله):
تبديل وتغيير موقوفه
سؤال 748 - احداث ساختمان شخصى، ساختمان عام المنفعه از قبيل بهدارى و مدرسه و غيره در قبرستان جايز است يا خير؟
جواب: در صورتيكه زمين وقف براى دفن اموات مىباشد جايز نيست.
سؤال 749 - در شهر همدان قبرستان متروكهاى است كه حدود شصت سال قبل، زمين آن براى قبرستان خريدارى شده است و قسمتى از اين قبرستان را شهردارى همدان جهت احداث مسجد به اهالى محل واگذار نموده است كه ساخت مسجد نيز - به علّت اينكه فاصله زمين مورد نظر با مسجد جامع محلّ حدود يك كيلومتر مىباشد - ضرورت دارد، لكن هنوز صورت قبرها باقى است، نظر حضرتعالى در باره ساخت مسجد در اين محل مذكور چيست؟
جواب: اگر زمين وقف قبرستان نباشد و نيز خراب كردن قبرها توهين به مدفونين نباشد و زمين هم صاحب معيّن نداشته باشد با اذن حاكم شرع جايز است كه در آنجا مسجد درست شود.
سؤال 750 - در صورت نياز شديد ورثه به اموال مورّث و دچار شدن آنان به حرج و عسر شديد، در صورت وقف قطعه زمينى از مايملك وى، آيا چنان وقفى وجهه شرعى دارد يا خير؟
جواب: در صورتى كه وقف محقّق شده باشد صحيح است و ملك مذكور به ورثه بعنوان ارث نمىرسد ولى اگر ورثه يا بعضى از آنها مشمول مورد وقف باشند مىتوانند از وقف در حدّ خودشان استفاده كنند.
سؤال 751 - آيا تبديل كردن حسينيّه به مسجد توسّط عدّه اى از نمازگزاران جايز است؟
جواب: جايز نيست.
سؤال 752 - يكى از مساجد قديمى شهر شاهرود كه قدمت تاريخ احداث و دستور ساخت آن به امام يازدهم حضرت امام حسن عسگرى عليهالسلام منصوب مىشود با توجه به قدمت تاريخ خود ضمن برگزارى نماز جماعت در شبانه روز، در تمام ايام سال كماكان برنامههائى از قبيل جشنهاى مذهبى ايام سوگوارى و مواليد ائمه معصومينعليهمالسلام برگزار و هزينههاى مربوطه اين مجالس صرفاً از محل نذوراتى كه مردم اين شهر از طيب خاطر و ارادت به آن امام همام بصندوق نذورات مسجد واريز مىنمايند، برداشت و تأمين مى شود. اين مسجد داراى تعداد زيادى خدمه است كه بعضى از آنان سابقه خدمتشان به بيش از نيم قرن مىرسد كه اين خدمت امورات مسجد را با پنج نفر امناء منتصبه انجام مىدهند. چند سالى است هيئت امناء مذكور كه چهار نفر آنان از افراد خارج از خدمه اصلى مسجد هستند، ساختمان ادارى و چند واحد مسكونى در زمين موقوفهاى مربوط به همين مسجد احداث و اكثر هزينههاى ساختمان مذكور را از محل نذورات صندوق مورد اشاره برداشت و پرداخت نموده و سپس با تنظيم وقف نامهاى اعيانى احداثى را به نام خودشان بعنوان واقف به مسجد مذكور وقف نموده و توليت آنرا براى يكى پس از ديگرى از افراد پنج گانه خود به ثبت رسانيدهاند. اكنون با توضيحاتى كه فوقاً به استحضار رسيد از محضر آن زعيم عاليقدر سؤال مىشود كه امناء مذكور شرعاً مىتوانند خود بنام واقف بوده و توليت آنرا صرفاً بنام فرد فرد قرار دهند؟
جواب: نمىتوانند و صحيح نيست.
سؤال 753 - وقف منزل به عنوان حسينه در مدت 10 روز معين و توليت براى اولاد واقف يا برادر ارشد پس از پايان روضه خوانى و عزادارى، ملكيّت منزل - حسينيه - از وفقيت خارج و به ورثه بر مىگردد يا خير؟
جواب: در صورتى كه وقف محقّق شده باشد، از ملكيت واقف و وارث خارج شده و مجدداً به ملكيّت آنان بر نمىگردد.
سؤال 754 - آيا اداره اوقاف مىتواند بر خلاف نظر واقف در دهه عاشورا اطعام نمايد و حتى منزل واقف كه بعنوان حسينيّه استفاده مىگرديده بصورت مسجد درآورد يا خير؟ با توجّه به اينكه پس از دهه محرّم هيچ گونه استفاده عام المنفعهاى ندارد.
جواب: بايد به همان صورت كه وقف شده، مورد استفاده قرار گيرد و تغيير آن جايز نيست.
سؤال 755 - زمينهايى كه در روستاهاى كشور جمهورى اسلامى ايران و يا در اطراف شهرها به منظور كشت و توليد محصولات كشاورزى و باغبانى و مانند آن، از طرف واقف، شرعاً وقف شده است، آيا از طرف افراد حقيقى و يا حقوقى مىتوان اين زمينها به قطعات كوچكترى تبديل شود؟ و نيز آيا مىشود كاربرى اين زمينها را كه براى زراعت و باغبانى وقف شده است، تغيير داد؟
جواب: در صورتى كه به مصلحت وقف باشد، مىتوان آنها را به قطعات كوچكتر تبديل نمود.
ولى تغيير آنها از حالت زراعى و باغى به چيز ديگر جايز نيست، مگر اينكه انتفاع از آن بصورت اوليه از بين برود يا به حداقل برسد كه در اين دو صورت مىتوان آنها را به چيز ديگر كه حتى الامكان مشابه حالت اوّل و قابل انتفاع باشد، تبديل كرد.
سؤال 756 - مسجدى داراى موقوفه است آيا مىتوان وقفيات آن مسجد را در امورى غير از مورد وقف در همان مسجد خرج نمود؟
جواب: خير
